Του Θανάση Δαμασκόπουλου – Πολιτισμολόγου ΕΑΠ – Λάρισα
ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟΣ
Η σχετικά πρόσφατη συνέντευξη στο ΑΠΕ της φημισμένης Ελληνογαλλίδας ακαδημαϊκού Ελένης Γλύκατζη Αρβελέρ (Ιστορικός, πρ. Πρύτανης του Πανεπιστημίου της Σορβόννης και Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κέντρου Δελφών) μάλλον ξένισε αρκετούς:
«Εγώ γνώρισα την κατοχή. Για να πάω στο σχολείο περνούσα πάνω από πτώματα πεινασμένων ανθρώπων, τα οποία μάζευε ένα καροτσάκι του δήμου. Λοιπόν, όταν μου λένε ότι υπάρχει κρίση, γελώ».
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΛΟΓΟΣ
Μα τι ακριβώς λέει η επιστήμων; Ότι δεν υπάρχει κρίση; Ότι όλα είναι καλά κι ωραία; Άλλο ένα καλοταϊσμένο περιστέρι, σκέφτηκαν οι περισσότεροι, που προσπαθεί να μας πείσει ότι όλα βαίνουν καλώς… Μα γιατί κυρία Βυζαντινολόγε μας, το κάνατε αυτό σε μας, τους πατριώτες σας; Εμείς που πάντα καμαρώναμε για εσάς, το γνήσιο τέκνο της μητέρας Ελλάδος; Πάτε τώρα να μας βγάλετε τρελούς;
ΓΛΥΚΑΤΖΗ
Προφανώς η μεγάλη ιστορικός, που με τη διδασκαλία της και τα βιβλία της επηρέασε πολλούς ανθρώπους σε ολόκληρη την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο, κάτι άλλο εννοούσε, το αυτονόητο: Πότε σε αυτόν τον τόπο δεν είχαμε κρίση; Αλήθεια, πότε; Το 1821, το 1841, το 1861; Μήπως το 1921, το 1931, το 1941; ‘Η μήπως δεν είχαμε κρίση το 1961, το 1971, το 1981; Και πραγματικά, η νεότερη και σύγχρονη Ιστορία –και όχι μόνο- είναι γεμάτη από κρίσεις, πολέμους, εμφυλίους, δικτατορίες, πτωχεύσεις, αναταραχές παντός είδους… Αλλά για να δούμε που αποδίδει η ίδια τη σημερινή κατάσταση.
ΔΙΧΑΣΜΟΣ
«Νομίζω ότι φταίει η εμφυλιακή κρίση. Δεν πάψαμε ποτέ να είμαστε σε εμφύλιο πόλεμο. Δεν πάψαμε ποτέ να έχουμε αυτόν το διχασμό. Να σας πω ένα παράδειγμα. Είμαι πρόεδρος του διεθνούς ιδρύματος Σοστάκοβιτς, ο οποίος είναι ίσως ο μεγαλύτερος μουσικός της εποχής μας. Έχει κάνει την ενορχήστρωση του ύμνου του ΕΛΑΣ. Είπα να τη φέρω στην Ελλάδα και μου λένε: "Δεν μπορούμε να παίξουμε τον ύμνο του ΕΛΑΣ σε δημόσιο κτίριο". Αν μετά από 60 χρόνια έχουμε φτάσει εκεί, είναι γιατί τα έχουμε κουκουλώσει όλα. Δεν έχουμε κάνει -αυτό που λένε οι ψυχολόγοι- την περίοδο του πένθους. Δηλαδή, ουδέποτε δώσαμε στον εαυτό μας τον καιρό να σκεφτεί τα πράγματα με κάποια απόσταση και να κλάψει, ή να γελάσει, γι αυτά που έχει κάνει».
Μα τι είπε τώρα πάλι η κυρία καθηγήτρια; Ότι επειδή δεν πενθήσαμε αρκετά για τα δεινά του Εμφυλίου, βρισκόμαστε σήμερα σε αυτή τη θέση; Αλλά πως βρεθήκαμε ξαφνικά στο καναπέ του ψυχολόγου ανάσκελα; Είμαστε σοβαροί; Εμείς, οι πανέξυπνοι και πολυμήχανοι Έλληνες να κάνουμε ψυχανάλυση;
ΕΛΛΗΝΕΣ
«Αυτό που με φοβίζει πολύ είναι ένα είδος αδράνειας. Νομίζεις ότι οι Έλληνες έχουν πάθει καθίζηση. Δεν υπάρχει ένα όραμα. Μνημόνιο-όχι μνημόνιο. Το μνημόνιο είναι όραμα; Τι θα πεις στα παιδιά; Όχι μνημόνιο, καλά, αλλά μετά; Λοιπόν, αυτό με φοβίζει πολύ περισσότερο απ’ όλα. Ότι έχασαν οι Έλληνες τη δυνατότητα -όχι της ελπίδας, την οποία έχουν εναποθέσει στους ξένους- αλλά του οράματος».
