Του Δρ. Διονύσιου Παναγιωτάρα - Καθηγητή Υπευθύνου Στρατηγικού Σχεδιασμού και Επικοινωνίας ΝΟ.Δ.Ε. Ν.Δ. Ηλείας
Διάχυτη είναι η άποψη ότι η παγκόσμια κοινωνική και οικονομική κρίση αντικατοπτρίζει ταυτόχρονα και μια κρίση ηθικών αξιών, για την αντιμετώπιση της οποίας απαιτείται τιμιότητα, διαφάνεια και σεβασμός για τους άλλους, όπως έδειξε έρευνα που έγινε για το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ.
Το νέο καταναλωτικό πρότυπο ζωής έχει επιφέρει την έκπτωση των ηθικών αξιών, όπως η ειλικρίνεια, η δικαιοσύνη, η εντιμότητα, η αλληλεγγύη, ο αλτρουισμός, η αξιοπρέπεια. Επιπλέον, το άτομο έχει απολέσει την αίσθηση του μέτρου γι αυτό και αδυνατεί να συνειδητοποιήσει το βαθύτερο νόημα των ιδανικών.
Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα σήμερα εκλαμβάνεται και ως κρίση αξιών. Όλοι μας έχουμε ακούσει ή χρησιμοποιήσει τη φράση «αν δεν αλλάξουμε νοοτροπία…». Αλλάζει όμως η νοοτροπία και η συμπεριφορά των ανθρώπων τόσο εύκολα και μάλιστα αυτόνομα ως ανεξάρτητη μεταβλητή για να επακολουθήσουν τα επιθυμητά αποτελέσματα; Ή, η αλλαγή της νοοτροπίας και της συμπεριφοράς είναι συνάρτηση προηγούμενων αλλαγών, άλλων παραγόντων; Ο Helmut Leipold προτάσσει τις μεταβολές των πολιτιστικών παραγόντων στη βάση της θεωρίας του Max Weber: «συμφέροντα και όχι ιδέες κυριαρχούν άμεσα στη δράση των ανθρώπων». Όμως η δυναμική των συμφερόντων δεν πρέπει να κυριαρχεί πάνω στην δυναμική των ιδεών. Σε αυτό το πλαίσιο, το µη υγιές πολιτικό κλίμα που διαμορφώνεται απειλεί τη δημοκρατία. Η υποκρισία και η αλαζονεία των εξουσιαστών γεννά την αδιαφορία του σώματος των απλών πολιτών για τα κοινά. Η απολιτικοποίηση πριμοδοτείται και από την κατάλυση του δικαίου εκ μέρους των επίσημα ασκούντων πολιτική δράση. Ειδικότερα, η ανοχή σε παραβατικές συμπεριφορές, η αναξιοκρατία, ο λαϊκισμός, η κατάχρηση του δημοσίου χρήματος, αποτελούν δυστυχώς συνήθη φαινόμενα του πολιτικού µας συστήματος συμβάλλοντας στην έκπτωση των αξιών, στην απαξίωση των θεσμών και στον τραυματισμό του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Τόσο το κάθε άτομο ξεχωριστά, όσο και στο σύνολό τους οι αρμόδιοι για την αγωγή μιας κοινωνίας οφείλουν να προβούν στη σωστή ιεράρχηση των αξιών. Αυτογνωσία µέσω της συνεχούς αυτοκριτικής. Αναθεώρηση των βασικών πεποιθήσεων και αναζήτηση νέων υγιών προτύπων. Μετάγγιση αξιών και όχι των απαξιών της σύγχρονης εποχής που δεν ολοκληρώνουν το άτομο ως προσωπικότητα. Σκοπός να είναι η επίτευξη του μεγίστου, πρακτικά δυνατού, καλού, χωρίς να απαιτείται από τον καθένα η τελειότητα. Το πολιτικό σύστημα να διαφυλάττει τους θεσμούς και να προάγει τις αξίες, μέσα από ανθρώπους που ως χαρακτηριστικά έχουν την εντιμότητα και την προσήλωση στο συλλογικό καλό. Μόνο μέσα από ανθρώπους ακέραιους, με πνεύμα αδιάφθορο, με αρχές και υψηλά ιδανικά το Πολιτικό Σύστημα θα επανακτήσει την αξιοπιστία του και θα αντιμετωπίσει την σημερινή κρίση Θεσμών και Αξιών.
