Γιατί την 25η Μαρτίου τρώμε μπακαλιάρο με σκορδαλιά και όχι ψαρόσουπα ή κάποιο άλλο ψάρι; Γαρίδες ή ταραμά, μύδια, στρείδια και τα σχετικά σαρακοστιανά;

Πρόκειται για ένα έθιμο που προκύπτει για να δώσει μια ευκαιρία στους πιστούς για ενδυνάμωση, μιας και η νηστεία αυτή είναι η πιο αυστηρή, αφού δεν επιτρέπεται ούτε το λάδι.

Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι η πιο αυστηρή χρονική περίοδος νηστείας για την Ορθόδοξη εκκλησία. Από τον 4ο αιώνα μ.Χ. που καθιερώθηκε, προβλέπεται ξηροφαγία και φαγητό μια φορά την ημέρα. Μέσα σ’ αυτήν την περίοδο, η εκκλησία έχει ορίσει κάποιες μέρες «ενδυνάμωσης» για τους πιστούς.

Μια είναι και αυτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, η θεομητορική εορτή που είναι αφιερωμένη στην Παναγιά μας, που πρόκειται για μια χαρμόσυνη εορτή μέσα στην περίοδο πένθους της Σαρακοστής.

Η κατάλυση του ψαριού γι’ αυτή τη μέρα και η καθιέρωση του μπακαλιάρου προέκυψε γιατί στην ενδοχώρα οι κάτοικοι δεν μπορούσαν να προμηθευτούν εύκολα ψάρι όπως οι κάτοικοι των νησιών ή των παραθαλάσσιων περιοχών. Το γεγονός ότι αυτό το ψάρι είναι παστό μπορούσε εύκολα να συντηρηθεί και να υπάρχει στο σπιτικό όλων, ως φθηνό τρόφιμο και εύκολο στη συντήρησή του.

Έτσι στο ελληνικό τραπέζι έφτασε τον 15ο αιώνα και καθιερώθηκε ως το εθνικό μας φαγητό για την 25η Μαρτίου, με εξαίρεση των νησιών μας που τρώνε φρέσκο ψαράκι.

Η ιστορία του ψαρέματος του βακαλάου ίσως ξεκίνησαν το 800 μ.Χ. τότε που οι Βίκινγκς κυνήγησαν τους μπακαλιάρους φθάνοντας στην άλλη άκρη της θάλασσας και ανακάλυψαν κατά λάθος ένα «νέο κόσμο», την Αμερική!

Πρώτοι τον πάστωσαν οι Βάσκοι, που το ονόμασαν «ψάρι του βουνού» κι έτσι τον Μεσαίωνα ξεκίνησε το εμπόριό του. Αυτοί κατάφεραν δυο πράματα. Πρώτον, το παστό ψάρι τους έτρεφε στα μακρινά ταξίδια στον άγριο βόρειο Ατλαντικό και δεύτερον, είχαν στα χέρια τους ένα προϊόν το οποίο είχε μεγάλη διάρκεια ζωής και ήταν σχετικά φθηνό.

Στον ελληνικό τραπέζι όπως είπαμε ήρθε τον 15ο αιώνα από τους Άγγλους σε μεγάλες ποσότητες, οι οποίοι τον αντάλλασσαν με σταφίδες!

Εκτός από τον κλασικό μπακαλιάρο σκορδαλιά υπάρχουν πολλές παραλλαγές στον τρόπο μαγειρέματος του ψαριού και των εθίμων που επικρατούν κατά περιοχές στην ελληνική επικράτεια.

Καλό υπόλοιπο σαρακοστής και καλή δύναμη ψυχική και σωματική!

Καλλιόπη Γραμμένου
Δημοσιογράφος - Συγγραφέας
Παιδαγωγός - Εμψυχώτρια