ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΕΛ
Πρεμιέρα σήμερα των πανελλαδικών εξετάσεων της Γ΄ Λυκείου των ΓΕΛ της χώρας με τους μαθητές να διαγωνίζονται στο μάθημα της Έκφρασης - Έκθεσης . Το κείμενο που δόθηκε στους μαθητές ήταν αποδεικτικό δοκίμιο που αντλήθηκε από το βιβλίο του Norberto Bobbio «Το μέλλον της δημοκρατίας» και στο σύνολό του κρίνεται απαιτητικό.
Οι ασκήσεις δε διαφοροποιήθηκαν ιδιαίτερα από αυτές των προηγούμενων ετών και αφορούσαν στην πύκνωση του κειμένου, σε ασκήσεις κατανόησης τύπου «Σωστό – Λάθος», τρόπου και μέσων πειθούς με αιτιολόγηση της χρήσης τους, λεξιλογικού τύπου ζητούμενα, σημασιολογικές ασκήσεις με απόδοση με μονολεκτικό ή περιφραστικό τρόπο, χαρακτηριστικά δοκιμίου που αναφέρονταν στη σύνδεση προτάσεων και στο ύφος και τέλος σχολιασμού στίξης και σύνταξης.
Στο κομμάτι της παραγωγής λόγου ζητήθηκε από τους μαθητές να γράψουν άρθρο για την ηλεκτρονική εφημερίδα του σχολείου τους με ζητούμενα: α) τις ενέργειες με τις οποίες ο πολίτης κάνει πράξη τη δημοκρατία στην καθημερινότητά του και β) τις δράσεις με τις οποίες το σχολείο μπορεί να συμβάλλει στη διαμόρφωση ενεργών πολιτών με δημοκρατικό ήθος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
Α1. Στο κείμενο ο συγγραφέας απαριθμεί τις αρετές της δημοκρατίας και εξετάζει τη θέση των ιδανικών από τα οποία οφείλουν να εμφορούνται οι ενεργοί πολίτες. Αρχικά, παρουσιάζει ως απειλή για την παγκόσμια ειρήνη την επικράτηση του φανατισμού, που αντικατέστησε το ιδανικό της ανεκτικότητας. Στη συνέχεια προβάλλει το σεβασμό των δημοκρατικών κανόνων που συνεπάγεται την αναγνώριση της αξίας του αντιπάλου ως μοναδική περίπτωση ειρηνικής συμβίωσης των κοινωνιών. Ωστόσο, δεν αποκλείει τη διενέργεια ειρηνικών επαναστάσεων με στόχο την εξέλιξη των κοινωνιών παραθέτοντας την παγίωση της ισότητας των δύο φύλων ως τεκμήριο της σημαντικότερης σύγχρονης επανάστασης. Τέλος ολοκληρώνει με το ιδανικό της αδελφότητας που ως ήθος και στάση ζωής διασφαλίζει την αδιάλειπτη πορεία της δημοκρατίας και διαμορφώνει μια κοινή μοίρα, που η συνειδητοποίησή της επιτάσσει σήμερα την ενεργή συμμετοχή.
Β1. α. Σωστό
β. Λάθος
γ. Σωστό
δ. Σωστό
ε. Λάθος
Β2. α. Περιπτώσεις επίκλησης της αυθεντίας:
- «Ποτέ μου δεν ξεχνώ τη διδαχή του Καρλ Πόπερ, σύμφωνα με την οποία… χωρίς αιματοχυσίες».
- «Στο έργο του Φιλοσοφία της Ιστορίας ο Χέγκελ… σφαγείο».
β. Στην πρώτη περίπτωση ο συγγραφέας χρησιμοποιεί την επίκληση στην αυθεντία για να τονίσει πως μια δημοκρατική εξουσία δεν κάνει χρήση της βίας για να ξεφορτωθεί τους κυβερνώντες σε αντίθεση με μια μη δημοκρατική εξουσία.
Στη δεύτερη περίπτωση τονίζει με τα λόγια του Χέγκελ πως η ιστορία του ανθρώπου είναι γεμάτη αιματοχυσίες και συγκρούσεις.
Ο συγγραφέας με την επίκληση στην αυθεντία προσδίδει στο λόγο κύρος, επισημότητα, ενισχύει την επιχειρηματολογία του και δείχνει ότι κατέχει τη σχετική βιβλιογραφία.
Β3. α. 1. «… δεν ξεχνώ τη νουθεσία/ κήρυγμα του Καρλ Πόπερ…».
- «… γίνονται αντικείμενα εμπαιγμού…».
- «… εισήγαγαν στην ιστορία τρόπους συνύπαρξης…».
- «… αυτός που μας αντιμάχεται…»
β. 1. «απέραντο σφαγείο»: συνυποδηλωτική / μεταφορική/ ποιητική λειτουργία της γλώσσας. Διαφορετική απόδοση : τόπος αιματοχυσίας και συγκρούσεων.
- «…που φωτίζει την πορεία μας.»: συνυποδηλωτική / μεταφορική/ποιητική λειτουργία της γλώσσας. Διαφορετική απόδοση: μας καθοδηγεί.