Αδράνεια; Έστω. Καθίζηση; Άντε. Αλλά, έλλειψη οράματος; Ε, ως εδώ και μη παρέκει κυρία καθηγήτρια. Δεν έχουμε εμείς όραμα να φτάσει ο Ολυμπιακός στα ημιτελικά του Champions League; Δεν έχουμε όραμα να δούμε τον Ατρόμητο Βαρβάσαινας στη Β’ Εθνική; Ή μήπως δεν έχουμε όραμα να δούμε τον Αλέξη πρωθυπουργό και το Μιχαλολιάκο αξιωματική αντιπολίτευση από τον Κορυδαλλό, μέσω τηλεδιάσκεψης;
ΖΩΗ
Είπε κι άλλα, πολλά, η κυρία Γλύκατζη, στη συνέντευξή της στο ΑΠΕ. Και για την Ευρώπη και για την Ελλάδα και για την κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου που κατά τη γνώμη της θα τα καταφέρει να μας σταθεροποιήσει ως χώρα, ακόμα και το εγκώμιο του Μητσοτάκη υιού έπλεξε, θεωρώντας τον ιδανικό για να νοικοκυρέψει τον δημόσιο τομέα. Τι να πει κανείς, όλες οι γνώμες σεβαστές. ΕΚΕΙΝΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΑΣ ΕΙΠΑΤΕ, ΟΜΩΣ, ΚΥΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ, ΕΙΝΑΙ ΠΩΣ ΘΑ ΖΗΣΟΥΜΕ. Με ποιο τρόπο δηλαδή θα επιβιώσουμε. Δια της εργασίας; Δια της μετανάστευσης; Δια της καλλιέργειας οπωροκηπευτικών στην αυλή του σπιτιού μας; Ποιος είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος για να καταφέρουμε σαν άτομα προσωπικά και σαν λαός γενικότερα, να ξεπεράσουμε αυτή την προβληματική περίοδο της Ιστορίας μας;
ΗΡΕΜΙΑ
Πρώτα από όλα, ηρεμία, ψυχραιμία και σύνεση. Δεν μπορεί κανένας να πάρει εν θερμώ σοβαρές αποφάσεις που θα καθορίσουν όλη του τη ζωή και την ύπαρξη. Το ζήτημα του διχασμού που πολύ εύστοχα έθιξε η κυρία Γλύκατζη, είναι πολύ καθοριστικό. Οι Έλληνες υποτίθεται –και ας το δεχτούμε- ότι όταν ήταν ενωμένοι κατάφερναν να μεγαλουργήσουν. Ωραία. Και πότε οι Έλληνες ήταν ενωμένοι; Δυστυχώς, ελάχιστες φορές και όλες κατά τη διάρκεια πολέμων. Περσικοί πόλεμοι στην αρχαιότητα, Επανάσταση του ΄21(τα δύο πρώτα χρόνια), Βαλκανικοί πόλεμοι και Έπος του ΄40. Αυτά. Ποτέ άλλοτε οι Έλληνες στην μακραίωνη Ελληνική Ιστορία δεν ήταν ενωμένοι. Ούτε καν στα ένδοξα χρόνια του Μ. Αλεξάνδρου, ούτε βέβαια, κατά την σπουδαιότατη χιλιετία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, να με συμπαθάει η κυρία Γλύκατζη…
Πάντως, είναι ανεξήγητο γιατί ένας τόσο έξυπνος και δημιουργικός λαός, όπως οι Έλληνες, να μην καταφέρνουν να συνεργάζονται σε περιόδους ειρήνης. Ίσως τελικά, να μη μας ενδιαφέρουν καθόλου τα λεφτά, παρά μόνο η δόξα και η μεγαλοπρέπεια…
ΘΕΟΣ
Αφού λοιπόν εξασφαλίσουμε την απαραίτητη ηρεμία, για να σκεφτεί ο καθένας μας τι πρέπει να κάνει από δω και πέρα και όλοι μαζί ως χώρα, το επόμενο βήμα είναι η ενδοσκόπηση, η περισυλλογή και η προσευχή. Όπως είπε τις προάλλες και ο Άγγελος Αναστασιάδης, τον οποίο συμπαθώ ιδιαίτερα για τα εκφραστικά του μέσα, «η Παναγία θα μας βοηθήσει, τώρα είναι η ώρα να το γυρίσει»! Καλέ μου κόουτς, φοβάμαι μήπως μας σιχάθηκε ακόμα και η Παναγία, τέτοιοι εγωιστές κόπανοι που είμαστε… Παναγιά μου τροχογυρίστρα, κάνε το θαύμα σου!
