Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Την επαύριο της λήξης του ψυχρού πολέμου, χάραζε για την ανθρωπότητα ένα νέο παγκόσμιο γεωπολιτικό περιβάλλον. Ευγενής προσδοκία όλου του πολιτισμένου κόσμου, ήταν η εξάλειψη όλων των εστιών σύγκρουσης, των φυλετικών και θρησκευτικών διενέξεων, αλλά και κάθε τοπικής εμφυλιακής αντιπράθεσης, που συνολικά ταλάνιζαν την παγκόσμια ειρήνη, προξενούσαν σοβαρές οικονομικές παρενέργειες πέραν των απωλειών των ανθρωπίνων ζωών και υπονόμευαν διαρκώς την γεωπολιτική σταθερότητα και την αρμονική συνεργασία των λαών. Πάραυτα ο ευσεβής αυτός γεωπολιτικός πόθος, διαψεύσθη κατηγορηματικά και απέδειξε, ότι το αδυσώπητο ποτάμι της ιστορίας έχει περίεργες τροπές και παραδόξως οδεύει πρός τα πίσω. Οι φυλετικές και θρησκευτικές συγκρούσεις όχι μόνο δεν απεσβέσθησαν, αλλά αντί να περιορίζονται στις τοπικές τους μόνον εστίες, αποτελούν γεωπολιτικούς κρατήρες διεθνούς ανάφλεξης. Σ΄αυτό το νέο διεθνοπολιτικό τοπίο η παγκόσμια υπερδύναμη των ΗΠΑ, μοιάζει νευρική και αμήχανη να διαχειρισθεί την ισχύ της και παρουσιάζεται δύστοκη στην επιλογή των σωστών διεθνοπολιτικών της εταίρων. Χαρακτηριστική περίπτωση των δυστοκιών των ΗΠΑ στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής, είναι η επέμβασή τους στο Ιράκ. Επενέ βησαν με την προοπτική να αποκαταστήσουν την πολιτική ομαλότητα, εξαρθρώνοντας το τυρρανικό καθεστώς του αιμοσταγούς Σαντάμ Χουσείν. Και είχαν την προσδοκία πως για τούτο θα γίνονταν δεκτοί ενθέρμως στο Ιράκ. Η ζωή όμως έδειξε άλλα και το όλο εγχείρημα απέβη στρατηγικά και διπλωματικά κόλαφος για την υπερδύναμη, που απώλεσε και εκατοντάδες ζωές αμερικανών στα χρόνια των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Στο ίδιο μήκος κύμματος δυστυχώς και η γεωστρατηγική συμπεριφορά και αρκετών ευρωπαϊκών χωρών, που προχώτησαν εσπευσμένα σε επιχειρήσεις στην Συρία και την Λιβύη, χωρίς να έχουν διαμορφώσει ένα σαφές πλαίσιο στόχων της εξωτερικής τους πολιτικής και πολύ περισσότερο, χωρίς να έχουν έτοιμο ένα σχέδιο ασφαλούς διαφυγής, όταν οι επεμβάσεις τους δεν θα εξελίσσοντο ομαλά.
Για να φτάσουμε στα τελευταία γεωστρατηγικά επεισόδια με την Ουκρανία, που η στρατιωτική ηγεσία των ηγέτιδων ευρωπαϊκών χωρών, την εξώθησε σε ένα μοιραίο εγχείρημα, το οποίο με διπλωματικό κυνισμό εκμεταλλεύεται στυγνά ο Πούτιν. Ομως τα πράγματα εξελίσσονται με οδυνηρό τρόπο, δοθέντος ότι απο την Ουκρανία μέχρι την Λυβύη, έχει διαμορφωθεί μια άκρως επικίνδυνη ζώνη ανάφλεξης, για την παγκόσμια ειρήνη και γεωπολιτική σταθερότητα. Εχουμε περιέλθει σε χαοτικό σημείο, στο οποίο κανείς δεν γνωρίζει ποιός πραγματικά είναι ο κυρίαρχος του γεωστρατηγικού παιχνιδιού, τις είδους όπλα – συμβατικά, χημικά, πυρηνικά – χρησιμοποιούνται απο τις εμπόλεμες δυνάμεις και ακόμα ποιές θα είναι οι μετέπειτα επικίνδυνες παρενέργειες για την ανθρωπότητα, αυτής της έκρυθμης ζώνης, όπως τρομοκρατία, παράνομη μετανάστευση κ.λ.π. Στις διαμορφωμένες σήμερα ισορροπίες αυτής της περιοχής, η Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνεται αδύναμη να διαδραματίσει ένα ουσιαστικό ρόλο, ενώ απο την άλλη σύρεται στις διαλαμβανόμενες συγκρούσεις, απο τα παλιά διπλωματικά της άγη του παρελθόντος.
