Αυτοδιοικητικές εκλογές: Μια πρόκληση για το «Δήμο του Μέλλοντος»
Λίγο πριν την εκπνοή του 2018 αρχίζει να ανοίγει η αυλαία για την προεκλογική δραστηριότητα των αυτοδιοικητικών εκλογών. Οι πολίτες, θα βρεθούν σε μια διαρκή πρόκληση μορφοποίησης της τελικής τους επιλογής για την τοπική διακυβέρνηση. Ερωτήματα της κοινωνίας για την περιγραφή της επόμενης μέρας, θα αναζητούν απαντήσεις μέσα από τα προεκλογικά λόγια αλλά και προγράμματα που θα κατατεθούν στο δημόσιο διάλογο. Διλλήματα θα πηγαινοέρχονται και θα διαμορφώνουν κλίμα αποδοχής ή απόρριψης, προτάσεων και θέσεων, για την πολυπόθητη ανάπτυξη του τόπου. Το διαρκές ζητούμενο, η ανάπτυξη, θα προταχθεί ως προτεραιότητα με ποικίλους τρόπους από τους υποψηφίους. Όλοι θα αναγνωρίζουν στον εαυτό τους, συγκριτικά πλεονεκτήματα που θα τους οδηγήσουν , κατ΄εκτίμηση, στην πολυπόθητη νίκη. Μια απλή περιγραφή, που ανασύρει από την μνήμη της κοινωνίας, αντίστοιχες εικόνες, επαναλαμβανόμενες περιγραφές για ένα αναπτυξιακό μέλλον που δεν ήρθε δυστυχώς όπως το προσδοκούσε η κοινωνία, ποτέ. Οι δεκαετίες περνούν χωρίς την ποθούσα ανατροπή της μιζέριας, της υποβάθμισης, της πελατειακής εξάρτησης, της «φθηνής» εκδούλευσης, της έλλειψης δράσεων αλλαγής. Αφαιρουμένων ίσως, κάποιων φωτεινών εξαιρέσεων, εύκολα ο καθένας μας αναγνωρίζει τον παραπάνω προβληματισμό. Ο εν λόγω προβληματισμός όμως, ίσως να έχει τις ρίζες του πολύ βαθιά στην Ελληνική ιστορία. Δεν είναι όμως της παρούσης παρέμβασης η ερμηνευτική ανάλυση της ιστορίας της τοπικής αυτοδιοίκησης. Σήμερα, δέκα χρόνια μετά την εμφάνιση της οικονομικής κρίσης με συνέπειες τραγικές στον κοινωνικό ιστό και σε αυτήν την ίδια την υπόσταση της κοινωνίας, οι πολίτες επαναπροσδιορίζουν την κριτική ανάλυση του δημόσιου πολιτικού και αυτοδιοικητικού λόγου. Η κρίση που διαπέρασε οριζόντια πολιτικές και θεσμικές εκφράσεις, συνετέλεσε κατά την ταπεινή μου άποψη, στην δημιουργία μιας νέας αφετηρίας για την ανάγνωση του περιεχομένου των προτάσεων που εκτίθενται δημόσια. Σήμερα, η αυστηρότητα της κρίσης για την αξιοπιστία των προτεινόμενων λύσεων των ζητημάτων, θεωρώ ότι διαδέχεται μια εποχή χαλαρών αποτιμήσεων. Σήμερα, η μετάβαση σε μια ορθολογική, λειτουργική, οικονομικά αυτοδύναμη, αποτελεσματική, αναπτυξιακή, υπεύθυνη , κοινωνικά δίκαιη και συμμετοχική αυτοδιοίκηση, αποτελεί μονόδρομο για την στήριξη της ήδη ταλαιπωρημένης κοινωνίας. Αυτό ίσως να είναι και η μεγάλη πρόκληση της δημοκρατίας μας. Ίσως να είναι μια ιστορική ευκαιρία που δεν πρέπει να φοβίζει κανέναν. Είναι μια υποχρέωση χωρίς εκπτώσεις προς τους πολίτες. Μιλώ βέβαια για μια