«Πέντε κοπέλες άμυαλες και πέντε μυαλωμένες!
Μισές λαμπάδες φωτεινές κι άλλες μισές σβησμένες!
Γλυκέ Νυμφίε, που ξαγρυπνάς, μεσ’ στης νυχτός τα βάθη,
στις πόρτες του Νυμφώνα Σου κι ο δούλος Σου όταν θάρθη.
κάμε, Χριστέ, να μην τις βρει σφιχτομανταλωμένες».
(Γ. Βερίτη).
Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΩΝ ΔΕΚΑ ΠΑΡΘΕΝΩΝ!
Κατά την Αγία και Μεγάλη Τρίτη επιτελούμε ανάμνηση της περί των Δέκα παρθένων γνωστής παραβολής του Κυρίου. Η Εκκλησία μας καλεί να είμεθα έτοιμοι για να υποδεχθούμε, κρατούντες τις λαμπάδες των αρετών μας, τον ουράνιον Νυμφίο, τον Κύριον Ιησούν, ο Οποίος θα έλθει αιφνίδια, είτε ειδικά κατά τη στιγμή του θανάτου μας, είτε γενικά κατά τη Δευτέρα Παρουσία. Επίσης μας καλεί, φέρουσα ενώπιόν μας και τη παραβολή των ταλάντων, να καλλιεργήσουμε και να αυξήσουμε τα χαρίσματα που μας έδωσε ο Θεός. Ο Κύριός μας, ο Ιησούς Χριστός, όταν ανέβαινε στα Ιεροσόλυμα και πλησίαζε προς το εκούσιο Πάθος, έλεγε στους μαθητές Του ορισμένες παραβολές για να τους προετοιμάσει. Μερικές, μάλιστα, τις έλεγε για να καυτηριάσει και να χτυπήσει του Γραμματείς και τους Φαρισαίους.
Μια από αυτές, τη σημερινή των δέκα παρθένων, την είπε για να παρακινήσει μεν όλους προς την ελεημοσύνη, αλλά και να διδάξει όλους μας να είμαστε έτοιμοι πριν μας προλάβει το τέλος του θανάτου. Επειδή έχει πολλή δόξα η παρθενία (πραγματικά είναι μεγάλο κατόρθωμα!) και για να μη βρεθεί κάποιος που κατορθώνει αυτό το μεγάλο έργο, αλλά παραμελεί τα άλλα και ιδίως την ελεημοσύνη, προβάλλει αυτή τη παραβολή. Τρέχει πολύ γρήγορα η νύκτα της παρούσης ζωής, έτσι οι παρθένες όλες νύσταξαν και κοιμήθηκαν, δηλαδή πέθαναν, γιατί ο θάνατος λέγεται και ύπνος. Καθώς κοιμόντουσαν, στη μέση της νύχτας ακούσθηκε μια δυνατή φωνή που έλεγε:
«Να ΄τος ο Νυμφίος, έρχεται! Βγείτε όλες να Τον προϋπαντήσετε!». Τότε οι φρόνιμες παρθένες που είχαν φροντίσει να έχουν άφθονο λάδι, συνάντησαν τον Νυμφίο και μπήκαν μέσα μαζί Του, όταν ανοίχθηκαν οι πύλες. Αυτές κοντά στις άλλες αρετές και μάλιστα της παρθενίας, φρόντισαν να έχουν άφθονο και το λάδι της ελεημοσύνης.
Αντίθετα οι άλλες πέντε παρθένες που δεν είχαν αρκετό λάδι, όταν ξύπνησαν ζητούσαν λίγο από τις φρόνιμες, αλλά μετά θάνατο δεν είναι εύκολο να αγοράσεις λάδι από αυτούς που το πουλούν, δηλαδή τους φτωχούς. Αυτές, η παραβολή, τις ονομάζει μωρές, γατί ενώ κατόρθωσαν το δυσκολότερο, την ''παρθενία'', παραμέλησαν το ευκολότερο γιατί ήταν ανελεήμονες καρδιές. Όποιος λοιπόν κατορθώσει μια αρετή - έστω μεγάλη - αλλά δε φροντίσει και για τις άλλες και ιδίως την ελεημοσύνη, δε μπορεί να μπει μαζί με το Χριστό στην αιώνια ανάπαυση και γυρίζει πίσω ντροπιασμένος. Και τίποτα δεν είναι πιο λυπηρό και πιο ντροπιαστικό από μια "παρθένο" που νικιέται απ' τον έρωτα των χρημάτων. Πέντε κοπέλες που είχαν προνοήσει, είχαν επιπλέον λάδι μαζί τους για τα λυχνάρια και είδαν τον Γαμπρό φρόνιμες.