ΙΣΤΟΡΙΑ
Το άλλο πράγμα που πρέπει να κάνουμε, μετά την επίτευξη της ηρεμίας και την επίκληση του Θεού, είναι η μελέτη της Ιστορίας. Αλλά επειδή στις μέρες μας, την ταλαιπωρημένη Ελληνική Ιστορία την έχουμε παρενοχλήσει με πολύ αισχρό τρόπο, ας την αφήσουμε στην ησυχία της και στα χέρια των δασκάλων και στα βιβλία των μαθητών. Για την μελέτη της προσωπικής, οικογενειακής ιστορίας του καθενός πρόκειται. Ε, όλοι έχουμε μια ιστορία… μια αμαρτία… μια εμπειρία… Ας θυμηθούμε λοιπόν του προγόνους μας, χωρίς να πάμε πολύ μακριά πίσω. Για παράδειγμα, εμένα ο παππούς μου, από τη μεριά της μητέρας μου υπηρέτησε 7 χρόνια στο στρατό, από το ΄15 μέχρι το ΄22 και όταν μετά την Μικρασιατική καταστροφή επέστρεψε στο χωριό, ήταν κάπως διαφορετική η ψυχολογία του… Τελικά, παντρεύτηκε, έκανε 5 παιδιά, έχασε το ένα στην Κατοχή, τα άλλα τα ανάθρεψε –με φτώχειες, όπως όλοι τότε- και από ότι λένε οι παλιότεροι, δεν έχασε ποτέ το χιούμορ του και τη διάθεσή του για ζωή…
Μα πως τα έκανε αυτά τότε ο μπάρμπα Θανάσης, με μια παλιοαξίνα κι ένα γάιδαρο κι εγώ σήμερα με όλα αυτά τα καλούδια του σύγχρονου πολιτισμού δεν μπορώ; Τόσο μάγκας εκείνος και τόσο μουρόχαυλος εγώ; Άρα η Βυζαντινολόγος είχε δίκιο που έλεγε ότι ακούει για κρίση και γελάει.
ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ
Επόμενο βήμα στην προσπάθειά μας να αλλάξουμε ατομικά τη ζωή μας προς το καλύτερο, είναι να παραδεχτούμε, μέσα μας βαθιά, κάποια αυτονόητα πράγματα για τους περισσότερους κατοίκους του δυτικού κόσμου, όχι όμως για μας τους Έλληνες… Και συγκεκριμένα, να παραδεχτούμε ότι το κυρίαρχο οικονομικό σύστημα της εποχής μας, ο καπιταλισμός, είναι τελικά ΑΝΑΓΚΑΙΟΣ! Διότι χωρίς ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, δεν μπορούμε να μιλάμε για την καταπολέμηση της ανεργίας που μαστίζει τον τόπο. Χωρίς εργοδότες δεν μπορούν να υπάρξουν εργαζόμενοι. Βέβαια, τα κίνητρα που έχουν δοθεί στους εργοδότες τα τελευταία χρόνια(χαμηλοί μισθοί, επιχορήγηση θέσεων εργασίας) και αυτά που τώρα δρομολογούνται για να τους δοθούν(φτηνό εργοστασιακό ρεύμα, ειδικό καθεστώς φορολόγησης στις συνεπείς επιχειρήσεις) είναι όχι απλώς πολλά, αλλά εξοργιστικά «τα πάντα όλα»… Και η ανεργία βέβαια, δε λέει να πέσει.
