ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ - HMEΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑΔΑ A΄) - ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑΔΑ Β΄)
ΚΕΙΜΕΝΟ
Ένα σημαντικό πρόβλημα του καιρού μας είναι η μεγάλη αύξηση της εγκληματικότητας, ιδίως των νέων. Σε σημαντικό βαθμό οφείλεται στην έλλειψη υγιούς οικογενειακού περιβάλλοντος, στην απουσία διαπαιδαγώγησης και παραδείγματος που να εμπνέει πίστη στις ηθικές αξίες και να τους δίνει υγιείς στόχους και ιδανικά, στην ανεργία, στη χρήση ναρκωτικών και στην έκθεση σε μια υποκουλτούρα βίας, μέσα από τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. […]1 1 Το σύμβολο […] σημαίνει ότι παραλείπεται κείμενο.
Η αύξηση της εγκληματικότητας και παραβατικότητας των νέων έχει επιβεβαιωθεί σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως μαρτυρούν στοιχεία στατιστικών ερευνών και μελετών. Για την αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού στο περιοδικό Time χαρακτηριστικά αναφέρεται: «[…] Πρέπει να αναρωτηθούμε τι θα κάνουμε εμείς η ενήλικη κοινότητα; Ναι, η βιομηχανία της ψυχαγωγίας πρέπει να σταματήσει “να πουλάει βία” στα παιδιά. Ναι, η βιομηχανία όπλων πρέπει να σταματήσει ν’ αγωνίζεται να κάνει τα όπλα προσιτά σε όλους. Ναι, οι πολιτικοί χρειάζεται να δουν αυτά τα θέματα με μία ειλικρινή και διακομματική προσπάθεια και όχι απλά ως μέσα αντιπαράθεσης στις κομματικές εκστρατείες. Και ναι, τα ΜΜΕ πρέπει να κάνουν περισσότερα από το να χρησιμοποιούν τις τραγωδίες για εντυπωσιακούς τίτλους. Αλλά και τι μερίδιο ευθύνης θ’ αναλάβουμε εμείς τα άτομα;» Κοινωνιολόγοι και ψυχολόγοι καλούνται να ερμηνεύσουν το φαινόμενο αναζητώντας τα αίτια της εγκληματικότητας. […] Γάλλοι κοινωνιολόγοι που ερεύνησαν το πρόβλημα της βίας στα σχολεία, επισημαίνουν ότι η λύση πρέπει ν’ αναζητηθεί στην «αποκατάσταση της λειτουργίας των θεσμών» και όχι τόσο στα μέτρα επιτήρησης. Βασικές αιτίες θεωρούνται: τα οικονομικά προβλήματα, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η ανασφάλεια στον τομέα της εργασίας και οι ολοένα διογκούμενες ανισότητες. Ιωάννης Π. Τσαχαγέας, 2006, «Η ανθρωπότητα σε κρίση θεσμών και αξιών», Εκδόσεις Γκοβόστη, Αθήνα (Διασκευή).
ΘΕΜΑΤΑ
Α1.Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (80 -100 λέξεις).
Μονάδες 25
Β1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 60-80 λέξεων το περιεχόμενο της παρακάτω περιόδου: «Ναι, η βιομηχανία της ψυχαγωγίας πρέπει να σταματήσει “να πουλάει βία” στα παιδιά».
Μονάδες 10
Β2. α. Να βρείτε τον τρόπο ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου του κειμένου: «Ένα σημαντικό … τηλεόραση» και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
(Μον. 4)
β. Να γράψετε τα δομικά μέρη της ίδιας παραγράφου.
(Μον. 6)
Μονάδες 10
Β3. α. Να γράψετε από ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις: σημαντικό, απουσία, ενήλικη, σταματήσει, ανασφάλεια.
(Μον. 5)
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ
ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ
β. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις: πίστη, στόχους, αναφέρεται, μερίδιο, ερμηνεύσουν.
