Στη ναυμαχία της Σαλαμίνας ο Θεμιστοκλής παρέσυρε τον Ξέρξη στα στενά. Οι ευέλικτες τριήρεις εξουδετέρωσαν τα βαρύτερα και πιο δυσκίνητα περσικά και φοινικικά πλοία. Το απόρθητο ξύλινο τείχος έσωσε την Αθήνα όπως είχε η προβλέψει η Πυθία.

Τι σχέση όμως μπορεί να έχει μια ναυμαχία με τη διαχείριση της πανδημίας; Στην ιδιοφυή απόφαση του Θεμιστοκλή αποτυπώνεται η σημασία της επιλογής του ευνοϊκότερου πεδίου σε μια πολεμική αναμέτρηση.

Στην περίπτωση της πανδημίας η στρατηγική απόφαση του Υπουργείου Υγείας ήταν η μάχη να δοθεί κυρίως στα νοσοκομεία.

Τα πρόσφατα στοιχεία της Eurostat είναι αποκαλυπτικά. Το 2020, οι δαπάνες της Γενικής Κυβέρνησης στο σύνολο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για νοσοκομειακές υπηρεσίες έφτασαν το 3,5% του ΑΕΠ όταν στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 4%.

Την ίδια περίοδο οι χώρες της ΕΕ ξόδεψαν το 2,8% του ΑΕΠ για εξωνοσοκομειακές υπηρεσίες (Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας δηλαδή) και υπηρεσίες δημόσιας υγείας όταν στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό περιορίστηκε στο απελπιστικά χαμηλό 0,7%.

Ναι, καλά καταλάβατε. Ξοδέψαμε περισσότερα ως ποσοστό του ΑΕΠ από την Ευρωπαϊκή Ένωση για νοσοκομειακή περίθαλψη και τέσσερις φορές λιγότερα για πρωτοβάθμιες υπηρεσίες.

Η επιλογή του Υπουργείου Υγείας δε δικαιώθηκε. Το νοσοκομειακό περιβάλλον στο οποίο επελέγη να δοθεί η μάχη δεν αποδείχθηκε ευνοϊκό ιδιαίτερα στην περιφέρεια παρά την αυταπάρνηση και τον ηρωισμό του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού. Ξέχασαν ότι η μάχη στην πανδημία δίνεται και κερδίζεται κυρίως στην κοινότητα.

Για να είμαστε δίκαιοι η νοσοκομειοκεντρική προσέγγιση στην κατανομή των πόρων του συστήματος συνιστά διαχρονική αδυναμία και δεν αφορά μόνο την περίοδο της πανδημίας.

Είναι προφανές ότι η ανασυγκρότηση του Εθνικού Συστήματος Υγείας με στρατηγικό στόχο την καθολική κάλυψη του πληθυσμού και τη μείωση των ανισοτήτων προϋποθέτει μεταξύ άλλων και πέραν της αναγκαίας αύξησης των δημοσίων δαπανών, δίκαιη κατανομή οικονομικών, ανθρώπινων και τεχνολογικών πόρων με έμφαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, την αποκατάσταση, την ανακουφιστική φροντίδα, την ψυχική υγεία, τη στοματική υγεία και τη φροντίδα των ηλικιωμένων.

Η εμπειρία της πανδημίας, των κατακτήσεων αλλά και των διαχρονικών αδυναμιών του ΕΣΥ σε συνδυασμό με τα σύγχρονα επιδημιολογικά δεδομένα, τις επιστημονικές εξελίξεις και τις αναδυόμενες ανάγκες του πληθυσμού επιβάλλουν μια διαφορετική μέθοδο οργάνωσης και χρηματοδότησης των υπηρεσιών υγείας.

Κώστας Διαμαντόπουλος
Οδοντίατρος, MSc
Πρώην Διοικητής του Γενικού Νοσοκομείου Ηλείας
Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Management Υπηρεσιών Υγείας