Του Αθανάσιου Κατσίμπελη*
Μου λένε κάποιοι γιατί ασχολείσαι με την πολιτική; Τους απαντώ γιατί όποιος δεν ασχολείται με την πολιτική είναι υπεύθυνος για την πολιτική που του επιβάλλεται. Μου απαντούν : «Μα δεν βλέπεις τη βρωμιά; Δεν βλέπεις τον βούρκο της ολιγαρχίας η οποία κυβερνά διαχρονικά τη χώρα; Δεν βλέπεις τη διαπλοκή ΜΜΕ, πολιτικών οικογενειών, «τζακιών» και στοιχείων της παρανομίας που αμαυρώνουν την πολιτική ζωή;»
Τους απαντώ πως τα βλέπω όλα αυτά αλλά…θα τους αφήσουμε; Θα αφήσουμε τη χώρα μας να κυλιέται στο βούρκο; Μα αυτό θέλουν…να τους αφήσουμε μόνους τους. Να μην εμπλακούμε.
Θέλουν να απαξιώσουμε την πολιτική. Να μην ασχολούμαστε εμείς για να ασχολούνται οι εκλεκτοί, οι επιλεγμένοι από τους ολιγάρχες, αυτοί που θα λειτουργήσουν ως πειθήνια όργανα. Θέλουν να επικρατήσουν οι δυνάμεις της αφωνίας και της σιωπής και όχι οι καθαρές φωνές που θα λειτουργήσουν ως καταλύτες για να επιταχύνουν την κάθαρση της πολιτικής ζωής του τόπου από το παλιό και τη νοοτροπία του χθες.
Θέλουν οι κατέχοντες θέσεις για χρόνια πολλά, που τις κατέκτησαν με δόλιους τρόπους ωσάν τα σαλιγκάρια και τις διατηρούν μόνιμα και αδιάλειπτα με αλαζονεία να τις διατηρήσουν. Θέλουν να συνεχίσουν με κάθε δόλιο τρόπο να κατέχουν τα οφίτσια και να λειτουργούν κομματικούς μηχανισμούς και κόμματα χωρίς δημοκρατικές διαδικασίες. Να διαγράφουν κάθε αντίθετη φωνή από αρχηγικά κόμματα καθώς δεν υπάρχουν κόμματα αρχών χωρίς αντιδημοκρατικές διατάξεις στα καταστατικά τους. Να μια καλή ιδέα για την αναθεώρηση του Συντάγματος. Να προβλέπει αυστηρά δημοκρατικά καταστατικά σε όλα τα κόμματα.
Η ανυπαρξία της ηθικής βέβαια στην πολιτική δεν είναι τωρινό φαινόμενο. Διαχρονικά όσο μεγαλύτερη είναι η παρακμή μιας χώρας, τόσο περισσότερο ανήθικη είναι η πολιτική ζωή της.Συστήνω λοιπόν σε όλους αυτούς που επιθυμούν να μας κυβερνήσουν να διαβάσουν ξανά τον Αριστοτέλη.
Ο Αριστοτέλης συνδέει στενά την ηθική με την πολιτική και ορίζει τον άνθρωπο ως πολιτικόν όν. Θεωρεί ότι ο άνθρωπος μόνο ως μέλος της πολιτείας μπορεί να πραγματώσει τους ατομικούς του σκοπούς. Σκοπός του ανθρώπου δε είναι η απόκτηση της ευδαιμονίας, η οποία επιτυγχάνεται δια της αρετής. Και η ηθική είναι η ατομιστική διδασκαλία περί αρετής. Και άρα το μέσον με το οποίο εξασφαλίζεται η πραγματική ευδαιμονία.
Καθώς ο άνθρωπος ως άτομο δεν είναι αυτάρκης, όπως ούτε εντός της οικογένειας ή της κοινότητας υπαίθρου είναι αυτάρκης, αλλά μόνον εντός της πολιτείας, η πολιτεία αποτελεί τον σκοπόν την πραγμάτωσιν του οποίου επιδιώκει η εξέλιξη της ανθρώπινης ζωής.
Έτσι, η πολιτεία αποτελεί την πραγματική ολοκλήρωση και ο κύριος σκοπός της συνίσταται στην εξασφάλιση μια αγαθής, δηλ. εναρέτου και ευτυχούς συμβίωσης των μελών εκ των οποίων απαρτίζεται. Όμως, το άτομο υπάρχει δια την πολιτείαν και όχι η πολιτεία δια το άτομον.