(Μον. 5)
Μονάδες 10
Β4. α. Να αιτιολογήσετε τη χρήση των σημείων στίξης (εισαγωγικά) στις παρακάτω περιπτώσεις:
- «Πρέπει να αναρωτηθούμε … εμείς τα άτομα;»,
- «να πουλάει βία».
(Μον. 2)
β. Να εντοπίσετε στο κείμενο μία έκφραση με μεταφορική σημασία.
(Μον. 3)
Μονάδες 5
Γ1. Σε ένα άρθρο 400-500 λέξεων που θα δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας, να αναφέρετε μορφές ενδοσχολικής βίας που γνωρίζετε και να προτείνετε τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου.
Μονάδες 40
Σχόλιο από το Φροντιστήριο Δίκτυο ΔΟΜΗ
"Πρώτη ημέρα των Πανελλαδικών εξετάσεων για τους μαθητές των ημερησίων και εσπερινών επαγγελματικών λυκείων (ομάδα α΄) και μαθημάτων ειδικότητας επαγγελματικών λυκείων (ομάδα β’) εξετάστηκαν στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας. Το θέμα της έκθεσης αφορούσε την εγκληματικότητα των νέων στη σύγχρονη εποχή. Σχετικά με το κείμενο που δόθηκε προς περίληψη, ένας καλά προετοιμασμένος μαθητής δε θα αντιμετώπιζε ιδιαίτερα προβλήματα στο να αποδώσει το περιεχόμενό του. Σε ότι έχει να κάνει με τις λεξιλογικές και τις ασκήσεις θεωρίας, οι μαθητές δε θα αντιμετώπισαν ιδιαίτερα προβλήματα. Το θέμα τις έκθεσης πρόκειται για άρθρο που θα δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του σχολείου και θα αναφέρεται στις μορφές ενδοσχολικής βίας και να προτείνουμε τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου αυτού".
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ομάδα Α’ )
Α1. Στο συγκεκριμένο απόσπασμα ο συγγραφέας αναφέρεται στο πρόβλημα της νεανικής παραβατικότητας που έχει γνωρίσει ραγδαία ανάπτυξη και απασχολεί τη σύγχρονη κοινωνία ενώ παρουσιάζει τρόπους επίλυσης αυτού του προβλήματος. Αρχικά, επισημαίνεται πως αιτία εμφάνισης της βίας είναι η αδιαφορία της οικογένειας να μεταβιβάσει στα νεότερα μέλη της ηθικές αξίες και ιδανικά. Οι αυξητικές τάσεις επιβεβαιώνονται και από στατιστικές μελέτες ενώ το περιοδικό Time θεωρεί πως οι ενήλικοι, η πολιτική εξουσία αλλά και ΜΜΕ θα πρέπει να συνεισφέρουν στην αντιμετώπισή της. Ολοκληρώνοντας παρουσιάζονται οι απόψεις Γάλλων κοινωνιολόγων οι οποίοι προτείνουν πως μόνο με θεσμικές αλλαγές θα εκλείψει το φαινόμενο της βίας ιδιαίτερα των νέων.
Β1. Στη σύγχρονη κοινωνία, η τηλεόραση αλλά και τα μέσα ψυχαγωγίας όπως τα ηλεκτρονικά παιχνίδια αποτελούν τις σημαντικότερες πηγές προώθησης της νεανικήςεγκληματικότητας. Αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις που προκαλούν και ιδιαίτερα στα νεαρά παιδιά, επιλέγονται και προβάλλονται εκπομπές και ταινίες οι οποίες διακρίνονται για τις σκηνές βίας που περιέχουν. Αυτό έχει σαν συνέπεια οι νέοι, μη έχοντας διαμορφώσει έναν ολοκληρωμένο πνευματικό κόσμο και προσωπικότητα, να τις υιοθετούν και να τις μιμούνται με αποτέλεσμα να απειλείται τόσο η σωματική τους ακεραιότητα όσο και η δομή της κοινωνίας. Για το λόγο αυτό, θα πρέπει η βιομηχανία της ψυχαγωγίας να συνειδητοποιήσει το ρόλο της παρουσίας της και να ενδιαφερθεί περισσότερο για τη ψυχική υγεία των νέων.
