Τα μαρτύρια και η υπέρτατη θυσία του Θεανθρώπου έχουν αποτυπωθεί γλαφυρά στους εκκλησιαστικούς ύμνους που ψάλλουμε στην εκκλησία την Μ. Εβδομάδα.
Καθώς το Θείο Δράμα εξελίσσεται προς τη κορύφωση του, εμείς «παρακολουθούμε» τον Υιό του Θεού να υπομένει το μαρτύριό του, να οδηγείται στον θάνατο δια της σταύρωσής, να κατεβαίνει στον Άδη για 3 μέρες και εν συνεχεία, με την λαμπρότατη Ανάστασή Του, ως Παντοδύναμος Θεός να συντρίβει το θάνατο και να χαρίζει στο ανθρώπινο γένος την αιώνια ζωή και την ελπίδα της δικής μας Ανάστασης…
Σήμερον κρεμάται επί ξύλου
Στον ύμνο αυτόν της Μ. Πέμπτης, που ψάλλεται ανάμεσα στο 5ο και το 6ο Ευαγγέλιο, περιγράφονται τα μαρτύρια του Ιησού Χριστού κατά τη σταύρωσή Του, λίγο μετά την προδοσία του από τον Ιούδα και τη σύλληψή Του στο όρος των Ελαιών.
Σήμερον κρεμάται επί ξύλου ο εν ύδασι την γην κρεμάσας.
Στέφανον εξ ακανθών περιτίθεται ο των Aγγέλων Bασιλεύς.
Ψευδή πορφύραν περιβάλλεται ο περιβάλλων τον ουρανόν εν νεφέλαις.
Ράπισμα κατεδέξατο ο εν Ιορδάνη ελευθερώσας τον Αδάμ.
Ήλοις προσηλώθη ο Nυμφίος της Εκκλησίας.
Λόγχη εκεντήθη ο Yιός της Παρθένου.
Προσκυνούμεν σου τα Πάθη, Χριστέ.
Δείξον ημίν και την ένδοξόν σου Ανάστασιν.
Μετάφραση:
Σήμερα κρεμάται πάνω στο ξύλο εκείνος που κρέμασε τη γη επάνω στα νερά των ωκεανών.
Στεφάνι από αγκάθια φοράει στο κεφάλι ο Βασιλιάς των Αγγέλων.
Ψεύτικο βασιλικό ένδυμα ντύνεται αυτός που ντύνει τον ουρανό με τα σύννεφα.
Χαστούκι δέχτηκε εκείνος που στον Ιορδάνη ποταμό ελευθέρωσε τον Αδάμ.
Με καρφιά καρφώθηκε ο Νυμφίος της Εκκλησίας.
Με λόγχη τρυπήθηκε ο Υιός της Παρθένου.
Προσκυνούμε τα Πάθη σου, Χριστέ.
Αξίωσέ μας να δούμε και την ένδοξη Ανάστασή σου.
Ο Επιτάφιος Θρήνος
Δεν γνωρίζουμε με σιγουριά πότε και από ποιον γράφτηκαν τα 3 εγκώμια που περιγράφουν τα μαρτύρια, την ταφή και την Ανάσταση του Κυρίου και ψάλλονται στην εκκλησία μας τη Μεγ. Παρασκευή, πριν την περιφορά του Επιταφίου.
Το γεγονός ότι δεν συναντώνται σε παλιότερα λειτουργικά βιβλία, μαρτυρά πώς μάλλον δημιουργήθηκαν κατά τα τελευταία χρόνια του Βυζαντίου.
«Η ζωή εν τάφω», το «Άξιον εστί» και «Αι γενεαί πάσαι» είναι τα 3 τροπάρια που αποτελούν τον Επιτάφιο θρήνο και που οι, σχεδόν ποιητικές, περιγραφές τους προκαλούν ρίγη συγκίνησης στους πιστούς ανά τους αιώνες...
«Ω γλυκύ μου έαρ»… Ο μελωδικότερος ύμνος της Ορθοδοξίας
Το κατανυκτικό κείμενο του ύμνου είναι το μοιρολόι που αποδίδει το δράμα της μάνας - Παναγίας για το θάνατο του μονάκριβου γιού της.
