Με το νέο εκλογικό νομοσχέδιο που ετοιμάζει το Υπουργείο Εσωτερικών καταργείται η απλή αναλογική που εφαρμόστηκε στις αυτοδιοικητικές εκλογές τον Μάιο του 2019.

Οι δυσκολίες που προέκυψαν με την εφαρμογή της απλής αναλογικής στην διακυβέρνηση των Δήμων και των Περιφερειών ήταν πολλές.

Βασική αιτία για την κατάργηση της απλής αναλογικής είναι η καθολική απαίτηση των δήμων και της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας, γεγονός που προέκυψε και από τις δέκα διαδικτυακές συνελεύσεις των Περιφερειακών Ενώσεων με την ΚΕΔΕ.

Αποτέλεσμα όλων αυτών των ενεργειών είναι η υποβολή από την ΚΕΔΕ σχετικού υπομνήματος στο Υπουργείο Εσωτερικών ώστε να έλθει για διαβούλευση ένα νέο νομοσχέδιο με 77 άρθρα.
Κύρια χαρακτηριστικά του νέου εκλογικού νόμου μεταξύ άλλων είναι.

Ο συνδυασμός που θα πάρει το 43% +1των έγκυρων ψηφοδελτίων θα είναι νικητής των εκλογών, θα εκλέγεται δήμαρχος από την πρώτη Κυριακή και θα εκλέγει τα 3/5 των συμβούλων (ενισχυμένη πλειοψηφία).

Δημιουργία πλαφόν 3% για την είσοδο ενός συμβούλου στο συμβούλιο.

Μείωση του αριθμού των συμβούλων.

Τα τοπικά συμβούλια άνω των 300 κατοίκων ενσωματώνονται στο ψηφοδέλτιο του δήμαρχου (καταργείται η 4η κάλπη).

Επανέρχεται η πενταετής θητεία για τις Περιφερειακές και Δημοτικές Αρχές που θα προκύψουν στις εκλογές του Οκτωβρίου 2023.

Στις μικρές τοπικές κοινότητες ο εκπρόσωπος τους θα εκλέγεται από ένα κοινό ψηφοδέλτιο εκτός συνδυασμών.

Ο νέος εκλογικός νόμος είναι ένας συνδυασμός των νόμων Παυλόπουλου και Καλλικράτη.

Είναι γνωστό ότι ήμουν μεταξύ πολλών που υποστήριζαν την ΑΠΛΗ ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ, την οποία γνωρίσαμε και εφαρμόσαμε στο συνδικαλιστικό κίνημα.

Η εμπειρία μου από την εικοσαετή ενασχόλησή μου με τον συνδικαλισμό σε πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια συλλογικά όργανα ήταν εκείνη που με έκανε υποστηρικτή και υπερθεμάτιζα, ότι επιτέλους θα εισέλθουν στην αυτοδιοίκηση περισσότεροι εκπρόσωποι από την κοινωνία και στα συμβούλια θα υπάρχουν περισσότερες απόψεις που θα εκφράζουν το σύνολο της τοπικής κοινωνίας.

Δυστυχώς όμως οι προσδοκίες μου διαψευστήκαν στην πράξη. Στους περισσότερους δήμους της χώρας από τις πρώτες κιόλας συνεδριάσεις φάνηκαν τα μαύρα σύννεφα της απλής αναλογικής.

Αποτέλεσμα αυτών είναι ότι η κυβέρνηση και πιο συγκεκριμένα το υπουργείο εσωτερικών, με υπουργικές αποφάσεις να δώσει αρμοδιότητες σε άλλα μικρότερα όργανα διοίκησης (οικονομική επιτροπή, ποιότητας ζωης) ώστε να λειτουργήσουν οι δήμοι και οι περιφέρειες καταστρατηγώντας την λαϊκή βούληση. Ενδεικτικό και κραυγαλέο παράδειγμα ο δήμος Θεσσαλονίκης.

Αξίζει τον κόπο να δούμε τι συμβαίνει στο ευρύτερο ευρωπαϊκό περιβάλλον όπου οι περισσότερες σύγχρονες χώρες με νόμους που έχουν ψηφίσει εφαρμόζουν την αποκέντρωση της κεντρικής διοίκησης, μεταφέρουν πόρους και αρμοδιότητες σε θεσμούς που είναι κοντά στον πολίτη με διαδικασίες ελέγχου, διαφάνειας, προγραμματισμού και αναπτυξιακές δράσεις.

Η απλή αναλογική εφαρμόζεται με διάφορες παραλλαγές και είναι το κυρίαρχο μοντέλο στην αυτοδιοίκηση, όπου το δημοτικό συμβούλιο είναι το κυρίαρχο όργανο δημοκρατικού προγραμματισμού και η διακυβέρνηση διασφαλίζεται με ισορροπημένη κατανομή εξουσίας στα διάφορα όργανα της διοίκησης του δήμου. Το σύστημα αυτό διαμορφώνει συνεργασίες, κοινές πολιτικές και εξασφαλίζει αποτελεσματικές διοικήσεις, καθώς αυτό είναι το ζητούμενο στην δική μας αυτοδιοίκηση.

Δεν μπορούμε να δεχθούμε ότι με την αύξηση του αριθμού των υποψηφίων στους συνδυασμούς (120% παραπάνω) και σε συνδυασμό με την μείωση του αριθμού των συμβούλων που θα εκλέγονται θα έχουμε αύξηση του ποσοστού των πολιτών σε συμμετοχή.

Η μεγάλης διάρκειας προεκλογικής περιόδου δεν είναι σε σωστή κατεύθυνση, γιατί, μια μεγάλη προεκλογική περίοδος δεν ωφελεί, αντιθέτως δημιουργεί εντάσεις και έντονες αντιπαραθέσεις, αποπροσανατολίζει την κοινωνία και μένουν πίσω διάφορες δράσεις και έργα που έχουν προγραμματιστεί.

Τέλος δεν είναι καινοτομία το πλειοψηφικό σύστημα στην τοπική αυτοδιοίκηση. Εκείνο που έχει ανάγκη είναι η ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ. Η διακυβέρνηση δεν είναι σωστό να επιβάλλεται με διάφορα νομοθετήματα, αλλά θα πρέπει να γίνεται με συναίνεση και προγραμματικές συγκλίσεις με ανθρώπους που έχουν όραμα, με διαδικασίες αποκέντρωσης, χωρίς αποκλεισμούς από τα συλλογικά όργανα διοίκησης, με μεταφορά πόρων και αρμοδιοτήτων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των τοπικών κοινωνιών.

Η καλύτερη ίσως λύση θα ήταν να σχεδιαστεί μια συνολική μεταρρύθμιση για την αυτοδιοίκηση και την αυτοτέλεια της και στους δύο βαθμούς και από εκεί να διαμορφωθεί το αναλογικό σύστημα εκλογής των οργάνων της.

Βασίλης Παπαδόπουλος
Αντιδήμαρχου Ήλιδας
Πρώην δημάρχου Πηνείας