Β2α. Η πρώτη παράγραφος του κειμένου αναπτύσσεται με τη μέθοδο της αιτιολόγησης όπου ο συγγραφέας στη θεματική περίοδο αναφέρεται στο πρόβλημα της νεανικής εγκληματικότητας (Ένα σημαντικό πρόβλημα του καιρού μας είναι η αύξηση της εγκληματικότητας, ιδιαίτερα στους νέους)και στη συνέχεια παρουσιάζει τις αιτίες που το προκαλούν.
Β2β. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ : «Ένα σημαντικό πρόβλημα του καιρού μας είναι η αύξηση της εγκληματικότητας, ιδιαίτερα στους νέους»
ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ : «Σε σημαντικό βαθμό … και την τηλεόραση»
ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ : Δεν υπάρχει
Β3α. σημαντικό : ασήμαντο
απουσία: παρουσία
ενήλική: ανήλικη
σταματήσει: ξεκινήσει
ανασφάλεια : ασφάλεια
Β3β. πίστη: πεποίθηση
στόχους: επιδιώξεις
αναφέρεται: τονίζεται
μερίδιο : ποσοστό
ερμηνεύσουν: εξηγήσουν
Β4α. Αυτούσια μεταφορά αποσπάσματος από περιοδικό Time
Μεταφορική χρήση της γλώσσας
Β4β. «όπως μαρτυρούν στοιχεία στατιστικών ερευνών και μελετών»
Γ. ΑΡΘΡΟ : «Τίτλος»
Μορφές ενδοσχολικής βίας
Σωματική βία: Τα θύματα δέχονται φυσικούς τραυματισμούς ή διάφορες απειλές για τραυματισμό από τους θύτες. Η σωματική βία εκδηλώνεται με σπρωξίματα , αγκωνιές , γροθιές , σκουντήματα , κλοτσιές , τρικλοποδιές , τσιμπήματα και δαγκωνιές ,καθώς και χτυπήματα με διάφορα αντικείμενα.
Λεκτική βία: οι θύτες χρησιμοποιούν συστηματικά βωμολοχίες, υβριστικές εκφράσεις , προσβολές και απειλές , διάφορες επιθέσεις με φράσεις , καθώς και με αγενή σχόλια και ειρωνείες και με παρατσούκλια.
Ψυχολογική βία: σκοπός αυτής της βίας είναι η ηθική νοητική , καθώς και πνευματική ακεραιότητα.
Ηλεκτρονική βία: έχουμε όταν τα θύματα δέχονται απειλητικό και υβριστικό υλικό μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ή μέσω τηλεφώνων ΜΜSκαιSMS με άγνωστο νούμερο , καθώς και μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή από το διαδίκτυο.
Σεξουαλική βία: Τα θύματα δέχονται υβριστικά σχόλια , σκίτσα και γκράφιτι με σεξουαλικό περιεχόμενο, ανεπιθύμητα αγγίγματα , ανήθικες χειρονομίες , ακόμα και σοβαρές σεξουαλικές επιθέσεις.
Οπτική βία: όταν κάποιος δράστης γράφει κάποιο προσβλητικό και υβριστικό σημείωμα και στη συνέχεια το περνάει στους υπόλοιπους συμμαθητές του από χέρι σε χέρι ή από κινητό σε κινητό.
Ρατσιστικός εκφοβισμός: εξαιτίας της καταγωγής τους , της κοινωνικής τάξης , της διαφορετικότητας ,καθώς και της οικονομικής κατάστασης τα θύματα δέχονται ανούσια υβριστικά σχόλια.
