Κάθε επέτειος του Πολυτεχνείου επαναφέρει με σθένος στο μυαλό και στην καρδιά μου τους αγώνες των νέων για «ψωμί, παιδεία, ελευθερία», αλλά και τη σκληρή και σκοτεινή περίοδο που έζησε ο τόπος. Μια επταετία που δεν πρέπει ποτέ να ξεχάσουμε να απενοχοποιήσουμε  και το κυριότερο να εξωραΐσουμε βλέποντάς την με… «ιστορική συμπάθεια».

Δεν ξέρω γιατί αλλά βλέποντας τα αφιερώματα στα γεγονότα της εποχής στο μυαλό μου έρχεται συνειρμικά εκείνη η επιστολή παραίτησης του αναπληρωτή καθηγητή από τα ΕΠΑΛ που εγκατέλειψε τη διδασκαλία, αρνούμενος την, επί της ουσίας, αυτοκατάργηση του ίδιου του σχολείου.

Κι αυτό γιατί η αδιαφορία, ο εκφοβισμός, η απαξίωση, η ματαίωση αλλά και η ταπείνωση που υπέστη, τον λύγισαν, όταν επιχείρησε να πράξει το αυτονόητο: να μάθει γράμματα τους μαθητές και τις μαθήτριές του.

Είναι σαφές πως οι αγώνες του Πολυτεχνείου δεν τέλειωσαν το 73. Ούτε τα αιτήματα και οι διεκδικήσεις του. Στο ζήτημα όμως της παιδείας, από προσωπική ευαισθησία θα ήθελα να σταθώ περισσότερο.

Παρά την τυπική ισότητα και τη θεσμοθέτηση των «ίσων ευκαιριών» το πρόβλημα παραμένει ανοικτό, επείγον και εξαιρετικά νοσηρό. Κι αυτό γιατί το αίτημα παροχής μιας ουσιαστικής και ποιοτικής παιδείας απομακρύνεται διαρκώς από τους εκπαιδευτικούς θεσμούς και καθίσταται ολοένα και περισσότερο ατομική υπόθεση του καθενός.

Το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν εμπνέει, δεν είναι ελκυστικό και το κυριότερο παράγει ανισότητα και «λειτουργικό αναλφαβητισμό» όσο και να ηχεί βαρύς ή υπερβολικός ο όρος. Την ίδια στιγμή η απαξίωση των εκπαιδευτικών λειτουργών συνεχίζεται, η αδιαφορία και η πλήξη των μαθητών κερδίζει έδαφος, η ιδιωτικοποίηση καλπάζει ενώ η πολιτική εξουσία ηθελημένα και πρόθυμα δείχνει το δρόμο προς τις ατομικές επιλογές σπουδών σε ιδιωτικά ΙΕΚ, Κολέγια, Πανεπιστήμια κ.α

Υπό την έννοια αυτή, το αίτημα για παιδεία παραπέμπεται σταθερά στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς ενώ η ανεργία των νέων και η μετανάστευση των υπερεκπαιδευομένων συνεχίζουν να καλπάζουν με αμείωτη ένταση αφήνοντας σε όλους μας την αίσθηση μιας ανείπωτης πίκρας για την οπισθοδρόμηση  και την εγκατάλειψη που ηγεμονεύουν τον τόπο.

Αν αναλογιστούμε την υποβάθμιση των δημόσιων εκπαιδευτικών δομών, τους «νομάδες αναπληρωτές», τις εξευτελιστικές αμοιβές των εκπαιδευτικών και των πανεπιστημιακών δασκάλων, την αυτοκατάργηση της μάθησης ως διαδικασίας και ως στάσης ζωής, τα καθημερινά φαινόμενα εκφοβισμού, κακοποίησης αλλά και αποδιοργάνωσης κάθε θεσμικού μέσου που παραπέμπει σε παιδεία και πολιτισμό δεν ξέρω πόσο αισιόδοξοι μπορεί να είμαστε.

Την ίδια στιγμή η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας αυτοεπαινείται για τη σύμπραξη με Πανεπιστήμια του εξωτερικού, εγκαινιάζει χωρίς μνήμη σχολεία που θεμελιώθηκαν από άλλες κυβερνήσεις, προβάλλει ως επίτευγμα το κλείσιμο ιδρυμάτων και το κυριότερο αυτοεπαινείται για τον αποκλεισμό χιλιάδων παιδιών από τα πανεπιστήμια μέσω της ελάχιστης βάσης εισαγωγής αλλά και την επιβολή του v+2 στις πανεπιστημιακές σπουδές.

Είναι σαφές πως το αφήγημα της ψευδώνυμης αριστείας, τα πελατειακά εργαλεία της τεχνοκρατικής γραφειοκρατίας και οι τεχνικές της επικοινωνιακής ρεκλάμας μόνο παιδεία και πολιτισμό δεν κομίζουν στον τόπο. Μέρες που είναι, μέρες που έρχονται, ας αναλογιστούμε και πάλι το τρίπτυχο «ψωμί, παιδεία, ελευθερία» και ο καθένας μας ας αναλάβει τις ευθύνες του απέναντι στα παιδιά μας, στον τόπο, στην προσωπική του μυθολογία.

Χρήστος Φωτόπουλος