Από πότε έρχεται με τιμές "αρχηγού κράτους", ποιες είναι οι απόψεις περί "απάτης" και τεχνασμάτων και ποια είναι η θέση του Πατριαρχείου για την τελετή αφής.
Μυσταγωγία, κατάνυξη αλλά και αντεγκλήσεις μεταξύ των δογμάτων προκαλεί η τελετή Αφής του Αγίου Φωτός που γίνεται το Μεγάλο Σάββατο στον Πανάγιο Τάφο, στα Ιεροσόλυμα.
Το Μεγάλο Σάββατο το πρωί πριν από την τελετή γίνεται σχολαστικός έλεγχος του Παναγίου Τάφου, τον οποίο παρακολουθούν εκπρόσωποι όλων των δογμάτων για να διαπιστωθεί εάν υπάρχει υλικό το οποίο θα μπορούσε να προκαλέσει ανάφλεξη. Αμέσως μετά σφραγίζεται με κερί μέλισσας.
Ο έλεγχος αρχίζει στις 10 το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου και τελειώνει μία ώρα μετά, στις 11. Σχεδόν κάθε χρόνο, τη στιγμή που γίνεται ο έλεγχος, Ορθόδοξοι Άραβες, διαδηλώνουν μέσα στον Ιερό Ναό, διεκδικώντας τη δυνατότητα να εκλέγεται Πατριάρχης και από την τάξη τους.
Στον ναό της Αναστάσεως που βρίσκεται στα Ιεροσόλυμα τα προσκυνήματα είναι κατανεμημένα στα Χριστιανικά δόγματα, άλλα έχουν κατά 100% την κυριότητα και άλλα σε ποσοστώσεις.
Στον Πανάγιο Τάφο, ο Ελληνορθόδοξος Πατριάρχης είναι αυτός που εισέρχεται για να τελέσει την Αφή του Φωτός. Και όπως συμβαίνει και στον Πανάγιο Τάφο έτσι και ο ίδιος ο Προκαθήμενος του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου υπόκειται σε σωματικό έλεγχο.
Αν ο Ελληνορθόδοξος Πατριάρχης δεν καταφέρει να ανάψει το Φως, τότε τη σκυτάλη της τελετής αναλαμβάνει ο Προκαθήμενος άλλου δόγματος.
Η τελετή αρχίζει με την είσοδο του Πατριάρχη Θεόφιλου του Γ’ στο ναό συνοδευόμενου αρχιερείς, ιερείς και διακόνους του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Ακολουθεί λιτανία και αποσφράγιση του Πανάγιου Τάφου. Ο Πατριάρχης βγάζει την αρχιερατική του στολή και μένει μόνο με το λευκό του στιχάριο, παίρνει τους σβηστούς πυρσούς και εισέρχεται στο Ιερό Κουβούκλιο.
Όλα τα καντήλια στο Ναό της Αναστάσεως παραμένουν σβηστά. Ο Πατριάρχης προσεύχεται γονατιστός στο εσωτερικό του Πανάγιου Τάφου. Αμέσως μετά τοποθετεί ένα κομάτι βαμβακιού στον Πανάγιο Τάφο και με θαυμαστό τρόπο ανάβει, όπως αναφέρει το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων.
Το Άγιο Φως για λίγα λεπτὰ δεν έχει πυράδα και αν το αγγίξεις δεν καίγεσαι.
Σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες το «Άγιος Φως» προκαλεί αυτανάφλεξη των κεριών, εντούτοις, σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες πιστών το Άγιο Φως είναι ένα σύνθετο φαινόμενο το οποίο εμφανίζεται στο θόλο εντός του Ναού της Αναστάσεως αλλά και κατ΄ άλλους έξω από αυτόν.
Οι πιστοί το περιγράφουν να εμφανίζεται σαν λευκογάλανες οριζόντιες αστραπές, περιστρεφόμενες ή κινούμενες φλόγες. Στο Ναό δεν υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα και ηλεκτροφωτισμός. Μαρτυρίες αναφέρουν ότι πολλές λαμπάδες των πιστών και κανδήλες ανάβουν μόνες τους, ενώ η φλόγα δεν τους καίει τα πρώτα λεπτά.
Η τελετή αφής στο παρελθόν
Το 1118 μ.Χ. ο Άραβας Σαλάχ Ελ Ντιν παραχώρησε στους ορθόδοξους μοναχούς τα προσκυνήματα των Αγίων Τόπων. Ο Ελ Ντιν όριζε ότι "ο πατριάρχης των Ελλήνων θα είναι ο κύριος του Καμαρέ (ναού του Παναγίου Τάφου) και αυτός θα παίρνει από τον τάφο του Ικάς το Άγιον Φως για να το μοιράζει στους Ναζωραίους (χριστιανούς)".
Έτσι πέρασε στους Έλληνες η δικαιοδοσία του Αγίου Φωτός και ο έλεγχος αυτής της.
Σήμερα, στην Ορθόδοξη Εκκλησία, Άγιο Φως ή Φως της Αναστάσεως ονομάζεται η φωτιά ("φως") η οποία συμβολίζει την Ανάσταση και μεταδίδεται από τον Αρχιερέα στους πιστούς κατά την τελετή της Αναστάσεως το Μεγάλο Σάββατο.