ΛΗΘΑΡΓΟΣ
Σε αυτό ακριβώς το χρονικό σημείο πρέπει να ξυπνήσουμε από τον λήθαργο και να αντιληφθούμε ότι οι δουλειές δεν θα πέσουν ποτέ στην Ελλάδα σαν μάνα εξ ουρανού. Όσες προσπάθειες και αν κάνει το κράτος και άσχετα από ποια παράταξη θα κυβερνάει, αν εμείς εξακολουθήσουμε να είμαστε στην «αδράνεια», όπως εύστοχα παρατήρησε η κ. Γλύκατζη, δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα ουσιαστικά. Άλλωστε, και οι επιχειρήσεις για να λειτουργήσουν χρειάζονται χρηματοδότηση, που αυτή τη στιγμή υπάρχει με το σταγονόμετρο και μόνο σε συγκεκριμένους τομείς που κάνουν εξαγωγές. Οι τράπεζες είναι κερδοσκοπικά ιδρύματα, που πλέον –μετά το πάρτυ των ασύδοτων δανείων που τα περισσότερα είναι τώρα «κόκκινα»- προσπαθούν να διασφαλίσουν στο 100% τα χρήματά τους. Και καλά κάνουν. Αλλά το θέμα δεν είναι τι κάνουν οι τραπεζίτες, αλλά εμείς οι ίδιοι.
ΜΙΖΕΡΙΑ
Έχω την εντύπωση πως πλέον δεν έχουμε άλλα περιθώρια ως λαός για μιζέρια και γκρίνια. Στην αρχή της κρίσης, μετά το πρώτο σοκ, είχαμε την «εθνική κατάθλιψη» που μας είχε κυριεύσει μετά την απότομη προσγείωση. Τώρα, μετά από πέντε χρόνια ύφεσης, που αρχίζουμε να προσαρμοζόμαστε στα νέα δεδομένα, είμαστε υπό την επήρεια της «εθνικής γκρίνιας». Φταίει ο Παπανδρέου, φταίει ο Σαμαράς, φταίει ο Βενιζέλος, φταίει ο Καραμανλής, όλοι φταίνε εκτός από μας τους ίδιους. Ναι, εντάξει, φταίνε όλοι αυτοί. Φταίνε και οι επόμενοι, θα πω εγώ για να μη νομιστεί ότι θέλω να κάνω πολιτική με το κείμενο αυτό. Και βέβαια, καλύτερα να μην αναφερθούμε στους ηγέτες αυτής της χώρας και στους σκοπούς που αυτοί εξυπηρέτησαν ανά καιρούς. Άλλωστε, το νεοελληνικό κράτος μόνο τυπικά ονομάζεται ανεξάρτητο κράτος, ουσιαστικά όμως, πάντα ήταν υποχείριο των εκάστοτε ξένων δανειστών της χώρας. Αυτό ξεκινάει μετά τα δύο πρώτα δάνεια από τους Άγγλους κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του ’21, συνεχίζει με το σχέδιο Μάρσαλ το ’47, όπου πλέον περάσαμε στη σφαίρα επιρροής των Αμερικανών και καταλήγει στο σήμερα, με τα Μνημόνια και τους «γενναιόδωρους» δανειστές μας τους Γερμανούς… Αυτή είναι μία δεύτερη μεγάλη αλήθεια, που επίσης πρέπει να παραδεχτούμε. Η γκρίνια και η μεμψιμοιρία όμως, πρέπει να τελειώσει εδώ.
ΝΙΣΑΦΙ
Και ασφαλώς, θα ήταν μέγα λάθος αν εμείς οι απλοί άνθρωποι αυτής της χώρας, ξαναπαίζαμε το παιχνίδι των πολιτικών. Η πόλωση και ο διχασμός μόνο του ίδιους βολεύει και τους παρατρεχάμενούς τους. ΝΙΣΑΦΙ ΠΙΑ! Όλοι κάτι συμπαθούμε και με κάποιους συγγενεύουμε ιδεολογικά. Όταν λοιπόν έρχεται η ώρα της κάλπης, προσερχόμαστε ήρεμα και απλά και εκφράζουμε τη γνώμη μας και το πιστεύω μας. Ως εκεί και τίποτα παραπάνω. Ούτε φωνές χρειάζονται, ούτε καυγάδες, τίποτα. Και βέβαια, αν και οι επόμενοι αποδειχτούν ίδιοι με τους προηγούμενους, εμείς να ψάξουμε να βρούμε τον …αμέσως επόμενο. Να καταλάβουν πια οι πολιτικοί ότι κανένας μας δεν κρέμεται από το …κομπολόι τους, μόνο και μόνο επειδή του ενός ο παππούς πολέμησε κάποτε με τους αντάρτες, ή επειδή του αλλουνού την πεθερά την είχε βαφτίσει η Φρειδερίκη… Οι ιδεολογίες, ευτυχώς ή δυστυχώς, μας άφησαν χρόνους και όσο πιο γρήγορα το αντιληφθούμε, τόσο το καλύτερο για μας.
