Πανελλαδικές 2019 - ΓΕΛ: Οι απαντήσεις των θεμάτων στα Αρχαία Ελληνικά από τα φροντιστήρια Καίσαρης

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ΄ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

Α. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Πλάτων, Πρωταγόρας 321b-322a

Α1.α.

1. ΛΑΘΟΣ
2. ΣΩΣΤΟ
3. ΣΩΣΤΟ
4. ΛΑΘΟΣ
5. ΣΩΣΤΟ

β.

1. οὐ πάνυ τι σοφὸς ὢν ὁ Ἐπιμηθεὺς ἔλαθεν αὑτὸν…
2. αὐτῷ ἔρχεται Προμηθεὺς ἐπισκεψόμενος τὴν νομήν…
3. Ἀπορίᾳ οὖν σχόμενος ὁ Προμηθεὺς ἥντινα σωτηρίαν τῷ ἀνθρώπῳ εὕροι…
4. Τῷ δὲ Προμηθεῖ εἰς μὲν τὴν ἀκρόπολιν τὴν τοῦ Διὸς οἴκησιν οὐκέτι ἐνεχώρει εἰσελθεῖν…
5. δίδωσιν ἀνθρώπῳ, καὶ ἐκ τούτου εὐπορία μὲν ἀνθρώπῳ τοῦ βίου γίγνεται…

Β1.Ο Επιμηθέας ήταν ένας από τους Τιτάνες, γιός του Ιαπετού και της Ωκεανίδας Κλυμένης. Είναι χαρακτηριστική η σημασία του ονόματός του Επι-μηθεύς , δηλαδή αυτός που σκέφτεται μετά από ενέργεια, άρα ο μη προνοητικός, ο αστόχαστος, καθώς πέρα από το γεγονός ότι θέλησε να κάνει μόνος του τη μοιρασιά άφησε «ἀκόσμητον ἔτι αὐτῷ ἦν τὸ ἀνθρώπων γένος». Παράλληλα, ο Επιμηθέας χαρακτηρίζεται «οὐ πάνυ τι σοφὸς», αυτή η έλλειψη σύνεσης και προνοητικότητας συνίσταται στην αστοχασία του ν’αφήσει τον άνθρωπο χωρίς εφόδια «ἔλαθεν αὑτὸν καταναλώσας τὰς δυνάμεις εἰς τὰ ἄλογα». Η επιθυμία του Επιμηθέα να κάνει ο ίδιος τη μοιρασιά είναι καίρια για την ανέλιξη του μύθου, αφού αυτός με την απερισκεψία του θα εξαντλήσει τα εφόδια δίνοντάς τα στα άλλα ζώα και αφήνοντας το ανθρώπινο γένος ανυπεράσπιστο.

Β2. «ἔντεχνος σοφία» ð Με τον όρο αυτό νοούνται όχι οι θεωρητικές γνώσεις (φι­λοσοφικές κ.ά.), αλλά η ευφυία και η κατασκευαστική ικανότητα: οι τεχνικές γνώσεις, οι εμπειρίες και οι δεξιότητες οι σχετικές γενικά με τις τέχνες, είτε αυτές είναι πρακτικές τέχνες που καλύπτουν βιολογικές ανάγκες του ανθρώ­που (μεταλλουργία κ.ά.) είτε είναι καλές τέχνες (αρχιτεκτονική, γλυπτική κτλ).

Ως προς τις καλές τέχνες η έντεχνος σοφία δεν είναι βέβαια σχετική με τη σύλ­ληψη της ιδέας ενός καλλιτεχνικού έργου (με τη φαντασία, το ταλέντο, τους στό­χους κ.ά. του καλλιτέχνη) αλλά με τη δημιουργία εκείνων των καλλιτεχνικών έρ­γων που χρειάζεται να κατασκευαστούν με τη βοήθεια τεχνικών γνώσεων και ερ­γαλείων (με τη δημιουργία των έργων της αρχιτεκτονικής, της γλυπτικής κτλ) (+Σχόλιο βιβλίου σελ. 69)

«ἔμπυρος τέχνη»ð Εδώ πρόκειται για την πρακτική εφαρμογή των τεχνικών γνώσεων κυρίως με τη χρήση της φωτιάς ως πηγής ενέργειας, επειδή σε πολ­λές τεχνικές εφαρμογές χρησιμοποιούνται κάποια υλικά (κυρίως τα μέταλλα), που τα κατεργαζόμαστε με τη χρήση της φωτιάς. Αυτό σημαίνει και η φράση του κειμένου «άμήχανον γαρ ην άνευ πυρός αυτήν (εννοούμενο την «έντεχνον σοφίαν») κτητήν τω ή χρησίμην γενέσθαι».