Η φλόγα ανάβει εντός του Παναγίου Τάφου και μόνο υπό την παρουσία του Ελληνορθόδοξου Πατριάρχη Ιεροσολύμων. Το Πατριαρχείο ονόμαζε "θαύμα" το όλο τελετουργικό χωρίς να διευκρινίζεται αν το θαύμα θεωρείται πως είναι ο καθαγιασμός της φυσικής φωτιάς ή το άναμμα καθεαυτό.
Σε τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες το φως μεταδίδει ο ιερέας-λειτουργός της στους πιστούς τη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου και λίγο πριν τον εορτασμό της Αναστάσεως του Ιησού Χριστού της Ορθόδοξης Εκκλησίας με τα λόγια:
"Δεύτε λάβετε φως εκ του ανεσπέρου φωτός και δοξάσατε Χριστόν τον αναστάντα εκ νεκρών".
Κατόπιν, ανάβουν όλα τα φώτα του ναού, συμβολίζοντας "το φωτισμό της ανθρωπότητας δια μέσου της Ανάστασης του Χριστού".
Η τελετή αφής αποτελεί προνόμιο του ελληνορθόδοξου Πατριάρχη Ιεροσολύμων που επαναλαμβάνεται κάθε Μέγα Σάββατο μεσημέρι στη λειτουργία της Αναστάσεως, στον Πανάγιο Τάφο του Χριστού. Την παρακολουθούν χριστιανοί από όλα τα δόγματα αλλά και αλλόθρησκοι.
Η τελετή του Αγίου Φωτός γίνεται στις 12 η ώρα το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου.
Η μεταφορά στο παρελθόν
Έως το 1988 το Άγιο Φως έφτανε στην Ελλάδα με πλοίο μια βδομάδα μετά το Μεγάλο Σάββατο. Το 1988, με πρωτοβουλία του ιδιοκτήτη ταξιδιωτικού πρακτορείου Ιάκωβου Οικονομίδη, στον οποίον αργότερα απονεμήθηκαν οι τίτλοι του "Μεγάλου Άρχοντα Ρεφερενδάριου" και του "Μεγαλόσταυρου", και σε συνεργασία με τον Θόδωρο Τσακιρίδη (μετέπειτα πρόεδρο των Ολυμπιακών Αερογραμμών) και τον τότε έξαρχο του Πανάγιου Τάφου στην Αθήνα (και μετέπειτα πατριάρχη Ιεροσολύμων) Ειρηναίο ξεκίνησε η μεταφορά του Αγίου Φωτός στην Ελλάδα με αεροπλάνο αμέσως μετά την αφή του στον Πανάγιο Τάφο με ειδική πτήση της Ολυμπιακής, τα έξοδα της οποίας κάλυπτε το ελληνικό κράτος. Η αεροπορική μεταφορά του Αγίου Φωτός γινόταν με την ευθύνη ταξιδιωτικού γραφείου ως το 2002, οπότε την ανέλαβε το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών.
Κάθε χρόνο ο έξαρχος του Παναγίου Τάφου της Αθήνας παραλαμβάνει το ιερό ή "ανέσπερον" φως και με ειδική πτήση το μεταφέρει στην Αθήνα, όπου γίνεται η υποδοχή του με τιμές αρχηγού κράτους (από το 2001) και έπειτα μεταφέρεται στη Μητρόπολη Αθηνών, καθώς και σε ένα μεγάλο αριθμό άλλων Μητροπόλεων.
Το Άγιο Φως μεταφέρεται και άλλα κράτη όπου υπάρχουν Ορθόδοξοι Χριστιανοί, όπως τη Γεωργία, την Ουκρανία, τη Ρουμανία, τη Ρωσία κ.ά.
Το 2017 για πρώτη φορά μεταβιβάστηκε και στις ΗΠΑ με πτήση από τη Μόσχα και παραδόθηκε σε τρεις Ορθόδοξες Εκκλησίες.
Η μεταφορά σήμερα
Με τον προγραμματισμό εμπορικών και ειδικών έκτακτων πτήσεων Aegean Airlines - Olympic Air μεταφέρουν τα τελευταία χρο΄νια το Άγιο Φως, μετά την άφιξή του από τα Ιεροσόλυμα, το απόγευμα (18:30-19:00) του Μεγάλου Σαββάτου, από το διεθνές αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» της Αθήνας σε όλη την Ελλάδα.
Με έκτακτες πτήσεις το Άγιο Φως συνήθως μεταφέρται από την Αθήνα σε Λάρισα, Λήμνο, Σάμο, Χίο, Κεφαλονιά, Κω και Κάρπαθο και Ιωάννινα, ενώ με άλλες προγραμματισμένες πτήσεις γίνεται η μεταφορά του προς Σαντορίνη, Μυτιλήνη, Θεσσαλονίκη, Χανιά, Ρόδο, Ζάκυνθο, Αλεξανδρούπολη, Ηράκλειο, Μύκονο, Κέρκυρα.
Με πληροφορίες από news247.gr και cnn.gr
Φωτογραφίες: Euokinissi/ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΠΟΝΗΣ
