Μια έκφραση που όλοι μας χρησιμοποιούμε καθημερινά, άλλοτε ενστικτωδώς και άλλοτε λόγο πίστης. Ο Αύγουστος για τον Ελληνισμό, είναι ο μήνας της Παναγίας και μαζί Της κάθε Έλληνας όπου κι αν βρίσκεται, σε κάθε γωνιά του πλανήτη μας θυμάται και τιμάει την Κοίμηση Της.

Το όνομα της Παρθένου Μαρίας, το ιερότερο ανθρώπινο πρόσωπο της Ορθοδοξίας, συνοδεύεται από ένα μεγάλο αριθμό προσωνυμιών που της έχουν δοθεί. Κυρίως όμως αποκαλείται, Παναγία, προσωνυμία της Θεοτόκου Μαρίας, από τον 3ο αιώνα ως η αγιωτέρα από όλους τους αγίους.

Ακούμε Παναγία Γλυκοφιλούσα, Παναγία Οδηγήτρια, Παναγία Πορταϊτισσα και αναρωτιόμαστε αρκετές φορές, «καλά, μια δεν είναι η Παναγία;». Ξαφνικά στην Πάρο υπάρχει η Εκατονταπυλιανή, η Μεγάλη Παναγία Σαμαρίνας στα Γρεβενά, η Παναγία η Καβουριανή στη Λέρο, Παναγία η Σπηλιανή στη Νίσυρο και άλλες ονομασίες.

Για το από πού προέρχονται και γιατί ονομάζονται έτσι, υπάρχουν πολλές εξηγήσεις. Μια είναι, από τον εικονογραφικό τύπο παραστάσεως της Παναγίας.

Έτσι έχουμε, Βρεφοκρατούσα, Γλυκοφιλούσα, Γαλατούσα, Μεγαλομάτα, Θρηνούσα, του Χάρου (Λειψούς), κ.α.Μια άλλη, από τις ιδιότητες Της. Γιάτρισσα (Μάνη), Κουφή (Σαμοθράκη), Λεχούσα (Σέρρες), Ελεούσα, Κυρία, Μεγαλόχαρη, Σωτήρα, Βοήθεια, Οδηγήτρια, Φανερωμένη, κ.α.

Ακόμα η παλαιότητα ή η κατάσταση της εικόνας της Παναγίας παίζουν ρόλο για την ονομασία της. Μαυριώτισσα, Εσφαγμένη, Μαχαιρωμένη, Γερόντισσα, κ.α.

Επίσης η θέση και ο τρόπος εύρεσης της εικόνας της, έδωσε στην Παναγία τα ονόματα: Φοδελιώτισσα, Θεοσκέπαστη, Σπηλαιώτισσα, Τρυπητή, Πλατανιώτισσα, Μυρτιδιώτισσα, κ.α.Ακόμα από κάποιο θαύμα, πήρε το όνομα, Πορταΐτισσα, Φιδούσα (Κεφαλονιά), κ.α.

Όπως και ο τόπος προέλευσης της, και η τοποθεσία της, της έδωσε τα ονόματα, Σουμελά- Αθηνιώτισσα, Πολίτισσα, Μελικαρού, Χρυσοκαστριώτισσα, Θαλασσινή, Ανέμη, κ.α.Από τα ιδιάζοντα χαρίσματά της, ονομάστηκε, Αμπελακιώτισσα, Δαμάσια, Παλατιανή, Ολυμπιώτισσα, Υψηλή, κ.α.

Επίσης πήρε το όνομα από τον κτήτορας του ναού, Λυκοδήμου, Καλιγού, Περλιγού, Στεφάνα, κ.α.Και τέλος ο χρόνος ή εποχή των αγροτικών εργασιών με τις οποίες συμπίπτει η εορτή της, της έδωσαν τα ονόματα, Φλεβαριανή, Μεσπορίτισσα, Πολυσπορίτισσα, Ακαθή (από τον Ακάθιστο Ύμνο), Δεκαπεντούσα (γιορτάζει τον Δεκαπενταύγουστο -Σίφνο), Τριτιανή (γιορτάζει την τρίτη μέρα του Πάσχα -Σαντορίνη), Εικοσπενταρούσσα (γιορτάζει της Μεσοπεντηκοστή- στη Σαμοθράκη), κ.α.

Οι Προσωνυμίες που έδωσε ο λαός στην Παναγία φτάνουν τις 6000 περίπου. Ένας αριθμός καθόλου ευκαταφρόνητος, που δηλώνει την πίστη, το σεβασμό και τη λατρεία του λαού μας στην Παναγία μας.

Εκατοντάδες είναι οι παραδόσεις και οι θρύλοι που ο λαός με τη βαθιά και ακλόνητη πίστη του της έχει αποδώσει.
Χρόνια πολλά σε όλους μας και να έχουμε τη βοήθεια και την ευλογία Της.

«Αχ… Παναγία μου, βοήθησέ μας».

Καλλιόπη Γραμμένου
Δημοσιογράφος - Συγγραφέας
Παιδαγωγός - Εμψυχώτρια