Το Νοέμβριο του 2020 δημοσιοποιήθηκαν οι στρατηγικές κατευθύνσεις του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Το σχέδιο στην τελική του μορφή θα υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την έγκρισή του και την εκταμίευση επιδοτήσεων ύψους 19,4 δισ. και δανείων 12,7 δισ. Ευρώ.

Οι παρεμβάσεις που θα χρηματοδοτηθούν αφορούν την πράσινη μετάβαση, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την απασχόληση, την ανάπτυξη δεξιοτήτων, την κοινωνική συνοχή και τις ιδιωτικές επενδύσεις.

Στον άξονα 3.3 τίθεται ως στόχος η εφαρμογή μεταρρυθμίσεων σε επιλεγμένους τομείς του συστήματος υγείας οι οποίες θα βελτιώνουν την ανθεκτικότητα, θα αυξάνουν την προσβασιμότητα και θα διασφαλίζουν την οικονομική του βιωσιμότητα.

Η μεταρρύθμιση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ο ψηφιακός μετασχηματισμός των υπηρεσιών υγείας, επενδυτικά έργα σε υποδομές υγείας και η υλοποίηση του Εθνικού Προγράμματος Πρόληψης «Σπύρος Δοξιάδης» καταγράφονται ως προτεραιότητες χωρίς μέχρι σήμερα, δημόσια τουλάχιστον, να έχει υπάρξει εξειδίκευση των επιμέρους δράσεων.

Είναι προφανές ότι η ύπαρξη ενός ακόμη χρηματοδοτικού εργαλείου συνιστά θετική εξέλιξη. Όσο όμως σημαντική είναι η ύπαρξή του, το ίδιο σημαντική ίσως και περισσότερο είναι η ορθολογική κατανομή των πόρων που θα διατεθούν. Στο βαθμό που το σχέδιο του Νοεμβρίου αποτυπώνει τη στρατηγική σκέψη των συντακτών του προκύπτουν ευκαιρίες και κίνδυνοι.

Ουδείς αμφισβητεί την αναγκαιότητα της ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων στα οποία παράγονται υπηρεσίες υγείας και τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους. Άλλωστε προς την κατεύθυνση αυτή δουλέψαμε σε βάθος την περίοδο 2016-2019 στο ΓΝ Ηλείας.

Η αναφορά όμως σε «μεταρρύθμιση του πρωτοβάθμιου συστήματος υγείας» αντί του ευρύτερου συστήματος εξωνοσοκομειακής φροντίδας φαντάζει περιοριστική.

Χρειάζεται μια διευρυμένη προσέγγιση που θα περιλαμβάνει την πρωτοβάθμια, τη γηριατρική, την αποκατάσταση, την ψυχική υγεία, την ανακουφιστική φροντίδα και θα είναι συμβατή με τις αναδυόμενες ανάγκες του πληθυσμού, το επιδημιολογικό προφίλ της εποχής και την εξελισσόμενη δημογραφική γήρανση.

Η πρόβλεψη για επενδυτικά έργα στις υποδομές υγείας είναι θετική στο βαθμό που δε θα εξελιχθεί σε μια αλόγιστη και απρογραμμάτιστη διασπορά ιατρικής τεχνολογίας που δε θα χρησιμοποιείται ή θα χρησιμοποιείται περιορισμένα.

Η αναδιαρρύθμιση των Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών των νοσοκομείων (το ΤΕΠ του Πύργου είναι μια τέτοια περίπτωση) και η ενίσχυση της εργαστηριακής και απεικονιστικής «αυτοδυναμίας» επιλεγμένων Κέντρων Υγείας αποτελούν προτεραιότητες.

Η υλοποίηση δράσεων στα πλαίσια του προγράμματος «Σπύρος Δοξιάδης» είναι επίκαιρη δεδομένης της κρίσης Δημόσιας Υγείας που βιώνουμε. Χρειάζεται όμως να εμπλουτιστεί με δράσεις που αφορούν την περιβαλλοντική υγιεινή, την ασφάλεια τροφίμων, την οδική ασφάλεια, τη κλιματική αλλαγή, την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, τους επαγγελματικούς κινδύνους και να μην περιοριστεί στα παραδοσιακά εργαλεία της πρόληψης.

Είναι αναμενόμενο το πολιτικό και επιστημονικό ενδιαφέρον να επικεντρώνεται στη διαχείριση της πανδημίας ιδιαίτερα σε μια κρίσιμη φάση της. Τα μαθήματα της υγειονομικής κρίσης είναι πολύτιμα.

Η εμπειρία όμως της γραμμής Μαζινό δίδαξε ότι «οχυρωματικά έργα» με κριτήριο μόνο τις παραστάσεις της προηγούμενης κρίσης δεν αποδίδουν. Οι Γάλλοι το βίωσαν με δραματικό τρόπο στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για την ανασυγκρότηση του τομέα υγείας. Η κατανομή των πόρων στις επιμέρους δράσεις θα κρίνει όμως την επιτυχία του εγχειρήματος.

Κώστας Διαμαντόπουλος
Οδοντίατρος MSc
Πρώην Διοικητής του Γενικού Νοσοκομείου Ηλείας
Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Management Υπηρεσιών Υγείας