(η ευθύνη του λαού στην επιλογή των ηγετών του)
Του Ανδρέα Μίγκου - αντιδημάρχου του Δήμου Ανδραβίδας - Κυλλήνης
Ο αρχαίος, όπως και ο νέος Ελληνισμός έχει αναδείξει σπουδαίες προσωπικότητες, τα πνευματικά έργα των οποίων περιέχουν σοφία διαχρονική και οικουμενική. Και ειδικά σήμερα, που η σύγχρονη κοινωνία στέκεται αποσβολωμένη και ανήμπορη να αντιδράσει στη θέα ενός κόσμου που αλλάζει με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, φαντάζει πιο επίκαιρη όσο ποτέ.
Στις μέρες μας και εν μέσω οικονομικής κρίσης, έχει επικρατήσει στην Ελλάδα διάχυτη μια ατμόσφαιρα απαξίωσης των πολιτικών προσώπων. Πρόκειται για μια αγανάκτηση φυσική και δικαιολογημένη, αφού η πολιτική τάξη όχι μόνο έχει αποτύχει στο έργο της, άλλα πολύ περισσότερο, έχει προκαλέσει την οργή του ελληνικού λαού με τα σκάνδαλα και τη διαφθορά της.
Εν τούτοις, η αγανάκτηση αυτή συνοδεύεται συχνά με μια κοντόφθαλμη αντίληψη, σύμφωνα με την οποία οι ευθύνες για την παρακμή της πατρίδας μας ανήκουν αποκλειστικά στους ανήθικους και διεφθαρμένους κυβερνώντες μας.
Αυτού του είδους τη νοοτροπία, χαρακτηριστικό γνώρισμα ενός δημοκρατικού πολιτεύματος, είχε διαγνώσει ο Δημοσθένης, που στο λόγο του “Περί Συντάξεως” κάνει την ακόλουθη εύστοχη διαπίστωση: «Δε σας κάνουν οι ρήτορες καλούς ή κακούς, εσείς τους κάνετε όπως θέλετε. Διότι εσείς δεν έχετε τις δικές τους επιδιώξεις, ενώ εκείνοι φροντίζουν ν’ ακολουθούν όσα νομίζουν ότι εσείς επιθυμείτε.
Αν, λοιπόν, εσείς επιθυμούσατε το σωστό, όλα θα πήγαιναν καλά, ουδείς πλέον θα πρότεινε κάτι κακό, ή και να το πρότεινε, θα έπεφτε στο κενό, αφού κανέναν δε θα έπειθε.» Με άλλα λόγια, σύμφωνα με τον αρχαίο ρήτορα, η ποιότητα της πολιτικής τάξης δεν αποτελεί παρά καθρέφτισμα της ποιότητας των πολιτών.
Και είναι ενδιαφέρον που σε μια ανάλογη διαπίστωση καταλήγει εικοσιτρείς αιώνες αργότερα ο Ανδρέας Καρκαβίτσας, με το γλαφυρό και παθιασμένο λόγο του: «Δε θα του έλεγα ποτέ (του λαού)-γιατί και ποτέ δεν είναι αλήθεια- πως αυτός είναι θύμα των πολιτικών του, άλλα πως και οι πολιτικοί είναι θύματά του, αξιολύπητα.>>
Αποτελεί επιτακτική ανάγκη, λοιπόν, να αποκτήσουμε αυτογνωσία και να γίνουμε ευσυνείδητοι πολίτες αναγνωρίζοντας τα λάθη μας, προκειμένου και οι πολιτικοί που μας εκπροσωπούν να (ή αναγκαστούν να) ακολουθήσουν το παράδειγμά μας.
Όπως με υπέροχο τρόπο προέτρεπε ο Ανδρέας Λασκαράτος: «Ας αφήσουμε κάθε άλλη ανίκανη, ή σφαλερή προσπάθεια, και ας αποφασίσουμε να μεταρρυθμίσουμε’ εμείς τον τόπο μας, αναγεννώντας καθένας τον εαυτό του.
Η κατάστασή μας η τωρινή συμφωνούμε πως είναι ανυπόφερτη να παρατήσουμε λοιπόν τα παρόντα, και να θεμελιώσουμε την κοινωνία σε νέες βάσεις. Ας παρουσιαστεί ο καθένας μας εις τον καθρέφτη της Συνείδησης, και ο καθρέφτης εκείνος θέλει μας δείξει την ιατρεία…»
Μια πολιτική αναγέννηση επομένως, που θα προέλθει όχι από την κορυφή, άλλα από τη βάση της ελληνικής κοινωνίας. Διότι, σύμφωνα με τον Ισοκράτη, τον φημισμένο ρήτορα της εποχής του Δημοσθένη: «[Σημασία έχει λοιπόν ο λαός να μάθει να επιλέγει πραγματικά δημοκρατικούς ηγέτες να μην κάνει το λάθος να παραδίδει την εξουσία σε ανθρώπους που κανείς δε θα τους εμπιστευόταν στη δική του δουλειά να μην επιτρέπει να εισέρχονται στην πολιτική άνθρωποι κατά γενική ομολογία διεφθαρμένοι[…] ούτε ν’ ανέχεται όσους επιδιώκουν να ικανοποιήσουν τις προσωπικές τους ανάγκες με δημόσιο χρήμα να αποκλείει όσους προσποιούνται ότι αγαπούν το λαό…»
Επιπλέον, το ζήτημα είναι και ηθικής φύσεως.
Όπως τονίζει ο Αριστοτέλης: «… Ο μεγαλόψυχος από την τιμή, τη ζωή και τον πλούτο, πράγματα με τα οποία τόσο σοβαρά φαίνονται να απασχολούνται οι άνθρωποι, δε σκέφτεται παρά μόνο την τιμή και δεν νοιάζεται σχεδόν καθόλου για τα υπόλοιπα. Στενοχωριέται μόνο αν δεχθεί προσβολή και αν διοικείται από ανάξιο κι η μεγαλύτερη χαρά του είναι να διαφυλάσσει την τιμή και την υπόληψή του και να μην υπακούει πάρα σε άξιους αρχηγούς.»
Τέλος, πέρα από την εξυγίανση των κοινών, οι πολίτες οφείλουν να υπερασπίζονται την πατρίδα τους, είτε από τους ξένους είτε από τους εντόπιους δυνάστες. Διότι, η πατρίδα αποτελεί τη βάση της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας.
Ο σπουδαίος αρχαίος ιστορικός Θουκυδίδης έχει εξηγήσει το λόγο: «Μια χώρα που ακμάζει συνολικά ωφελεί περισσότερο τους πολίτες της, παρά όταν οι πολίτες ευημερούν ο καθένας ατομικά άλλα η χώρα στο σύνολό της παρακμάζει. Διότι αν καταστραφεί η πατρίδα, συμπαρασύρονται στην καταστροφή και όλοι όσοι ευημερούν ατομικά ενώ μια πατρίδα που ευημερεί παρέχει προστασία σε όλους. Χρέος μας είναι λοιπόν, να την υπερασπιζόμαστε όλοι μαζί…»