Β4. α. 1. Χρήση υποτακτικού λόγου: «Αν σήμερα απειλείται η ειρήνη στον κόσμο, η απειλή προέρχεται για άλλη μια φορά από τον φανατισμό, δηλαδή από την τυφλή πίστη στη δική μας αλήθεια και ότι αυτή μπορεί να επιβληθεί με τη βία».
«Η αναγνώριση αυτού του γεγονότος είναι τόσο περισσότερο αναγκαία σήμερα, που καθημερινά συνειδητοποιούμε αυτό το κοινό πεπρωμένο και θα έπρεπε να ενεργήσουμε με συνέπεια όσο υπάρχει ακόμα αυτή η μικρή φλόγα της λογικής που φωτίζει την πορεία μας.»
- Στοιχεία προφορικότητας στο ύφος: η χρήση των ερωτημάτων στην πρώτη παράγραφο του κειμένου και η επιλογή του α’ ρηματικού προσώπου «Θέλετε να δοκιμάσουμε να τις απαριθμήσουμε;». Επίσης στοιχείο προφορικού λόγου αποτελεί η φράση «τα έχουμε μπροστά στα μάτια μας».
β. Η παρένθεση χρησιμοποιείται για να συμπληρώσει ο συγγραφέας τα γραφόμενα και συγκεκριμένα προσθέτει την ορολογία που χρησιμοποιήθηκε για το ιδανικό της αδελφότητας στη Γαλλική επανάσταση.
γ . Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ενεργητική σύνταξη.
Μετατροπή σε παθητική σύνταξη: «…Η διαμόρφωση και η εξάπλωση ειρηνικών επαναστάσεων επιτρέπεται μόνο από τη δημοκρατία…».
Γ1. Επικοινωνιακό πλαίσιο: Άρθρο
Τίτλος: «Η δημοκρατία στον καθημερινό βίο του ανθρώπου»
Το μεγάλο ποσοστό αποχής στις τελευταίες εκλογές απέδειξε την αδιαφορία των πολιτών να συμμετάσχουν στα κείμενα πολιτικά ζητήματα. Η στάση αυτή προκαλεί προβληματισμό αφού οι εκλογές αποτελούν ύψιστη έκφανση της δημοκρατίας και τροφή σκέψης για τον ρόλο και την δραστήρια συμμετοχή τους στα πολιτικά δρώμενα. Απαιτείται λοιπόν σε κάθε περίπτωση η έμπρακτη εφαρμογή των αρχών δημοκρατικής συμπεριφοράς στην καθημερινή ζωή και δράση.
Α’ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ
- Συμμετοχή στα κοινά (συμμετοχή σε συνδικαλιστικές οργανώσεις).
- Σεβασμός στους νόμους.
- Διάλογος.
- Αλτρουισμός, εθελοντισμός.
- Σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα και στις θεμελιώδεις ελευθερίες.
- Απουσία ατομικισμού, επικράτηση συλλογικού συμφέροντος.
- Διαλλακτικός και μετριοπαθής πολίτης, καθώς η δημοκρατία προϋποθέτει την ανεκτικότητα και το σεβασμό της διαφορετικής άποψης, αντιτίθεται στο φανατισμό.
- Συμμετοχή σε οργανώσεις κάθε είδους όπως σε φιλανθρωπικές ή οικολογικές συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση σημαντικών προβλημάτων.
- Γόνιμη κριτική.
Β’ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ
- Μαθητικές κοινότητες, διάλογος.
- Θεσμός του 15μελούς συμβουλίου.
- Να μεταβιβάσει στοιχεία πολιτισμού, ώστε να τον εξοικειώσει με τις πολιτικές διαδικασίες.
- Έμφαση στο μάθημα της πολιτικής αγωγής με την πρόσκληση πνευματικών ανθρώπων.
- Συμμετοχή στην Βουλή των Εφήβων,
- Επίσκεψη των μαθητών στον θεσμό της Βουλής.
- Παρακολούθηση συνεδριάσεων Κοινοβουλίου.
- Συνεργασία σχολείων, διαπολιτισμικά προγράμματα που καλλιεργούν την ανεκτικότητα, τον σεβασμό στην διαφορετικότητα,.
- Διοργάνωση εκδρομών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή στα θεσμικά/ συλλογικά θεσμικά όργανα.
- Ανάληψη εθελοντικών πρωτοβουλιών.
Είναι επομένως φανερό ότι το πρότυπο του ενεργού πολίτη είναι αυτό που συμβάλλει στην πρόοδο της δημοκρατίας αφού η εξέλιξή της είναι άρρηκτα συνδεδεμένη και εξαρτάται από την εξέλιξη των πολιτών της. Επομένως, ο ρόλος του σχολείου είναι καθοριστικός για την καλλιέργεια πολιτών με δημοκρατικό χαρακτήρα.
Φιλολογική ομάδα Φροντιστηρίου «Άλμα»
Αξιώτη Χριστίνα
Βλάσση Ιωάννα
Βλάσση Μιμίκα
Βόλαρη Ξακουστή
Δάβου Σοφία
Λούπη Βιβή
Παναγιωτοπούλου Όλγα
Πανοπούλου Ιωάννα
Παπαδόπουλος Σάκης
Τσουκαλά Αναστασία