Ένα νέο έτσι διπλωματικό και γεωστρατηγικό παζλ, διαμορφώνεται στον παγκόσμιο ορίζοντα. Οι μέν ΗΠΑ βιώνουν διαρκώς την υποβίβαση, του αδιαμφισβήτητου πάλαι ποτέ κραταιού ρόλου τους ως υπερδύναμης. Η Ρωσική αρκούδα βρυχάται και απαντά με σκληρά και ακραία στρατιωτικά και διπλωματικά χτυπήματα στις προκλήσεις που δέχεται. Ωστόσο και αυτή όμως σύντομα, θα κληθεί να αντιμετωπίσει τις αδυσώπητες εσωτερικές της οικονομικές αδυναμίες. Τελικά ο γεωστρατηγικός παίχτης που φαίνεται να κερδίζει έδαφος, μέσα στο τραχύ αυτό περιβάλλον, είναι η Κίνα, αν και αυτή έχει σοβαρές εσωτερικές αδυναμίες.
Ποιά όμως είναι η θέση και η στάση που πρέπει να κρατήσει η Ελλάδα, σε αυτό το νέο σύνθετο γεωστρατικό περιβάλλον; Ένα δύσκολο ερώτημα, που θα ήταν πολύ παρακινδυνευμένο να σπεύσει κανείς άμεσα να το απαντήσει. Σε ένα πολυπαραμετρικό διεθνοπολιτικό γίγνεσθαι και με τις αλλαγές να λαμβάνουν χώρα με ραγδαίο χαρακτήρα. Και για τούτο αποδείχτηκαν δύστοκες οι κρίσεις πολλών πολιτικών παραγόντων της Ελλαδος, που έτρεξαν να τοποθετήσουν την χώρα σε διάφορους γεωστρατηγικούς πόλους εξουσίας. Αρχικά είχαμε την κρίση, ότι έπρεπε να συμμμαχήσουμε με τις ΗΠΑ απέναντι στον ευρωπαϊκό παγγερμανισμό. Κατόπιν την σκέψη, ότι έπρεπε να συνασπιστούμε με την Ρωσία εναντίον της Δύσης, για να καταλήξουμε εσχάτως στην σκέψη, ότι το οφέλιμο θα ήταν μια συμμαχία μας με την Κίνα, εναντίον της Γερμανίας. Κρίσεις που απο τις περιστάσεις ακυρώθηκαν και χαρακτηρίστηκαν άτοπες και ανεδαφικές. Διότι άλλο πράγμα είναι βεβαίως τα μαθήματα γεωστρατηγικής στο αναντίλεκτα σπουδαίο Χάρβαρντ και άλλο βεβαίως οι αδήριτες γεωστρατηγικές πραγματικότητες της ζωής. Πάντως σίγουρο είναι για να αναγνωρίζουμε και τις καλές στιγμές της εξωτερικής μας πολιτικής, πώς η Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες ευτύχησε και δικαιώθηκε στην επιλογή των στρατηγικών της εταίρων – με ελάχιστιες εξαιρέσεις- απο τις πολιτικές μας ηγεσίες. Οι τελευταίοι έλληνες πολιτικοί ηγέτες, είναι αλήθεια ότι στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής τα πήγαν καλά και δικαιώθηκαν στις διεθνοπολιτικές επιλογές τους, προασπίζοντας άψογα τα συμφέροντα της χώρας. Το ίδιο θα πρέπει να κάνει και τώρα η Ελλάδα, αφού με σύνεση και ψυχραιμία αφήσει πρωτίστως να ξεκαθαρίσει το γεωστρατηγικό παχνίδι, κάνοντας τις ορθές γεωστρατηγικές της επιλογές. Και μη παρασυρόμενη βεβαίως, απο εσπευσμένες διπλωματικές κινήσεις του συρμού, στις οποίες θα επιχειρήσει να την παρασύρει το ένα ή το άλλο γεωστρατηγικό λόμπυ...
* Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι M.Sc Δ/χος Μηχανικός του Ε.Μ.Π.
www.panosavramopoulos.blogspot.gr