Η ατομιστική θεώρηση της ηθικής συμπληρώνεται και μεταβάλλεται λόγω της σχέσης της ηθικής με την πολιτική, καθόσον η πολιτική επιδιώκει την ευημερίαν των μελών της πολιτείας.
Ο Αριστοτέλης θεωρεί την ηθικήν μέρος της πολιτικής επιστήμης, «δοθέντος ότι η Πολιτική χρησιμοποιεί τας λοιπάς πρακτικάς επιστήμας και πλήν τούτου νομοθετεί τι πρέπει να πράττωμεν και τι να αποφεύγωμεν, ίσως ο σκοπός τον οποίον επιδιώκει εμπερικλείει τον σκοπόν των άλλων, ώστε πιθανόν αυτό να είναι το ανθρώπινον αγαθόν» .
Είναι σημαντικό να αναφερθούν εδώ ενδεικτικά ορισμένα από τα άπειρα σημεία που συνθέτουν την Πολική σκέψη του Αριστοτέλη:
1. Ο ορισμός του πολίτη ( Πολιτικά, βιβλίο Γ.1275α1-25) ως αυτόν που δικαιούται να καθίσταται δικαστής και άρχων.
2. Η διάκριση των εξουσιών σε νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική(Πολιτικά, βιβλίο Δ.1297β38-1301α16) .
3. Η διάκριση των πολιτευμάτων σε ορθά –μοναρχικόν, αριστοκρατικόν, δημοκρατικόν (Πολιτικά., βιβλίο Γ1278β24-1288β7) – και σε εκφυλισμένα των ορθών – τυραννία, ολιγαρχία και δημαγωγία (Πολιτικά, βιβλίο Δ. 1289α29-1297β37) Εντυπωσιακό είναι ότι στο βιβλίο Γ (1282β15-25) ο Αριστοτέλης ομιλεί περί Κοινού Συμφέροντος: «…έστι δε πολιτικόν αγαθόν το δίκαιον, τούτο δ’ εστί το κοινή συμφέρον…».
4. Η ανάλυση της φθοράς των πολιτευμάτων και των αιτίων των επαναστάσεων ( Πολιτικά, βιβλίο Ε1301α19-1316β31) .
Πέρα όμως από τα παραπάνω, ο Αριστοτέλης μας δίνει στο Η βιβλίο των Πολιτικών 1323α14-1337α4 μία ολοκληρωμένη πρόταση περί της Αρίστης Πολιτείας, δηλ. όχι ιδεαλιστική άποψη (όπως ο Πλάτων στην Πολιτεία), αλλά πραγματοποιήσιμο σχέδιο. Ιδιαίτερα:
Ο Αριστοτέλης συναρτά τον προσδιορισμό του αρίστου πολιτεύματος από το είδους βίου που επιδιώκουμε, με σημερινά δεδομένα θα λέγαμε, την ποιότητα ζωής που θέλουμε να εξασφαλίσουμε. Και η ποιότητα ζωής που πρέπει να απολαμβάνει ο ευδαίμων και ο ευτυχής αποτελείται από τριών ειδών αγαθά: Τα αγαθά του εξωτερικού κόσμου, τα αγαθά του σώματος και τα αγαθά της ψυχής. Και καταλήγει στον ακόλουθο ορισμό(1323β46-1324α1) «βίος άριστος ενός εκάστου ατόμου χωριστά και όλων των πόλεων από κοινού είναι ο με τόσην αρετήν εφοδιασμένος, ώστε να συμμετέχει εις τας εναρέτους πράξεις». Και «…άριστος βίος, και δια την πόλιν γενικώς και δι΄ έκαστον πολίτην ιδιαιτέρως, πρέπει να είναι ο ενεργός βίος»(1325α15-18) .
Αν εμείς παραμείνουμε ενεργοί πολίτες…θα καθαρίσουμε το βούρκο της πολιτικής ζωής διαφορετικά θα μας νικήσει ο βούρκος. Ας διαλέξει ο καθένας αυτό που επιθυμεί.Αυτό που έχει το θάρρος να πολεμήσει.
*Δάσκαλος-M.Ed, Νομικός