Είναι αξιοπρόσεχτο ότι τα δώρα που δόθηκαν στον άνθρωπο προέρχονταν από τους θεούς, ενώ δε γίνεται λόγος για την προέ­λευση των εφοδίων και των ιδιοτήτων που είχαν δοθεί στα ζώα από τον Επι­μηθέα. Αυτό δείχνει τη μεγάλη αξία των ιδιοτήτων και των εφοδίων του αν­θρώπου, τα οποία αντιπροσωπεύουν ένα ανώτερο στάδιο πολιτισμού.

Οι άνθρωποι δεν διέθεταν ακόμη την πολιτική τέχνη, που ήταν απαραίτητη για την οργάνωση και τη συγκρότηση ανθρώπινων κοινωνιών καθώς αυτή βρισκόταν στα χέρια του Δία.

«Διός φυλακαί φοβεραί ἦσαν» : Πρόκειται για τους φοβερούς φρουρούς του Δία, τη Βία και το Κράτος, που αναφέρονται και στη Θεογονία του Ησίοδου και στον Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου. Στο μύθο του Πρωταγόρα συμβολί­ζουν τη δυσκολία και τις επίπονες προσπάθειες του ανθρώπου να αποκτήσει την πολιτική τέχνη (τις γνώσεις για την οργάνωση της κοινωνικής ζωής και για τον πνευματικό πολιτισμό), που και αυτήν ήθελε να την κλέψει ο Προμηθέας, όμως αυτή βρισκόταν στα χέρια του Δία και ήταν αδύνατο στον τιτάνα να μπει στην κατοικία του βασιλιά των θεών.

«κλοπῆς δίκη μετῆλθεν» : Το τίμημα της αγάπης του Προμηθέα για τον άνθρωπο ήταν πολύ υψηλό. Ο τιτάνας δικάστηκε για κλοπή - αυτό μόνο αναφέρει λιτά ο Πρωταγόρας, επισημαίνοντας ότι αίτιος στάθηκε ο Επιμηθέας με την απρονοησία του. Ωστόσο άλλες πηγές αναφέρουν και τη σκληρότατη τιμωρία που επέβαλε στον Προμηθέα ο εξοργισμένος Δίας, ο οποίος τον έδεσε με αλυσίδες σε ένα βράχο του Καυκάσου και έστειλε ένα γυπαετό να του τρώει κάθε μέρα το συκώτι, το οποίο ξαναγινόταν τη νύχτα, για να επαναληφθεί το φριχτό μαρτύριο την επο­μένη· ώσπου ο Ηρακλής σκότωσε το σαρκοβόρο πουλί και ελευθέρωσε τον τιτάνα.

Β3.

α. ΣΩΣΤΟ

β. ΛΑΘΟΣ

γ. ΛΑΘΟΣ

δ. ΣΩΣΤΟ

ε. ΛΑΘΟΣ

Β4.

εἰμαρμένη μερίδιο

ἐξιέναι εισιτήριο

ἔσχε σχήμα

κλέπτει κλεψύδρα

λαθών λήθη

Β5.

Για την προσφορά του Προμηθέα στον ανθρώπινο πολιτισμό κάνει λόγο και ο Αισχύλος στην τραγωδία του «Προμηθέας Δεσμώτης», όπου ο Προμηθέας παρουσιάζεται όπως τον παρουσιάζει και ο Πρωταγόρας : είναι ο μεγάλος ευεργέτης της ανθρωπότητας, που χάρισε στους ανθρώπους τη φωτιά. Και ο Πρωταγόρας και ο Αισχύλος δίνουν την αισιόδοξη εκδοχή του μύθου, αφού δίνονται στον άνθρωπο θεϊκά δώρα. Ειδικότερα, παρουσιάζεται η συμβολή του Προμηθέα στην αντιμετώπιση των ασθενειών («τι τέχνες και τεχνάσματα σκαρφίστηκα… αμυντικά μέσα για όλες τις αρρώστιες»), στην ταξινόμηση της μαντικής («Και τα πολυάριθμα είδη … του δρόμου») καθώς και στη διδασκαλία της μεταλλοτεχνίας(«Κι ό,τι πολύτιμο έχει η γη …πριν από μένα ;»). Συμπερασματικά, όλες οι τέχνες του ανθρώπινου πολιτισμού είναι προσφορά του Προμηθέα. Έτσι και στον «Πρωταγόρα» εξαίρεται η αγάπη του Προμηθέα για το ανθρώπινο γένος , αφού δε διστάζει να κλέψει τη φωτιά και τις τεχνικές γνώσεις από τους θεούς για να τις χαρίσει στον άνθρωπο, αδιαφορώντας για τη σκληρή τιμωρία που θα αντιμετωπίσει.