επανατοποθέτηση της αυτοδιοικητικής πορείας. Είναι αντιληπτό ότι “η επανατοποθέτηση της πορείας” έχει τεράστιες δυσκολίες και χρειάζεται πρωτότυπες και καλά οργανωμένες διαδικασίες. Αυτός είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο η αναζήτηση των κύριων χαρακτηριστικών του “Δήμου του Μέλλοντος”, αποκτά μεγάλη σημασία και προτεραιότητα. Αυτή τη κρίσιμη μεταβατική στιγμή, ο προσδιορισμός και η περιγραφή του “Δήμου του Μέλλοντος”, είναι ένα μεγάλο ζητούμενο από πολιτική και διοικητική άποψη. Σε αυτό θα κληθούν να τοποθετηθούν οι υποψήφιοι. Σε αυτό θα σταθούν και κρίνουν οι πολίτες. Η μέχρι σήμερα αδυναμία να καθοριστεί ένα τοπικό σύστημα προτεραιοτήτων με τη συμμετοχή των πολιτών μέσα από ανοιχτές πολιτικές λειτουργίες, επηρέασε και τον γράφοντα. Τελειώνοντας αυτές τις σκέψεις μου, θα κλείσω με τα λόγια του John Stewart, Καθηγητή της Σχολής Δημόσιας Πολιτικής του Πανεπιστημίου του Birmingham. «……Η αποτελεσματική τοπική αυτοδιοίκηση είναι απαραίτητη για την καλή διακυβέρνηση της κοινωνίας. Το μοντέλο της κεντρικής κυβέρνησης έρχεται αντιμέτωπο με τα προβλήματα μίας σύνθετης και μεταβαλλόμενης κοινωνίας. Η σκληρή πραγματικότητα γύρω από αυτά τα προβλήματα είναι ότι όλες οι ιδέες, οι γνώσεις και η ολοκληρωμένη προσέγγιση των γεγονότων και της πραγματικότητας δεν βρίσκονται στο κοινοβούλιο και στο γραφείο του πρωθυπουργού. Τα προβλήματα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπη μία κοινωνία απαιτούν ένα εξελισσόμενο σύστημα διακυβέρνησης. Μαζί και μια αποτελεσματική τοπική αυτοδιοίκηση, προκειμένου να οικοδομηθεί ένα τέτοιο σύστημα. Η αποτελεσματική διακυβέρνηση αποκτάει αξία ως μέσο εκπλήρωσης των διάφορων αναγκών και στόχων, συσχετίζοντας εθνικές πολιτικές με τοπικές συνθήκες και προωθώντας προτάσεις και καινοτομίες σε τοπικό επίπεδο.……Μία αποτελεσματική τοπική αυτοδιοίκηση προϋποθέτει τοπικές επιλογές. Προϋποθέτει τοπικές αρχές ικανές να αντεπεξέρχονται σε συγκεκριμένα προβλήματα, να λαμβάνουν υπόψη τις τοπικές συνθήκες και επίσης να επιτρέπουν και προωθούν προγράμματα και καινοτομίες, στηρίζοντας έτσι την ύπαρξη της πολυφωνίας στο κυβερνητικό σύστημα. Ωστόσο, η τοπική αυτοδιοίκηση υπάγεται σε ένα εθνικό σύστημα διακυβέρνησης που εξασφαλίζει την ομοιογένεια μίας κοινωνίας σε εθνικό επίπεδο. Σε κάθε σύστημα διακυβέρνησης πρέπει να επιτευχθεί μία ισορροπία μεταξύ της απαιτούμενης ομοιογένειας και της επιθυμητής πολυφωνίας». Σε έξι μήνες από τώρα μπορεί να ξεκινήσει το «μέλλον» στις τοπικές κοινωνίες για μια αυτοδιοίκηση των προσδοκιών των πολιτών.
Γιώργος ΠαναγιωτόπουλοςΕπίκουρος Καθηγητής
