Αρχαία Ολυμπία, 12/05/2017
Του Αντωνόπουλου Κωνσταντίνου του Βασιλείου - Αρχαιολόγου
Με αφορμή την διεξαγωγή του δεύτερου “Δρόμου της Εκεχειρίας” και τις σχετικές εκδηλώσεις που τον πλαισιώνουν και πρόκειται να λάβουν χώρα το Σάββατο 13 και την Κυριακή 14 Μαΐου 2017, επανέρχομαι στο ζήτημα της μεγάλης σύγχυσης που είχε προκαλέσει στην τοπική και όχι μόνο κοινωνία η επιμονή σε βαθμό εμμονής πολιτών και φορέων της περιοχής με προεξάρχουσα την Μ.Κ.Ο. “Συμπολιτεία Ολυμπίας” να προχωρήσουν, “..στην ανάδειξη και αναβίωση του αρχαίου μονοπατιού που συνέδεε την Αρχαία Ήλιδα με την Αρχαία Ολυμπία, όπως το περιγράφει ο Παυσανίας" χωρίς βεβαίως να διαθέτουν ούτε την αρμοδιότητα ούτε και την απαιτούμενη επιστημονική κατάρτιση για να φέρουν εις πέρας ένα τέτοιο εγχείρημα.
Όσοι παρακολουθούν την υπόθεση αυτή, γνωρίζουν ότι αρκετές φορές στο παρελθόν κατήγγειλα με δημόσιες τοποθετήσεις και αρθρογραφία μου τις ιδιαίτερα συχνές αναφορές και τα δημοσιεύματα του ανωτέρω και όχι μόνον φορέα, ότι... «Στόχος μας μέσω του «Μονοπατιού της Εκεχειρίας» είναι όχι απλώς να αναβιώσουμε μια αρχαία διαδρομή, ένα αρχαίο μονοπάτι - μιας και η αναζήτηση του ιστορικού χαρακτήρα της διαδρομής παραμένει περισσότερο ως επιδίωξη της αναβίωσης- αλλά να γεφυρώσουμε το αρχαίο με το σύγχρονο, το παλιό με το νέο, ώστε να θυμίσουμε σε όλους για ποιο λόγο ετελούντο οι Ολυμπιακοί Αγώνες»".
Η ένστασή μου αφορούσε όχι βεβαίως στο καθεαυτό εγχείρημα για την ανάδειξη και προβολή της εγκαταλελειμμένης και ξεχασμένης ορεινής Ηλείας με όχημα μια οικοτουριστική διαδρομή από κοινού και σε συνδυασμό με την επίσης παραγνωρισμένη και εν πολλοίς απαξιωμένη από τα ισχυρά κράτη της εποχής μας ιδέας της Εκεχειρίας. Η αντίρρησή μου εστιαζόταν στο επιπρόσθετο νοηματικό - αρχαιολογικό περίγραμμα που προσέδιδαν οι υπεύθυνοι των ποικίλων δράσεων που έχουν κατά καιρούς διοργανωθεί, επί μιας ομολογουμένως ενδιαφέρουσας οικοτουριστικής διαδρομής, όχι όμως και αρχαίας οδικής αρτηρίας και μάλιστα αυτής που ακολουθούσε η Ιερά Πομπή των Ολυμπιακών Αγώνων.
Ως μελετητής των ηλειακών οδικών αρτηριών της αρχαιότητας, ειδικά αυτών που συνέδεαν την Ήλιδα με την Ολυμπία και συνολικά της ολυμπιακής μας ιστορίας, με πλήθος διαλέξεων και δημοσιεύσεων επί του θέματος, σκοπός μου ήταν και παραμένει η αποδόμηση της μεγάλης και επικίνδυνης ιστορικής και αρχαιολογικής πλάνης και ταυτόχρονα βλάβης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς που κάποιοι από άγνοια και άλλοι από σκοπιμότητα και με αξιοθαύμαστη μεθοδικότητα προκάλεσαν σε μεγάλη μερίδα της κοινωνίας με το όλο εγχείρημα, σε πείσμα και κόντρα στις επισημάνσεις, όρους, παρατηρήσεις ακόμα και αποφάσεις της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας και του Υπουργείου Πολιτισμού.
