Παρακολουθήσαμε  πρόσφατα την συζήτηση για την έγκριση του προϋπολογισμού, ενός δήμου. Δεν νομίζουμε πως διαφέρει, από τις συζητήσεις που συνήθως γίνονται στις περισσότερες  των περιπτώσεων.

Η αντιπολίτευση ‘κατηγορούσε΄ την Δημοτική Αρχή για έλλειψη αναπτυξιακού προσανατολισμού στον προϋπολογισμό. Η συμπολίτευση, απαντούσε, απαριθμώντας όλα τα έργα του τεχνικού προγράμματος,  τονίζοντας   πως αυτά, συντελούν στην ανάπτυξη της περιοχής.

Μερικές σκέψεις για τέτοιου είδους ‘συζητήσεις’. Κανένας, ούτε από την συμπολίτευση ούτε από την αντιπολίτευση, δεν  ξεκαθάρισε τι εννοεί, χρησιμοποιώντας την λέξη ‘ανάπτυξη’.

Ως γνωστόν, η ανάπτυξη, έχει πολλές διαστάσεις. Αλλά μη ορίζοντας εκείνο  για το οποίο μιλάμε, αφήνουμε να εννοηθούν … τα πάντα. Είναι η ανάπτυξη η διεύρυνση της παραγωγικής βάσης της οικονομίας; 

Περιλαμβάνει εκτός από την οικονομική μεγέθυνση και αλλαγές στη διάρθρωση και τη λειτουργία της οικονομίας; Περιλαμβάνει και αλλαγές στο θεσμικό, τεχνολογικό, κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο, εντός των οποίων παράγεται και διανέμεται το προϊόν;

Αυτά και άλλα ερωτήματα, δεν μπορεί να τα απαντήσει η εκάστοτε  τοπική ηγεσία. Πρέπει να τα απαντήσει η κοινωνία στο σύνολό της. Αλλά οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι,  φροντίζουν συνήθως, να αφήνουν την κοινωνία στο  περιθώριο. Ιδίως όταν  πρόκειται  για το μέλλον της.

Αυτό γίνεται με πολλούς τρόπους. Ακόμα και όταν το νομικό πλαίσιο  επιτάσσει  η κοινωνία να έχει ένα σημαντικό λόγο, η πλειοψηφία των εκλεγμένων, βρίσκει τρόπο να το παρακάμψει.

Παράδειγμα,  ο προϋπολογισμός κάθε έτους. Το ετήσιο σχέδιο δράσης ενός Δήμου, (το οποίο οδηγεί  κατά τους μεν, ή δεν οδηγεί κατά τους δε, στην ανάπτυξη) θα έπρεπε να εξειδικεύει το τετραετές Επιχειρησιακό.

Στο Επιχειρησιακό, κοινωνία, πολίτες και φορείς, έχουν τον πρώτο λόγο. Πρέπει να αποτιμήσουν την σημερινή κατάσταση. Να θέσουν στόχους για το μέλλον. Να απαντήσουν στο ερώτημα, πως θα πετύχουν αυτούς τους στόχους.

Η διαδικασία ξεκινάει από τις Τοπικές Κοινότητες, τους συλλογικούς φορείς και τους πολίτες  μιας περιοχής. Μόνο έτσι μπορούμε να πετύχουμε  την  ενεργοποίηση των πολιτών που κατοικούν σ ένα Δήμο  και την  συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων ώστε να συμμετέχουν και αυτοί με την σειρά τους στην προσπάθεια για την  ανάπτυξη της περιοχής.

Ας δούμε τι κάνουν στην πράξη οι ΟΤΑ. Αρκετοί, δεν εκπονούν  καν, επιχειρησιακά προγράμματα. άρα, ούτε καν ρωτούν τους πολίτες.

Οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους, αναθέτουν  σε μια εταιρία την εκπόνησή τους. Μακριά από την κοινωνία. Τους πολίτες. Τους φορείς. Και φυσικά και τις Κοινότητες. Έτσι όμως  οι Δήμοι, δεν  εξασφαλίζουν την συμμετοχή των πολιτών.

