Μια φορά κι έναν καιρό, μια ανοιξιάτική μέρα σαν κι αυτή, πριν πάρα πολλά μα πάρα πολλά χρόνια, σ’ ένα όμορφο νησί της Δανίας, στη Φιονία, γεννήθηκε ένα αγοράκι, ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν…

Η ζωή του δεν ήταν και τόσο παραμυθένια όσο το έργο που άφησε πίσω του και η λατρεία των παιδιών γι’ αυτό.
«Ένα περίεργο παιδί με εξαιρετική φαντασία», όπως χαρακτηριστικά έλεγαν όσοι τον αντίκρυζαν.

Μεγάλωσε με τη μητέρα του, καθώς ο πατέρας του πέθανε νωρίς γιατί δεν άντεξε τη φτώχεια.

Ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν είναι ένας από τους πιο αγαπημένους παιδικούς συγγραφείς. Εκτός από παραμύθια, έγραψε ποιήματα, διηγήματα, ταξιδιωτικές εντυπώσεις.

Στον χώρο της παγκόσμιας λογοτεχνίας είναι γνωστός για τα 168 παραμύθια του! Μερικά από αυτά: «Η μικρή γοργόνα», «Η τοσοδούλα», «Το κοριτσάκι με τα σπίρτα», «Το ασχημόπαπο», «Το μολυβένιο στρατιωτάκι», «Τα καινούρια ρούχα του αυτοκράτορα», «Η Βασίλισσα του χιονιού», «Η Βασιλοπούλα και το ρεβίθι», κ.α.

Προς τιμήν αυτού του μεγάλου παραμυθά, η Διεθνής Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα (Ιnternational Board on Books for Young People) ΙΒΒΥ, από το 1966 γιορτάζει κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου το Παιδικό Βιβλίο.

Κάθε χρόνο, ένα διαφορετικό εθνικό τμήμα της οργάνωσης αυτής, ετοιμάζει ένα μήνυμα και μια αφίσα, που διανέμονται σε όλο τον κόσμο.

Το 2020 υπεύθυνο για το υλικό του εορτασμού είναι το Τμήμα της Σλοβενίας (Slovenská sekcia IBBY). Το φετινό μήνυμα γράφτηκε από τον Σλοβένο συγγραφέα Peter Svetina*, μεταφράστηκε στα ελληνικά, όπως κάθε χρόνο, από τη συγγραφέα Λότη Πέτροβιτς ενώ η αφίσα φιλοτεχνήθηκε από τον Σλοβένο εικονογράφο Damijan Stepančič**.

Το μήνυμα του μήνυμα του Peter Sventina:
«Εκεί που μένω, οι θάμνοι πρασινίζουν αργά τον Απρίλη ή νωρίς τον Μάη και σύντομα γεμίζουν με κουκούλια από πεταλούδες. Αυτά τα κουκούλια μοιάζουν με μπαλίτσες από βαμβάκι ή με κουφέτα και οι νύμφες τους καταβροχθίζουν φύλλο το φύλλο μέχρι που οι θάμνοι απογυμνώνονται. Όταν όμως οι νύμφες γίνουν πεταλούδες και πετάξουν, οι θάμνοι δεν είναι κατεστραμμένοι. Καθώς πλησιάζει το καλοκαίρι, ξαναγίνονται πράσινοι πάλι και πάλι.

Έτσι μοιάζει ο συγγραφέας, έτσι μοιάζει ο ποιητής. Κατασπαράζονται, μένουν κατάστεγνοι από ιστορίες και ποιήματα, που, όταν ολοκληρωθούν, πετούν μακριά, μπαίνουν μέσα σε βιβλία και βρίσκουν τους αναγνώστες τους. Αυτό γίνεται πάλι και πάλι.