Με μεγάλη ανακούφιση διαπίστωσα ότι στην φετινή πρόσκληση συμμετοχής στις εκδηλώσεις και δράσεις του δεύτερου “Δρόμου της Εκεχειρίας”, λείπουν τα όσα παραπλανητικά γράφονταν και διαδίδονταν μέχρι και πρόσφατα, ότι το “Μονοπάτι της Εκεχειρίας” είναι αρχαίο (ότι δηλ. πρόκειται για την αρχαία ορεινή διαδρομή που συνέδεε την διοργανώτρια πόλη Ήλιδα με το Ιερό του Διός της Ολυμπίας) και μάλιστα ότι ήταν αυτό που ακολουθούσαν οι αθλητές την παραμονή των Ολυμπιακών Αγώνων.
Φαίνεται πως επιτέλους οι διοργανωτές δείχνουν να συμμορφώνονται με την περσινή Απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού κου Αριστείδη Μπαλτά (ΑΔΑ:6Ψ994653Π4-ΑΜΨ), έπειτα από Γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, ο πέμπτος όρος της οποίας ρητά ορίζει.. “Να μην αναφέρεται σε έντυπα ή σε ομιλίες ότι το λεγόμενο «μονοπάτι της Εκεχειρίας» αποτελεί αρχαία διαδρομή, προς αποφυγή λανθασμένων εντυπώσεων».
Ελπίζω η στάση αυτή να τηρηθεί σε κάθε μελλοντική διοργάνωση και να συμπαρασύρει προς την ορθή πλευρά και ορισμένους πολίτες αλλά και εκπροσώπους επίσημων φορέων, οι οποίοι είχαν άκριτα καταναλώσει μυθεύματα και επινοήσεις με ισχυρή δόση αυθαιρεσίας, έτσι ώστε όλοι οι συμμετέχοντες στις δράσεις αυτές να γνωρίζουν ότι δεν βαδίζουν ή τρέχουν στα ίχνη κάποιας αρχαίας οδού, χωρίς αυτό βεβαίως να μειώνει την αξία της προσπάθειάς τους.
Έτσι, συν τω χρόνω, θα αρθεί αυτή η πλάνη που σε πολλούς ντόπιους και ξένους έχει δημιουργηθεί και θα γίνει πλήρως κατανοητό, πάντοτε σε συμφωνία με τους συγγραφείς της αρχαιότητας, ότι η επίσημη οδός που χρησιμοποιούσαν οι αθλητές και λοιποί συντελεστές των Ολυμπιακών Αγώνων που συμμετείχαν στην Ιερά Πομπή για την μετάβασή τους από την Ήλιδα στην Ολυμπία, παραμονές της κάθε Ολυμπιάδας, ήταν η πεδινή, η επονομαζόμενη και "Ιερά Οδός".
Έτσι θα διαφυλαχθεί, δυστυχώς όχι αλώβητη, για τις μελλοντικές γενιές η ιστορική πραγματικότητα που υπαγορεύει ότι όντως υπήρχε στην αρχαιότητα και μια ορεινή οδική αρτηρία η οποία συνέδεε την πρωτεύουσα Ήλιδα με το ιερό του Διός της Ολυμπίας, ωστόσο δεν διέθετε την ιερότητα, το αξιακό φορτίο, την σπουδαιότητα και το ιδεολογικό – νοηματικό εκτόπισμα που είχε η πεδινή, Ιερά Οδός των Ηλείων.
Κλείνοντας θα επαναλάβω ότι το οδικό δίκτυο του ηλειακού κράτους της αρχαιότητας και οι επιμέρους διαδρομές του, με πορείες περισσότερο ή λιγότερο βέβαιες, αποτελούν εν δυνάμει μνημεία της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου, ως κατασκευές του ανθρώπου αλλά και διότι υπήρξαν φορείς σημαντικών δρωμένων και εθίμων που σχετίζονται με την ολυμπιακή ιστορία του τόπου και ως τέτοια, προστατεύονται από την σχετική εγχώρια και διεθνή νομοθεσία από τους αρμόδιους φορείς και τις Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Όσο για την πολυπόθητη μα ξεχασμένη μητέρα της Ειρήνης, την ιδέα της Εκεχειρίας, επιβάλλεται η αναβίωση και θεσμοθέτησή της στην εποχή μας να αποτελέσει μέριμνα και στρατηγικό στόχο του συνόλου των πολιτών με τις ενέργειες και πρωτοβουλίες να ανήκουν στους επίσημους φορείς του τόπου και της Πολιτείας (Περιφερειακή Ενότητα Ηλείας, Διεθνές Κέντρο Ολυμπιακής Εκεχειρίας, Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή, Πανεπιστήμια κ.α.) και όχι να συνιστά κάποιου είδους «αρμοδιότητα», ή προϊόν προς εκμετάλλευση μιας δραστήριας αλλά προσωποκεντρικής και με έντονη κομματική απόχρωση Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης.