Αφού αυτή είναι η  πρακτική, τουλάχιστον  στην πλειοψηφία των ΟΤΑ,  αφού δεν  εφαρμόζουν – ή προσπαθούν να αποφύγουν κατ΄ ουσίαν-  εκείνα που το θεσμικό πλαίσιο επιτάσσει, δεν μπορούμε να διανοηθούμε να μιλήσουμε για άλλες πρακτικές. Π.χ. τον συμμετοχικό προϋπολογισμό. 

Απλά λέμε, ότι υπάρχει, ως εγχείρημα, τουλάχιστον από το 1980,  και έχουν γίνει προσπάθειες και στον Ευρωπαϊκό χώρο και στην Ελλάδα (Δήμοι, Κορυδαλλού,  Ηλιούπολης,  Καισαριανής,  Αγίας Παρασκευής,  Ιωαννιτών)

Όπως αντιλαμβάνονται οι περισσότεροι και οι υπόλοιπες ‘συμμετοχικές’ διαδικασίες, λειτουργούν στο ελάχιστο (δηλαδή όσο χρειάζεται για να ‘φαινόμαστε’ νόμιμοι).

Π.χ η Επιτροπή Διαβούλευσης, η οποία προσφέρει την δυνατότητα συγκροτημένης, θεσμοποιημένης και ανοικτής συμμετοχής και ανταλλαγής επιχειρημάτων με εκπροσώπους  της τοπικής κοινωνίας, συνεδριάζει  μια φορά το χρόνο (την υποχρεωτική εκ του νόμου) και όχι κάθε τρίμηνο (όπως θα μπορούσε).

Ίδια τύχη έχουν και τα δημοτικά δημοψηφίσματα. Υπάρχουν ως δυνατότητα, αλλά  οι Δημοτικές Αρχές συνήθως,  στην πράξη, δεν τα προτιμούν.

Με λίγα λόγια, η κοινωνία, άπαξ και ψήφισε, έχει -θεσμικά- ελάχιστες δυνατότητες επηρεασμού των όποιων αποφάσεων των  Δημοτικών Αρχών. Για ‘μικρά’ θέματα. Αλλά και για μείζονος σημασίας θέματα, όπως  εκείνο της ‘ανάπτυξης’.

Για αυτό οι συζητήσεις για τον προϋπολογισμό στους  Δήμους, δείχνουν να μην ενδιαφέρουν πολλούς πολίτες. Ίσως γιατί γνωρίζουν ότι η όποια δράση τους, έχει μηδαμινό αποτέλεσμα στην απόφαση που εκ των προτέρων έχει λάβει η  εκάστοτε Δημοτική Αρχή.

Εκείνο που προκαλεί όμως εντύπωση, είναι η ‘αφωνία’, των  ‘νέων’ επίδοξων διεκδικητών του δημαρχιακού θώκου. Αντί να  ακούσουμε τις προτάσεις τους, σε ουσιαστικά ζητήματα, αυτοί  ή εξαφανίζονται ή μιλούν γενικά και αόριστα για την ‘έλλειψη αναπτυξιακού προσανατολισμού’ του προϋπολογισμού, ‘δικαιολογώντας’ την καταψήφιση.

Χωρίς όμως να αναπτύσσουν συγκεκριμένα, τι προτείνουν. Θέλουν να εμφανίζονται διαφορετικοί, χωρίς  να λένε ούτε καν τις προτάσεις τους.    Ίσως γιατί φαντάζονται,  ότι  ακόμα  πιστεύουμε πως η αλλαγή του ονόματος, σημαίνει και αλλαγή νοοτροπίας. Και θα μας πείσουν, να ‘υπερψηφίσουμε’ κάτι ‘νέο’ που θα είναι ίδιο με το παλιό, αλλά θα σερβίρεται σε νέο περιτύλιγμα.

Η κοινωνία όμως αντιλαμβάνεται πότε το παλιό, θέλει να μπει από την  πίσω  πόρτα. Πότε έχουμε ένα παλιό περιεχόμενο με  νέο περιτύλιγμα. Και συμπεριφέρεται ανάλογα….

Αθανασία Κούρβα
Οικονομολόγος
Πρόεδρος Κοινότητας Στρεφίου