Τρόποι αντιμετώπισης της ενδοσχολικής βίας
σε επίπεδο σχολείου:
• διαμόρφωση καλού σχολικού κλίματος και επικοινωνίας, διαλόγου και εμπιστοσύνης ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς και μαθητές
• δημιουργία ξεκάθαρων κανόνων, που θα συνοψίζονται στο Σχολικό Κανονισμό. Ο Κανονισμός θα είναι προϊόν της συνεργασίας εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων. Μέσω του Σχολικού Κανονισμού θα προβλέπονται μεταξύ άλλων και οι βασικοί τρόποι διαχείρισης βίαιων συμπεριφορών στην καθημερινή σχολική ζωή.
• αξιοποίηση του θεσμού των μαθητικών συμβουλίων έτσι ώστε να επιτευχθεί η κατανόηση, η διαμόρφωση και η τήρηση των σχολικών κανόνων.
• δημιουργία σε κάθε σχολική μονάδα «ομάδας εκπαιδευτικών συμβούλων», που με κατάλληλη εκπαίδευση, ειδικές γνώσεις και δεξιότητες θα παρεμβαίνουν ύστερα από την εκδήλωση βίαιων ενεργειών, με σκοπό τη συμφιλίωση των μαθητών.
• δημιουργία «ομάδας μαθητών φιλίας» που αντιμετωπίζει περιστατικά ενδοσχολικής βίας
• αύξηση της επίβλεψης του σχολικού χώρου
• ευαισθητοποίηση και συνεργασία με τους γονείς, προκειμένου να σταματήσει ο κύκλος αναπαραγωγής και ενθάρρυνσης της ενδοσχολικής βίας
• συμμετοχή υποστηρικτικών μηχανισμών (ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών κλπ), για την επίλυση σοβαρών ζητημάτων που σχετίζονται και με παράγοντες εξωτερικούς των σχολείων, όπως προσωπικά ή οικογενειακά προβλήματα.
σε επίπεδο τάξης:
• συζήτηση στην τάξη για τον ορισμό, τις μορφές και τις επιπτώσεις της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού
• τρόποι και προτάσεις για πρόληψη και αντιμετώπιση από τους μαθητές: σύνταξη των κανόνων της τάξης ενάντια στη βία
• παροχή βοήθειας από μαθητές σε άλλους, για την επίλυση συγκρούσεων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε βία
• διεξαγωγή προγραμμάτων και βιωματικών εργαστηρίων που στόχο θα έχουν τη βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτων και των σχέσεων συνύπαρξης - συνεργασίας.
• παροχή ευκαιριών για θετική έκφραση της επιθετικότητας (π.χ. μέσω των αθλημάτων)
Σε επίπεδο οικογένειας:
• Συνεργαστείτε στενά με το σχολείο για να πληροφορηθείτε για την έκταση και τη σοβαρότητα του περιστατικού καθώς και για τους τρόπους αντιμετώπισής του
• Παρέχετε στο παιδί σας υποστήριξη και ασφάλεια
• Να του πείτε ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν μόνο αν «σπάσει η σιωπή»
• Να του εξηγήσετε ότι το να μιλήσει στους ενήλικες για περιστατικά βίας και εκφοβισμού δεν αποτελεί «κάρφωμα»
• Ακούστε προσεκτικά τι έχει να σας πει το παιδί σας για τα συναισθήματά του και για τις ανάγκες του
• Παρακολουθείστε την εξέλιξη της κατάστασης αλλά και την υγεία του παιδιού σας
• Αν το παιδί σας παραπονιέται για μεγάλο χρονικό διάστημα ότι έχει σωματικούς πόνους, αν παρατηρείτε ότι έχει δυσκολίες στον ύπνο ή αν αρνείται επίμονα να πάει στο σχολείο, επισκεφτείτε έναν ειδικό ψυχικής υγείας για παιδιά.
Οι απαντήσεις είναι ενδεικτικές.
Επιμέλεια απαντήσεων: Ζάγκλης Διονύσης, Βόλλαρης Γιάννης, Βαγγοπούλου Κατερίνα, Παναγοπούλου Ακριβή-Ειρήνη, Ραμαροσόν Ελευθερία, Φαμέλου Βίκυ, Κουτσάφτη Βασιλική.
