Ο εθισμός στο διαδίκτυο είναι μια σχετικά νέα μορφή εξάρτησης. Αναφέρεται στη περίπτωση όπου το διαδίκτυο αποκτά μεγαλύτερη σημασία και προτεραιότητα στη ζωή σου από τους φίλους, την οικογένεια και την εργασία σου, κυριαρχεί στη καθημερινότητα μας.
Το Διαδίκτυο έχει την ικανότητα να καλύψει συγκεκριμένες ψυχολογικές ανάγκες σου. Ένα από τα χαρακτηριστικά του μέσου είναι ότι σου δίνει τη δυνατότητα να προβάλλεις μια επιθυμητή και όχι την πραγματική εικόνα του εαυτού σου, χωρίς να έχεις περιορισμούς και συνέπειες. Η εξάρτηση από το διαδίκτυο μπορεί να είναι το αποτέλεσμα άλλων ψυχικών διαταραχών, όπως κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές προσωπικότητας και κοινωνική φοβία.
Ο όρος που έχει επικρατήσει στη διεθνή επιστημονική κοι ότητα είναι “internet addiction disorder”(Διαταραχή εθισμού στο Διαδίκτυο).
Μιλάμε για εθισμόστο διαδίκτυο.όταν η ψυχολογική κατάσταση ενός ατόμου (συναισθηματικές αντιδράσεις και ποικίλες δραστηριότητες) παρεμποδίζονται από την υπερβολική χρήση του διαδικτύου.
Διάκριση της χρήσης του μέσου.
Υπάρχει η καλοήθης χρήση, η προβληματική χρήση, η κατάχρηση του διαδικτύου, η εξάρτηση και ο εθισμός στο διαδίκτυο.
1) Καλοήθης χρήση: αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο και αναψυχή
2) Προβήματική χρήση : η χρήση που δεν εξυπηρετεί κάποιο σκοπό ..αλλά αντιθέτως γίνεται η ίδια αυτοσκοπός
3) Κατάχρηση: Ένα δυσπροσαρμοστικό και επαναλαμβανόμενο μοτίβο χρήσης που οδηγεί σε γενική έκπτωση της λειτουργικότητας του ατόμου (αποτυχία να διακπεραιωθούν σημαντικες ευθύνες,κοινωνικά και διαπροσωπικά προβλήματα,προβλήματα με το νόμο κτλ).
4) Εξάρτηση απ το διαδίκτυο: Καταναγκαστική χρήση του διαδικτύου που ενέχει την απώλεια ελέγχου παρά τις δυσμενείς συνέπειες.
Επίσης περιλαμβάνει :
- Ανάπτυξη ανοχής
- Συμπτώματα στέρησης
- Χρήση για όλο και μεγαλύτερο διάστημα
- Ανεπιτυχείς προσπάθειες για διακοπή
- Παραίτηση από προσωπικές και κοινωνικές δραστηριότητες
- Συνέχιση της χρήσης παρά την γνώση ότι υπάρχουν προβλήματα εξαιτίας αυτής.
5) Εθισμός στο διαδίκτυο : Πρόκειται για την κατάσταση που πληρεί τα στοιχεία της εξάρτησης και η συνεπακόλουθη αποδιοργάνωση της καθημερινότητας του του ατόμου(όπως παραμέληση των προσωπικών του αναγκών κτλ).
Σε τι ακριβώς όμως εθιζόμαστε..;;
- Αναζήτηση πληροφοριών
- On-line games
- Τυχερά παιχνίδια
- Αγορές μέσω ιντερνετ
- Αναζήτηση ερωτικού συντρόφου
- Αναζήτηση- διακίνηση πορνογραφικού υλικού.
Σε διεθνές επίπεδο, έρευνες έχουν δείξει ότι η επικράτηση του εθισμού στο διαδίκτυο κυμαίνεται μεταξύ 5-10% μεταξύ των χρηστών.
Στην Ελλάδα , οι έρευνες έδειξαν ότι ο εθισμός των εφήβων στο διαδίκτυο κυμαίνεται κατά μέσο όρο στο 13%...ενώ οι χώρες με το υψηλότερο επίπεδο εθισμού είναι η Ελλάδα, η Κίνα, η Ταιβάν και η Ν.Κορέα.
Εκπαίδευση παιδιών και εφήβων στη χρήση του διαδικτύου
ν Να αποσυνδέονται και να ενημερώνουν κάποιον ενήλικα αν κάποιος στο Διαδίκτυο προτείνει κάτι που τους φαίνεται περίεργο, λάθος ή απειλητικό.
ν Να ενημερώνουν τους γονείς αν το ίδιο άτομο επιχειρήσει, να επικοινωνήσει και πάλι μαζί τους μέσω Διαδικτύου.
ν Να αποσυνδέονται και να ενημερώνουν τους γονείς τους αν κάποιος τους στείλει ακατάλληλες φωτογραφίες ηλεκτρονικά ή μηνύματα ε σεξουαλικό περιεχόμενο.
ν Να μην δίνουν πληροφορίες, όπως το τηλέφωνο, τη διεύθυνσή τους ή άλλες προσωπικές πληροφορίες.
ν Να μην δέχονται δώρα από άτομα που γνωρίζουν στο Διαδίκτυο.
ν Να αποφεύγουν, να επικοινωνούν τηλεφωνικά με άτομα που τους δίνουν τηλεφωνικό αριθμό στο Διαδίκτυο.