Πέντε, δεν είχαν προνοήσει, έτρεξαν να πάρουν λάδι αλλά δεν πρόλαβαν να δουν τον Γαμπρό μωρές. Υπάρχουν όμως και πιο μωρές από απ΄ αυτές τις κοπέλες... Άνθρωποι που κρατούν το φως, κρατούν αναμμένη λαμπάδα την ώρα που ο Γαμπρός έρχετε, κι μόλις φτάνει κοντά τους αυτοί φεύγουν. Είμαστε εμείς που το βράδυ της Αναστάσεως με το πρώτο Χριστός Ανέστη, φιλιόμαστε σταυρωτά μεταξύ μας και φεύγουμε τρέχοντας. Ενώ έχουμε φως, οι λαμπάδες μας είναι αναμμένες, εμείς επιλέγουμε να μην δούμε τον Γαμπρό και να φύγουμε από την Εκκλησία πριν την Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία. Ακόμη πιο μωρές!!!
ΤΟ ΤΡΟΠΑΡΙΟ ΤΗΣ ΚΑΣΣΙΑΝΗΣ.
Ένα πνευματικό διαμάντι αγαπητοί μας Χριστιανοί, προβάλλει απόψε η Εκκλησία μας στο τροπάριο που θα ακούσουμε το βράδυ στους Ιερούς Ναούς μας. Ένα αστραφτερό διαμάντι που λάμπει στον ουρανό αλλά αστράφτει και στη γη. Είναι η αμαρτωλή γυναίκα που μετανόησε. Αυτό το διαμάντι μας παρουσιάζει η Αγία Εκκλησία μας την Μεγάλη Τετάρτη, που ο όρθρος της ψάλλεται το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης. Είναι μια πόρνη, μια γυναίκα που σχεδόν όλη της την ζωή την πέρασε μέσα στην αμαρτία. Μια ψυχή βουτηγμένη στο βούρκο, που στο τέλος όμως ανέβηκε τόσο ψηλά. Ώστε ακτινοβόλησε και ακτινοβολεί ακόμη και σήμερα. Πέρασαν 2000 και πλέον χρόνια και όμως εξακολουθεί το παράδειγμα αυτής της γυναικός να παραδειγματίζει κάθε ανθρώπινη ψυχή. Δύο όμως διαστρεβλώσεις υπάρχουν γύρω από το θέμα της αποψινής βραδιάς. Η εποχή μας εξάλλου έχει και αυτό το χαρακτηριστικό. Την παραποίηση και διαστρέβλωση της αλήθειας και την αλλοίωση των γεγονότων.
Πρώτη διαστρέβλωση είναι το πρόσωπο της πόρνης γυναικός που άλειψε τα πόδια του Κυρίου με το πολύτιμο μύρο της, που τα σκούπισε με τα μαλλιά της και τα ξέπλυνε με τα δάκρυά της. Αν ρωτήσουμε κάποιους σήμερα ποια ήταν αυτή η πόρνη; οι περισσότεροι θα απαντήσουν : Η Μαρία η Μαγδαληνή. Και το υιοθετούν αυτό και οι καλοπροαίρετοι άνθρωποι αλλά ακόμη και οι άνθρωποι της Εκκλησίας. Έχουν ταυτίσει την Μαρία την Μαγδαληνή με την πόρνη. Αλλά ας ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα. Η Μαρία η Μαγδαληνή δεν υπήρξε διεφθαρμένη και πόρνη ποτέ. Ήταν μια ύπαρξη που έπασχε και την θεράπευσε ο Χριστός όπως μας το αναφέρει ο Ευαγγελιστής Λουκάς στο 8ο κεφάλαιο του Ευαγγελίου του: «Μαρία καλουμένη Μαγδαληνή αφης δαιμόνια επτά εξελυλήθει».
