Η Πρωτοχρονιά...
Η Πρωτοχρονιά, στις περισσότερες χώρες του κόσμου, είναι δημόσια αργία και γιορτάζεται την 1η Ιανουαρίου. Σηματοδοτεί, όπως λέει και το όνομά της, την πρώτη μέρα κάθε χρόνου και συνοδεύετε από εορταστικές εκδηλώσεις όπου ο χορός, η μουσική και τα πυροτεχνήματα συνθέτουν την εικόνα για το καλωσόρισμα του νέου έτους. Άλλωστε η ανάγκη για μια νέα αρχή και ένα καλύτερο μέλλον ήταν πάντα αναγκαία για την ανθρωπότητα. Η παράδοση της γιορτής της Πρωτοχρονιάς είναι ίσως η αρχαιότερη από όλες τις άλλες αφού η ιστορία της, μας πάει πίσω τέσσερις χιλιετίες. Για πρώτη φορά παρατηρήθηκε στην αρχαία Βαβυλώνα και συγκεκριμένα, γύρω στο 2000 π.Χ. Σε αντίθεση με άλλους πολιτισμούς οι αρχαίοι Έλληνες δεν γιόρταζαν την Πρωτοχρονιά, αφού για εκείνους ήταν πιο σημαντική η αρχή του κάθε μήνα, η οποία ονομαζόταν νουμηνία. Στα πρώτα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η αρχή του νέου έτους θεωρούνταν, όπως και κατά τη χρυσή εποχή της Βαβυλώνας, ο Μάρτιος. Συγκεκριμένα, το ρωμαϊκό ημερολόγιο, που είχε σαν βάση τον σεληνιακό κύκλο, ξεκινούσε από τον Μάρτιο και τελείωνε στον Δεκέμβριο ενώ μετά προστέθηκαν δύο ακόμα μήνες στο ημερολόγιο των Ρωμαίων, ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος .Το 153 π.Χ, η ρωμαϊκή σύγκλητος αποφάσισε το ρωμαϊκό πολιτικό έτος να αρχίζει την 1η Ιανουαρίου, όταν ορκίζονταν οι ετήσιοι ύπατοι και πραίτορες. Ο Ιανουάριος πιστεύεται ότι είχε πάρει το όνομα του από τον Ιανό, τον ρωμαϊκό θεό των ενάρξεων και των μεταβάσεων, ο οποίος απεικονίζονταν με δύο πρόσωπα: το ένα κοιτούσε εμπρός (μέλλον) και το άλλο πίσω (παρελθόν), έτσι ο Καίσαρας θεώρησε ότι η πρώτη μέρα του μήνα ήταν η ιδανική για να σηματοδοτεί την έναρξη του νέου έτους. Επανήλθε ως επίσημη Πρωτοχρονιά η 1η Ιανουαρίου, περίπου πριν μισή χιλιετία, όταν ο Πάπας Γρηγόριος ΙΓ' αποφάσισε να εγκαταλείψει εντελώς το Ιουλιανό Ημερολόγιο θέλοντας να δώσει ένα τέλος στα προβλήματα που δημιουργούσε η ύπαρξη διαφορετικών ημερολογιακών εκκινήσεων. Σήμερα η πρωτοχρονιά σηματοδοτεί για όλους ένα νέο ξεκίνημα όπου ειδικά στην σύγχρονη κοινωνία η αναγκαιότητα για μια νέα αρχή είναι σημαντική ενώ σχεδόν σε όλο τον κόσμο γιορτάζετε με μεγαλοπρέπεια. Στην σύγχρονη Ελλάδα παρατηρείτε σε όλες τις πόλεις με διαφορετικά ήθη και έθιμα αλλά τα περισσότερα σχετίζονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο με την τύχη ενώ έθιμο απόλυτα συνδεδεμένο με την Πρωτοχρονιά είναι η Βασιλόπιτα όπου συγκεντρώνει γύρω της, οικογένειες και παρέες να «κυνηγούν» την τύχη του φλουριού. Στην Καβάλα σπάνε το ρόδι μπροστά στην είσοδο του σπιτιού για καλή τύχη, αλλά μεταφέρουν και μια πέτρα μέσα στο σπίτι για να είναι στέρεο και η οικογένεια γερή για όλη τη χρονιά. Στη Στερεά Ελλάδα το βασιλόψωμο τρώγεται ανήμερα του Αγίου Βασιλείου και εκτός από αλεύρι οι νοικοκυρές βάζουν μέσα ρεβύθι αλεσμένο, βασιλικό, νερό και πάνω του δημιουργούν διάφορα σχήματα και παραστάσεις που αφορούν την παραγωγή, την υγεία η την οικογένεια. Στα Τρίκαλα οι νοικοκυρές του σπιτιού, κάνουν ζυμάρι στο οποίο τοποθετούν νόμισμα, ένα κομμάτι κλήμα, άχυρο ή χορταράκι, μία μικρή πέτρα όπως κι ένα σπόρο καλαμποκιού. Στην Σάμο εκτός από τη βασιλόπιτα, οι γυναίκες φτιάχνουν και την «προβέντα», ένα πιάτο με γλυκά που «κρίνει» τη νοικοκυροσύνη της Σαμιώτισσας. Στην Ανατολική Μακεδονία όπου οι ρίζες είναι από τον Πόντο, οι «Μωμόγεροι» αναβιώνουν κάθε χρόνο στους Σιταγρούς και στα Πλατανιά της Δράμας δίνοντας το σήμα για την έναρξη της νέας χρονιάς, ενώ στην Πελοπόννησο το πρωί της Πρωτοχρονιάς, η οικογένεια πηγαίνει στην εκκλησία για τη Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου και ο νοικοκύρης κουβαλά μαζί του ένα ρόδι για να το «λειτουργήσει». Οταν επιστρέφει στο σπίτι, ο νοικοκύρης πρέπει να χτυπήσει το κουδούνι της εξώπορτας -δεν κάνει να ανοίξει ο ίδιος με το κλειδί του- και έτσι να είναι ο πρώτος που θα μπει στο σπίτι για να κάνει το καλό ποδαρικό, με το ρόδι στο χέρι. Όπως λοιπόν και αν γιορτάσουμε την πρωτοχρονιά ας ελπίσουμε το 2019 να αποκτήσει η ανθρωπότητα περισσότερη επίγνωση των πράξεών της.
Άννα ΚορτέσηΣυγγραφέας