ν Να μην συμμετέχουν σε ιστότοπους ή chat room που έχουν σήμανση, ότι επιτρέπεται η πρόσβαση σε άτομα άνω των 18 χρονών.
Άλλο ένα φλέγον ζήτημα που αφορά τη χρήση του διαδικτύυ είναι ο διαδικτυακός εκφοβισμός(cyber bullying)..
Το Cyberbullying είναι οποιαδήποτε επαναλαμβανόμενη πράξη εκφοβισμού, επιθετικότητας, παρενόχλησης, τρομοκρατικής ή αυταρχικής συμπεριφοράς που θεσπίζεται και πραγματοποιείται μέσω της χρήσης των ψηφιακών συσκευών, συγκεκριμένα του Διαδικτύου και των κινητών τηλεφώνων..
O διαδικτυακός εκφοβισμός περιλαμβάνει :
-πειράγματα με στόχο την διασκέδαση σε βάρος του θύματος
-Διάδοση προσβλητικών φημών εις βάρους του θύματος
-Δυσφήμιση σε τρίτους μέσω e-mail,sms κτλ
-Αποστολή ανεπιθύμητων μηνυμάτων(υβριστικά,προσβλητικά..)
Συνέπειες εκφοβισμου :
o Κατάθλιψη
o Άγχος΄Ψυχοσωματικές εκδηλώσεις
o Μειωμένες κοινωνικές επαφές
o Δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις
o Απουσίες στο σχολείο
Ψυχολογικές επιπτώσεις του εθiσμού στο Διαδίκτυο στα παιδια και τους εφήβους :
- To άτομο εμφανίζει επίμονη διάθεση να βρίσκεται συνεχώς σε σύνδεση με το διαδίκτυο (π.χ. λέγοντας συχνά καλά θα παραμείνω στο διαδίκτυο ένα λεπτό ακόμη).
- Δεν ευχαριστιέται το ίδιο, ακόμα κι αν παίξει για όσο χρόνο έπαιζε παλιότερα.
- Εάν προσπαθήσει από μόνος του να ελέγξει την υπερβολική χρήση αποτυγχάνει.
- Δεν αφιερώνει καθόλου χρόνο σε προηγούμενες αγαπημένες του συνήθειες.
- Εμφανίζει σοβαρή μείωση του χρόνου ενασχόλησης σε κοινωνικές, σχολικές ή άλλες παραγωγικές δραστηριότητες.
- Σταδιακά ή απότομα παραμελούν το διάβασμα με αποτέλεσμα να μειώνεται η σχολική του επίδοση
- Λειτουργεί αμυντικά και εχθρικά όταν κάποιος φέρνει τη συζήτηση στο θέμα του διαδικτύου.
- Το διαδίκτυο, τον/την απασχολεί ακόμα και την ώρα του φαγητού ή την ώρα του διαβάσματος.
- Αποσύρεται στο δωμάτιο του κ περιορίζει την επικοινωνία με τους γονείς και τους συνομηλίκους του
- Εάν οι γονείς του προσπαθήσουν να οριοθετήσουν την ανεξέλεγκτη χρήση του διαδικτύου ο ανήλικος αντιδρά με ανυπακοή και γίνεται ευερέθιστος ή και επιθετικός
- Συνεχίζει τη μη σωστή χρήση παρά την ενημέρωση που έχει δεχτεί για τις πιθανές σωματικές ή ψυχολογικές συνέπειες από τη μη σωστή χρήση του διαδικτύου.
- Κρύβει από γονείς και φίλους πόσες ώρες περνά στο διαδίκτυο και συχνά δεν το ομολογεί ούτε στον εαυτό του.
- Δείχνει άγχος, ανησυχία, εξάρσεις θυμού ή βίας ή καταθλιπτική συμπεριφορά
όταν δε βρίσκεται στο διαδίκτυο.
Σωματικά συμπτώματα
• Διατροφικές διαταραχές.
• Διαταραχές του ύπνου και αλλαγή των συνηθειών ύπνου.
• Μυοσκελετικές παθήσεις (π.χ. σκολίωση).
• Μειωμένη αθλητική δραστηριότητα.
• Ξηρά μάτια - μυωπία.
• Ημικρανίες
• Παραμέληση προσωπικής υγιεινής.
*** Ο εθισμός του διαδικτύου έχει σοβαρές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς της λειτουργικότητας του ατόμου. Μειώνεται ο χρόνος που περνάει ο έφηβος με την οικογένεια του, περιορίζονται τα χόμπι και οι κοινωνικές συναναστροφές του, αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης παχυσαρκίας, μυοσκελετικών προβλημάτων και οφθαλμολογικών παθήσεων λόγω των πολλών ωρών ακινησίας μπροστά στην οθόνη.
Παράλληλα, οι εθισμένοι στο διαδίκτυο νεαροί παραμελούν τη σωματική τους υγιεινή ενώ κάνουν πολλές απουσίες στο σχολείο με αποτέλεσμα ακόμη και να χάνουν τάξεις.
Συνεπώς…. χρησιμοποιήστε το διαδίκτυο..αλλά με μέτρο!!
Άρτεμις Δημητροπούλου, Ψυχολόγος
Ειδίκευση στη Γνωσιακή/Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία
Ψυχολόγος του Κέντρου Κοινότητας του Δήμου Ήλιδας