ΟΡΑΜΑ
Και μια και μιλάμε για ιδεολογίες, να κάνω μια παρένθεση και να ξεκαθαρίσω τη δική μου ιδεολογία. Η αγάπη μου για την οικογένειά μου και για τον τόπο που μεγάλωσα, είναι η δική μου ιδεολογία πλέον και τίποτα περισσότερο. Και με τη λέξη «τόπο» εννοώ την Ελλάδα ολόκληρη και τους ανθρώπους που την κατοικούν. Από εκεί εκπορεύεται το δικό μου όραμα. Και όταν φτάνει η ώρα της κάλπης, θα αποφασίζω πάντα με βάση το συμφέρον της οικογένειάς μου και του τόπου μου. Κλείνει η παρένθεση.
ΠΕΙΣΜΑ
Εκείνο λοιπόν, που εμείς οι Έλληνες πρέπει να κάνουμε είναι να ξαναπάρουμε ΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΜΑΣ. Να πεισμώσουμε. Να πούμε μέσα μας, πως δεν πεθάναμε ακόμα και ούτε πρόκειται. Τουλάχιστον μέχρι αυτό να συμβεί βιολογικά. Να παλέψουμε. Να προσπαθήσουμε να ορθοποδήσουμε. Με όποιο τρόπο μπορεί ο καθένας. Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν. Να ματώσουμε. Να φτύσουμε της μάνας μας το γάλα. Αλλά να μη καταδεχτούμε ποτέ να γίνουμε θύματα ενός αόρατου «τρίτου παγκόσμιου πολέμου». Θύματα σε περίοδο ειρήνης είναι τουλάχιστον ντροπιαστικό για την ιδιοσυγκρασία του Έλληνα. Όσο ζούμε κι αναπνέουμε είμαστε υποχρεωμένοι να το παλέψουμε. Για να έχει δικαίωση η ύπαρξή μας. Για να μπορούμε μεθαύριο να λέμε στα παιδιά μας, ότι εμείς δεν είχαμε Κατοχή, όπως η συγχωρεμένη η μάνα μου έλεγε συνεχώς, εμείς δεν είχαμε πόλεμο, αλλά είχαμε μια μεγάλη οικονομική ύφεση, από την οποία καταφέραμε και βγήκαμε αλώβητοι.
ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ
Ένα τελευταίο κομμάτι από την συνέντευξη της κ. Γλύκατζη, θα αλιεύσω, γιατί είναι ένα θέμα που εμένα σαν Έλληνα με θλίβει και με ενοχλεί ιδιαίτερα.
«Έχει καταντήσει η Ελλάδα να είναι ένα υπόδειγμα ρατσισμού για τους ξένους. Αν ρωτήσεις ποια είναι η πιο ρατσιστική χώρα στην Ευρώπη, θα σου πουν αμέσως η Ελλάδα. Αλλά έχουν άδικο οι Ευρωπαίοι γιατί η Ελλάδα είναι η μόνη ανοιχτή χώρα. Είναι το πέρασμα όλων. Πάντως, αν δεις την παγκοσμιότητα στην καλή της εκδοχή, δεν υπάρχει πια ξένος… Οι Ευρωπαίοι, ακόμη και ο ΣΥΡΙΖΑ να βγει, γελάνε. Αλλά με τη "Χρυσή Αυγή" δεν γελάνε καθόλου».
