Η ιστορική Μονή της Κ. Παναγιάς Κυλλήνης
Μέρα γιορτής είναι η σημερινή για την ιστορική Μονή Παναγίας Βλαχέρνας στην Κάτω Παναγιά Κυλλήνης. Μια από τις πιο ιστορικές εκκλησίες και μονές στην Ηλεία, από χθες το βράδυ στον Εσπερινό, έχει δεχθεί εκατοντάδες πιστούς με τον εορτασμό να κορυφώνεται σήμερα με την πανηγυρική Θεία Λειτουργία το πρωί.
Λίγα λόγια για την Παναγία Βλαχέρνα
Στο χωριό της Κάτω Παναγιάς, κοντά στην Κυλλήνη, σε μια θαυμάσια κοιλάδα με αιωνόβιες ελιές, βρίσκεται η ιστορική Μονή του Γενεσίου της Θεοτόκου, που ονομάστηκε Μονή της Παναγίας Βλαχέρνας, σε ανάμνηση της ξακουστής ομώνυμης μονής της Κωνσταντινούπολης.
Η ίδρυσή της τοποθετείται στα τέλη του 12ου ή στις αρχές του 13ου αιώνα, αλλά η οικοδόμησή της φαίνεται ότι ολοκληρώθηκε από τους Φράγκους, που κατέλαβαν την περιοχή το 1205. Παρέμεινε στην κατοχή των Λατίνων μοναχών του Τάγματος των Φρεμενούρων κατά τον 15ο και τον 16ο αιώνα, και πέρασε πάλι στα χέρια των ορθόδοξων τον 17ο αιώνα, οπότε έγινε σταυροπηγιακή.
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και της επανάστασης του 1821 υπέστη πολλές καταστροφές, με αποκορύφωμα την πυρπόλησή της από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ, το 1826, γεγονός που οδήγησε στην προσωρινή ερήμωσή της. Λειτούργησε και πάλι ως γυναικεία και από το 1978 μέχρι σήμερα είναι ευαγές ίδρυμα και φιλοξενεί γυναικείο οίκο ευγηρίας.
Το καθολικό, που δεσπόζει στο κέντρο της αυλής του μοναστηριακού συγκροτήματος, θεωρείται από τα ομορφότερα δείγματα αρμονικού συγκερασμού της ανατολικής και της δυτικής εκκλησιαστικής τέχνης. Πρόκειται για μεγάλη τρίκλιτη ξυλόγεστεγη βασιλική με νάρθηκα και εξωνάρθηκα, κτισμένη από κοκκινωπό πωρόλιθο, με το πλινθοπερίκλειστο σύστημα τοιχοποιίας, με διπλές πλίνθους γύρω από κάθε λίθο.
Στους τοίχους της έχουν ενσωματωθεί λίθοι και ανάγλυφα από παλαιοχριστιανικό κτίσμα που υπήρχε στην περιοχή. Το ανατολικό τμήμα του ναού θεωρείται παλαιότερο, του τέλους του 12ου ή των αρχών του 13ου αιώνα, ενώ το δυτικό, με τον νάρθηκα και τον εξωνάρθηκα, αναμορφώθηκε από τους Φράγκους κατακτητές σύμφωνα με δυτικά αρχιτεκτονικά πρότυπα. Σε αυτούς οφείλεται και ο εντοιχισμός του ιδιόμορφου ηλιακού ρολογιού από λευκό μάρμαρο στον εξωνάρθηκα. Το εσωτερικό του ναού είναι αγιογραφημένο με θαυμάσια έργα, των μέσων του 18ου αιώνα.
Η μονή διαθέτει πλούσια βιβλιοθήκη με κειμήλια και λείψανα αγίων, και στους χώρους της σώζονται τάφοι Φράγκων αρχόντων. Πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου.