Γ1.Εγώ βέβαια είμαι απλός πολίτης, όμως γνωρίζω ότι είναι πολύ καλύτερο να διδάσκεται κανείς το αγαθό από τη φύση , δεύτερο (στη συνέχεια) περισσότερο από εκείνους που γνωρίζουν αληθινά κάτι καλό παρά από αυτούς που κατέχουν την τέχνη της εξαπάτησης. Ίσως λοιπόν δε μιλώ όπως οι σοφιστές ως προς τα λόγια (ή τα λόγια μου δεν μοιάζουν με των σοφιστών) ούτε βέβαια αυτό αποζητώ.

Γ2.

Στο έργο αυτό ο Ξενοφώντας διατυπώνει κάποιες επικρίσεις εναντίον των σοφιστών ως προς την επίδρασή τους στους νέους. Ειδικότερα :

1. Δεν οδηγούν τους νέους στην αρετή (ὅτι φασὶ μὲν ἐπ’ ἀρετὴν ἄγειν οἱ πολλοὶ τοὺς νέους, ἄγουσι δ’ ἐπὶ τοὐναντίον˙ // αἷς ἂν παιδεύοιντο οἱ νεώτεροι ἐπ’ ἀρετήν, οὐδαμοῦ. ).

1. Δεν έχουν αποδείξεις πως έχουν κάνει κάποιον άνδρα αγαθό (οὔτε γὰρ ἄνδρα που ἑωράκαμεν ὅντιν’ οἱ νῦν σοφισταὶ ἀγαθὸν ἐποίησαν).

1. Με τα ανωφελή συγγράμματά τους οδηγούν τους νέους σε ανωφελείς απολαύσεις (ἀλλὰ περὶ μὲν τῶν ματαίων πολλὰ αὐτοῖς γέγραπται, ἀφ’ ὧν τοῖς νέοις αἱ μὲν ἡδοναὶ κεναί, ἀρετὴ δ’ οὐκ ἔνι ).

1. Παρέχουν άσκοπη ενασχόληση στους νέους διδάσκοντάς τους τα ευτελή (διατρίβειν δ’ ἄλλως παρέχει τοῖς ἐλπίσασί τι ἐξ αὐτῶν μαθήσεσθαι καὶ ἑτέρων κωλύει χρησίμων καὶ διδάσκει κακά).

Γ3.

α.

ἄνδρας ἄνδρα

γράμματαγράμμα

ὅντιν’(α) οὕστινας

ὧν

β.

ἑωράκαμεν ἴδωμεν

ἐποίησαν ποιήσωσι

παρέχονται παράσχωσι

Γ4.

α.

Υπόθεση : εἰ ἔχοιεν

Απόδοση : οὐκ ἄν παιδεύσειε

Δηλώνει την απλή σκέψη του λέγοντος.

Μετατροπή σε προσδοκώμενο :

Υπόθεση : ἐάν ἔχωσιν

Απόδοση : οὐ παιδεύσει

β.

Στην πρόταση έχουμε παθητική σύνταξη (ως προς το υποκείμενο υπάρχει και αττική σύνταξη) .

Μετατροπή σε ενεργητική :

Αὐτοί πολλά γεγράφασι.

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙΣΑΡΗΣ

[ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ]

ΒΑΓΓΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ

ΒΟΛΛΑΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΖΑΓΚΛΗΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ

ΚΟΥΤΣΑΦΤΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ

ΜΑΛΑΠΕΤΣΑ ΣΟΦΙΑ

ΦΑΜΕΛΟΥ ΒΙΚΥ