Με δύο λόγια, ποιο κόμμα θα κυβερνήσει την Ελλάδα δεν απασχολεί κανένα στην Ευρώπη, αλλά το φαινόμενο της ξενοφοβίας και του ρατσισμού τους προβληματίζει έντονα. Και είναι πράγματι ανησυχητικό, αν αναλογιστεί κάποιος ότι υπάρχει ρατσισμός στη χώρα που γεννήθηκε ο Πολιτισμός, στη χώρα του Ξένιου Διός, στη χώρα που σήμερα βρίσκεται σε εξέλιξη η τρίτη σύγχρονη μεγάλη μετανάστευση (πρώτη στα τέλη του 19ου αι. και αρχές 20ού στην Αμερική, δεύτερη τις δεκαετίες ’50 και ’60 παντού στον κόσμο). Είναι, αν μη τι άλλο, ανοησία να θεωρούμε ότι απειλούνται τα συμφέροντά μας και οι δουλειές μας από τους ρακένδυτους λαθρομετανάστες από τη Μέση Ανατολή, που κατά χιλιάδες περνούν κάθε χρόνο το Αιγαίο, για αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Είπαμε, να μην ξεχνάμε τι έκαναν οι πατεράδες μας και παππούδες μας και δεν χρειάζεται εμείς να συμπεριφερόμαστε στους ξένους, όπως αντιμετώπισαν οι Αμερικανοί τους πρώτους Έλληνες λαθρομετανάστες εκατό και πλέον χρόνια πριν…
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
Όλα αυτά που ζούμε, ασφαλώς δεν είναι εύκολο να τα διαχειριστούμε με ηρεμία, ψυχραιμία και καθαρό μυαλό. Πρέπει όμως να προσπαθήσουμε να το κάνουμε, χωρίς να επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος. Πρέπει να μάθουμε να συνεργαζόμαστε. Εμείς, οι απλοί άνθρωποι μεταξύ μας. Να μάθουμε να συνεργαζόμαστε στη οικογένειά μας, στο σχολείο, στην κοινωνία, στη δουλειά μας, στο χωράφι, παντού. Όταν καταφέρουμε εμείς πρώτοι να συνεργαστούμε, τότε αναγκαστικά και οι επόμενοι πολιτικοί που θα προκύψουν σε τούτο τον τόπο, ίσως είναι καλύτεροι. Ίσως τότε ξημερώσουν καλύτερες μέρες, για όλους.
ΤΙΜΗ
Τιμή και σεβασμός. Στη μεγάλη, για εμένα, Δασκάλα, κ. Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ, υποβάλλω τα σέβη μου για το έργο της να μεταλαμπαδεύσει τον Ελληνικό Πολιτισμό στους χιλιάδες φοιτητές της και αναγνώστες των βιβλίων της. Για μένα, άσχετα από ιδεολογικές αποχρώσεις, υπήρξε πάντα μεγάλη πηγή έμπνευσης.
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ
Δεύτερη παρένθεση. Όσοι με γνωρίζουν το ξέρουν, αλλά καλό είναι το γράψω κιόλας, ώστε να με δεσμεύει και μελλοντικά. ΔΕΝ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΠΟΤΕ ΜΟΥ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΩ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. Αλλά και δεν πρόκειται ποτέ μου να πάψουν να με ενδιαφέρουν τα κοινά του τόπου μου. Κλείνει η παρένθεση.
ΦΩΝΗ
Να ευχαριστήσω δημόσια τον φίλο μου Γιάννη Σπυρούνη, για την φιλοξενία στην ιστοσελίδα του, για το βήμα που έδωσε φωνή στις σκέψεις μου.
ΧΡΟΝΟΣ
Ο χρόνος είναι αμείλικτος και περνάει γρήγορα. Αυτοί που το λένε αυτό έχουν δίκιο. Ας μη σπαταλήσουμε άλλο χρόνο σε γκρίνιες και μουρμούρες και ας κάνουμε όλοι αυτό που πρέπει, ως άνθρωποι και ως Έλληνες.
ΨΙΘΥΡΙΣΤΑ
Κι ας αφήσουμε τους ψίθυρους της καρδιάς μας να μας οδηγήσουν στο σωστό. Ούτε η καρδιά, ούτε το μυαλό λένε όλη την αλήθεια. Το ένστικτο τελικά, ίσως είναι περισσότερο αποτελεσματικό.
ΩΡΑΙΟΙ ΩΣ ΕΛΛΗΝΕΣ
Τέλος, ας διώξουμε για πάντα από πάνω μας τη ρετσινιά του τεμπέλη και καταφερτζή Έλληνα και ας δουλέψουμε να ξαναγίνουμε αυτό που μας χαρακτήριζε πάντα ως φυλή: ΩΡΑΙΟΙ ΩΣ ΕΛΛΗΝΕΣ!