Πρόκειται για μέρος του το 3ου από τα Εγκώμια του Επιτάφιου Θρήνου (Αι γενεαί πάσαι) που ψάλλονται τη Μ. Παρασκευή, κατά την Ακολουθία του Επιταφίου και εξιστορεί τη σταύρωση του Ιησού και τον ανείπωτο πόνο της Αγίας του Μητέρας.
Σε όλη την έκταση του κειμένου δεσπόζουν δύο εκ διαμέτρου αντίθετα στοιχεία: ο δραματικός λόγος και το θριαμβευτικό στοιχείο, η θνητότητα και η αθανασία, η λύπη και η χαρά, ο πόνος του Σταυρού, αλλά και ο θρίαμβος της Αναστάσεως.
Είναι η πιο βαθιά ανθρώπινη στιγμή του Θείου Δράματος. Είναι η μέρα των μεγάλων συμβολισμών της Χριστιανοσύνης, της μεγάλης προσμονής, της μεγάλης ελπίδας.
Οι καμπάνες ηχούν πένθιμα και η μάνα θρηνεί εκείνο που κάθε μάνα απεύχεται να της συμβεί…
Οι στίχοι συγκλονιστικοί και διαχρονικοί ανά τους αιώνες…
Αι γενεαί πάσαι, ύμνον τη Ταφή Σου, προσφέρουσι Χριστέ μου.
Καθελών του ξύλου, ο Αριμαθείας, εν τάφω Σε κηδεύει.
Μυροφόροι ήλθον, μύρα σοι, Χριστέ μου, κομίζουσαι προφρόνως.
Δεύρο πάσα κτίσις, ύμνους εξοδίους, προσοίωμεν τω Κτίστη.
Ούς έθρεψε το μάννα, εκίνησαν την πτέρναν, κατά του ευεργέτου.
Ιωσήφ κηδεύει, συν τω Νικοδήμω, νεκροπρεπώς τον Κτίστην.
Ω γλυκύ μου έαρ, γλυκύτατόν μου Τέκνον, πού έδυ σου το κάλλος;
Υιέ Θεού παντάναξ, Θεέ μου πλαστουργέ μου, πώς πάθος κατεδέξω;
Έρραναν τον τάφον αι Μυροφόροι μύρα, λίαν πρωί ελθούσαι.
Ω Τριάς Θεέ μου, Πατήρ Υιός και Πνεύμα, ελέησον τον κόσμον.
Ιδείν την του Υιού σου, Ανάστασιν, Παρθένε, αξίωσον σους δούλους.
Μετάφραση:
Όλες οι γενιές ύμνους προσφέρουν στην Ταφή σου
Κατεβάζοντάς Σε από το ξύλο, ο Ιωσήφ από την Αριμάθεια σε κηδεύει
Μυροφόροι ήρθαν, φροντίζοντας από πριν να σου φέρουν μύρα
Εδώ, όλος ο κόσμος ξεστομίζει ύμνους για σένα, που θεωρούν ότι αρμόζουν στον Κτίστη
Αυτούς που έθρεψες με το μάννα, κίνησαν τη φτέρνα να πατήσουν κατά του ευεργέτη τους
Ο Ιωσήφ κηδεύει μαζί με τον Νικόδημο, με τις τιμές που πρέπει στους νεκρούς, τον Κτίστη
Ω γλυκιά μου άνοιξη, γλυκύτατο παιδί μου, που έδυσε η ομορφιά σου;
Υιέ του Θεού, βασιλιά των πάντων, Θεέ μου, Πλάστη μου, πώς να δεχτώ τον πόνο;
Ράντισαν τον τάφο οι μυροφόρες με μύρα, αφού ήρθαν πολύ πρωί
Ω τριαδικές μου Θεέ, Πατέρα, Υιέ και Άγιο Πνεύμα, ελέησε τον κόσμο
Παρθένε Μαρία, αξίωσε τους δούλους σου να δουν την Ανάσταση του Υιού σου
Κεντρική φωτογραφία από javi_indy στο Freepik
Κείμενο: Ρωμαίου Θεώνη