Ήταν μια δαιμονισμένη η οποία θεραπεύτηκε από τον Κύριο όπως τόσοι άλλοι άνθρωποι. Μετά τη θεραπεία της ήταν μια από τις ευγενείς και άγιες Μυροφόρες γυναίκες. Και ποια ήταν η πόρνη που άλειψε με μύρο τα πόδια του Χριστού για την οποία μας μιλάνε τα αποψινά τροπάρια; άγνωστη και ανώνυμη. Σε κανένα τροπάριο σήμερα δεν ακούσαμε το όνομά της, αλλά αναφερόταν ως αμαρτωλή γυνή και ως πόρνη. Δεν αναφέρει το όνομά της ο ιερός υμνωδός, σαν να μη θέλει να διαπομπεύσει την αξιολύπητη αυτή γυναίκα, για να μην την διασύρει. Αποφεύγει να ανακαλύψει το όνομα της. Ας βγάλουμε από το μυαλό μας λοιπόν ότι η Μαρία η Μαγδαληνή ήταν η πόρνη που άλειψε με μύρο τα άχραντα πόδια του Κυρίου.
Δεύτερη διαστρέβλωση είναι το πρόσωπο της Κασσιανής που θα ακούσουμε απόψε το υπέροχο τροπάριό της. Επιπόλαιοι και ανιστόρητοι άνθρωποι ισχυρίζονται ότι η Κασσιανή ήταν η Μαρία η Μαγδαληνή, κάποιοι άλλοι λένε πως ήταν η πόρνη που προαναφέραμε, η αμαρτωλή και διεφθαρμένη εκείνη ύπαρξη. Λάθος !!!Η Κασσιανή, ή Κασία είναι μια οσία μοναχή του Βυζαντίου, προικισμένη με καταπληκτικό και ποιητικό ταλέντο.
Αντί για τα βασιλικά ανάκτορα που της προσφέρανε τότε, αυτή προτίμησε το ταπεινό σχήμα της μοναχής, γράφοντας εξαίσιους ύμνους μεταξύ των οποίων και το τροπάριο που θα ακούσουμε σήμερα. Αλλά ας εξηγήσουμε με απλά λόγια το τροπάριο της.
Λέει λοιπόν το τροπάριο. «Κύριε, η γυναίκα που έπεσε σε πολλές αμαρτίες, αφού συναισθάνθηκε τη Θεότητά σου, αναλαμβάνει έργο μυροφόρου και κλαίοντας, σου προσφέρει μύρα προ του ενταφιασμού σου. Αλίμονο σε μένα, λέγουσα, ότι ζω σε μια νύχτα ζοφερή και ασέληνη, ότι με τρυπά το κεντρί της ακολασίας, με πνίγει ο έρωτας της αμαρτίας. Δέξε, Κύριε, τις πληγές των δακρύων μου, εσύ που ανυψώνεις σε νεφέλες το θαλάσσιο ύδωρ. Λύγισε προς τους στεναγμούς της καρδιάς μου, εσύ που με την άφατή σου ταπείνωση, έκανες να ανοίξουν οι ουρανοί για να κατέβεις στη γη. Θα γεμίσω τα άχραντα πόδια σου με ασπασμούς, κατόπιν θα σκουπίσω τα πόδια σου με τα μαλλιά μου. Τον ήχο των βημάτων σου των οποίων η Εύα, αφού άκουσε το δειλινό στον παράδεισο, από το φόβο της κρύφτηκε. Το πλήθος των αμαρτιών μου και τις αβύσσους των κρίσεών σου, ποιός μπορεί να εξιχνιάσει, ψυχοσώστη Σωτήρα μου; Μη με τη δούλη σου παραβλέψεις, εσύ που έχεις αμέτρητο έλεος».