Και τι συμβαίνει μ΄ εκείνα τα ποιήματα και τις ιστορίες;
Ξέρω ένα αγόρι που έπρεπε να κάνει κάποια εγχείρηση στο μάτι του. Για δύο εβδομάδες μετά την εγχείρηση, έπρεπε να ξαπλώνει μόνο από τη δεξιά πλευρά και μετά δεν έπρεπε να διαβάζει τίποτα για έναν μήνα. Όταν τελικά ξαναπήρε στα χέρια του ένα βιβλίο έπειτα από ενάμιση μήνα, ένιωσε σαν να κατάπινε λέξεις μ’ ένα κουτάλι από μια γαβάθα. Σαν να τις έτρωγε. Πραγματικά τις έτρωγε.

Ξέρω κι ένα κορίτσι που, όταν μεγάλωσε, έγινε δασκάλα. Μου είπε: “Τα παιδιά που οι γονείς τους δεν τους διάβασαν παραμύθια έχουν στερηθεί κάτι σημαντικό”.

Οι λέξεις στα ποιήματα και στις ιστορίες είναι τροφή. Όχι τροφή για το σώμα, όχι τροφή που μπορεί να γεμίσει το στομάχι σου. Τροφή όμως για το πνεύμα και τροφή για την ψυχή.

Όταν πεινάει κάποιος ή διψάει, το στομάχι του γουργουρίζει και το στόμα του στεγνώνει. Οι πεινασμένοι γυρεύουν να φάνε κάτι, ένα κομμάτι ψωμί, ένα πιάτο ρύζι ή δημητριακά, λίγο ψάρι ή μια μπανάνα. Όσο περισσότερο πεινούν, τόσο στενεύει ο οπτικός τους ορίζοντας, ώσπου παύουν να βλέπουν ό,τι δεν είναι τροφή για να τους χορτάσει.

Η πείνα για λέξεις εκδηλώνεται διαφορετικά. Μοιάζει με θλίψη, με λήθη, με αυθάδεια. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από τέτοιου είδους πείνα δε νιώθουν πως η ψυχή τους τρέμει από το κρύο κι ότι προσπερνούν τους εαυτούς τους χωρίς να το προσέχουν. Ένα μέρος του κόσμου τους εξαφανίζεται χωρίς να το γνωρίζουν.

Αυτού του είδους η πείνα χορταίνεται με ποίηση και ιστορίες.
Υπάρχει όμως ελπίδα για όσους δεν έχουν ποτέ αφεθεί ν’ απολαύσουν τις λέξεις, για να χορτάσουν αυτή την πείνα;

Υπάρχει! Το αγόρι που είπαμε διαβάζει κάθε μέρα. Το κορίτσι έγινε δασκάλα και διαβάζει στους μαθητές της. Κάθε Παρασκευή. Κάθε βδομάδα. Αν κάποια φορά το ξεχάσει, της το θυμίζουν τα παιδιά.

Και τι γίνεται με τον συγγραφέα και τον ποιητή; Καθώς έρχεται το καλοκαίρι, θα πρασινίσουν πάλι. Και πάλι θα στεγνώσουν από ιστορίες και ποιήματα, που θα πετάξουν μακριά προς κάθε κατεύθυνση. Πάλι και πάλι.”

Φέτος θα γιορτάσουμε αυτή τη σημαντική μέρα στο σπίτι. Καμία εκδήλωση δε θα πραγματοποιηθεί για το καλό όλων μας.

«Οτιδήποτε βλέπεις, μπορεί να γίνει ένα παραμύθι», είχε γράψει ο Άντερσεν. Με αυτό το μότο γράψτε μαζί με τα παιδιά σας ένα δικό σας παραμύθι και ζωγραφίστε το! Αν πάλι δεν έχετε φαντασία αφήστε τα παιδιά να δημιουργήσουν και εσείς καθοδηγήστε τα ή κάντε τον «δακτυλογράφο» !
«Να είσαι χρήσιμος στον κόσμο, είναι ο μόνος τρόπος να είσαι ευτυχισμένος». (Άντερσεν)

Γιώργος Παναγιωτόπουλος
Αν. Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών
Δημοτικός Σύμβουλος Ανδραβίδας - Κυλλήνης
Μέλος Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής ΠΑΣΟΚ - ΚΙΝΑΛ