Η βαθύτερη δηλαδή έννοια του τροπαρίου αυτού θα μπορούσαμε να την πούμε με μία λέξη ότι είναι η μετάνοια. Αυτό είναι και το νόημα τόσο της Μεγάλης Εβδομάδας όσο και όλης της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Κοιτώντας ο καθένας μας μέσα του, όσο πιο βαθεία μπορεί θα ανακαλύψει όλα εκείνα τα αμαρτήματα που πέτρωσαν την καρδιά του, και τον έκαναν να φύγει μακριά από την αγκαλιά του στοργικού Θεού Πατέρα. Κανένα αμάρτημα δεν μπορεί να σταθεί εμπόδιο ανάμεσά μας και ανάμεσα στον Θεό. Γιατί η μετάνοια είναι βίωμα ψυχής, είναι δάκρυ, είναι πόνος για τον πόνο που χαρίζουμε στο Θεό με κάθε αμαρτία μας. «Γιατί χαρά ἐν τῷ οὐρανῶ γίνεται ἐπ’ ἐνί ἁμαρτωλό μετανοούντι».
Για κάθε πληγή, για κάθε καρφί και για κάθε αγκάθι που μπήγουμε στο Τίμιο Σώμα του Χριστού και Θεού μας, πρέπει μέσα μας να νοιώσουμε την συντριβή, την μεταμέλεια, την ανάγκη να συγχωρεθούμε. Και να τρέξουμε όχι μόνο απλά να απαριθμήσουμε τα χιλιάδες αμαρτήματά μας, αλλά να τρέξουμε και να αγκαλιάσουμε, να κλάψουμε και να θρηνήσουμε για όλα όσα κάναμε στον Νυμφίο της Εκκλησίας μας. Και εκείνος είναι απολύτως βέβαιο, γνωρίζοντας την αδυναμία μας, θα μας σηκώσει από την πτώση μας, θα μας αγκαλιάσει, θα μας παρηγορήσει και το κυριότερο θα μας συγχωρέσει όπως συγχώρεσε και την σημερινή αμαρτωλή γυναίκα. Και θα μας δεχτεί σαν δικά Του παιδιά, που αν και φεύγουν και ξεμακραίνουν, ωστόσο επιστρέφουν με δάκρυα, με μετάνοια και ικεσία . Γι’ αυτούς υπέφερε ο Κύριός μας, γι’ αυτούς πληγώθηκε και πόνεσε, γι’ αυτούς έδωσε το Άγιο Του Αίμα, και για αυτούς χάρισε την ίδια του τη ζωή!
Η ΟΣΙΑ ΚΑΣΣΙΑΝΗ Η ΥΜΝΟΓΡΑΦΟΣ
Η Οσία Κασσιανή (ή Κασσία ή Ικασία ή Εικασία) η Υμνογράφος γεννήθηκε μεταξύ του 805 και του 810 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη και έζησε στα χρόνια του βασιλιά Θεοφίλου (829 -842 μ.Χ.). Όταν μεγάλωσε συνδύαζε την σωματική ομορφιά με την εξυπνάδα της. Τρεις βυζαντινοί χρονικογράφοι, ο Συμεών ο μεταφραστής, ο Γεώργιος Αμαρτωλός και ο Λέων ο Γραμματικός, αναφέρουν ότι έλαβε μέρος στην τελετή επιλογή νύφης για τον αυτοκράτορα Θεόφιλο, την οποία είχε οργανώσει η μητριά του Ευφροσύνη. Σε αυτή ο Αυτοκράτορας επέλεγε την σύζυγο της αρεσκείας του δίνοντας της ένα χρυσό μήλο. Θαμπωμένος από την ομορφιά της Κασσίας, ο νεαρός Αυτοκράτορας την πλησίασε και της είπε: «Ως άρα δια γυναικός ερρύη τα φαύλα» «Από μία γυναίκα ήρθαν στον κόσμο τα κακά πράγματα», αναφερόμενος στην αμαρτία και τις συμφορές που προέκυψαν από την Εύα. Η Κασσία, ετοιμόλογη, του απάντησε: «Αλλά και δια γυναικός πηγάζει τα κρείττονα», δηλαδή «Και από μία γυναίκα ήρθαν στον κόσμο τα καλά πράγματα», αναφερόμενη στην ελπίδα της σωτηρίας από την ενσάρκωση του Χριστού μέσω της Παναγίας!
Με βάση την παράδοση ο ακριβής διάλογος ήταν: «Εκ γυναικός τα χείρω. Kαι εκ γυναικός τα κρείττω». Ο εγωϊσμός του Θεόφιλου τραυματίστηκε με αποτέλεσμα να απορρίψει την Κασσιανή και να επιλέξει τη Θεοδώρα για σύζυγό του. Οι επόμενες πληροφορίες που σώζονται για την Κασσιανή είναι ότι το 843 μ.Χ. ίδρυσε ένα κοινόβιο στα δυτικά της Κωνσταντινούπολης, κοντά στα τείχη της Πόλης, του οποίου έγινε και η πρώτη ηγουμένη. Αν και πολλοί ερευνητές αποδίδουν την επιλογή της αυτή στην αποτυχία της να γίνει αυτοκράτειρα, μία επιστολή του Θεόδωρου του Στουδίτου αποδίδει διαφορετικά κίνητρα στην ενέργεια της αυτή. Διατηρούσε στενή σχέση με τη γειτονική Μονή Στουδίου, η οποία έμελλε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην επανέκδοση βυζαντινών λειτουργικών βιβλίων τον 9ο και το 10ο αιώνα μ.Χ., με αποτέλεσμα τη διάσωση των έργων της (Kurt Sherry, σελ. 56).
Με βάση την παράδοση ο Αυτοκράτορας Θεόφιλος, συνεχίζοντας να είναι ερωτευμένος μαζί της, επιθυμούσε να την δει για μία τελευταία φορά πριν πεθάνει κι έτσι πήγε στο μοναστήρι όπου βρισκόταν. Η Κασσιανή ήταν μόνη στο κελί της γράφοντας το γνωστό τροπάριο της, που ψάλλεται στις Εκκλησίες μας, το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης, όταν αντιλήφθηκε την άφιξη της αυτοκρατορικής ακολουθίας. Τον αγαπούσε ακόμη αλλά πλέον είχε αφιερώσει τη ζωή της στο Θεό γι΄ αυτό και κρύφτηκε, μη επιθυμώντας να αφήσει το παλιό της πάθος να ξεπεράσει το μοναστικό της ζήλο. Άφησε όμως το μισοτελειωμένο ύμνο πάνω σε ένα τραπέζι. Ο Θεόφιλος ανακάλυψε το κελί της και μπήκε σε αυτό ολομόναχος. Την αναζήτησε αλλά μάταια. Εκείνη τον παρακολουθούσε μέσα από μία ντουλάπα στην οποία είχε κρυφτεί. Ο Θεόφιλος στενοχωρήθηκε, έκλαψε και μετάνιωσε που για μία στιγμή υπερηφάνειας έχασε μία τόσο όμορφη και έξυπνη γυναίκα. Στην συνέχεια βρήκε τα χειρόγραφα της Κασσιανής επάνω στο τραπέζι και τα διάβασε. Μόλις ολοκλήρωσε την ανάγνωση κάθισε και πρόσθεσε ένα στίχο στον ύμνο. Σύμφωνα με την παράδοση ο στίχος αυτός ήταν: «ὧν ἐν τῷ παραδείσῳ Εύα τὸ δειλινόν, κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα, τῷ φόβῳ ἐκρύβη». Φεύγοντας εντόπισε την Κασσιανή που κρυβόταν στην ντουλάπα αλλά δεν της μίλησε, σεβόμενος την επιθυμία της. Η Κασσιανή βγήκε από την κρυψώνα της μετά την αναχώρηση του Αυτοκράτορα, διάβασε την προσθήκη του και στη συνέχεια ολοκλήρωσε τον ύμνο.
Η μεγάλη αυτή ποιήτρια, υμνογράφος και μελωδός της εκκλησίας μας, η Αγία Κασσιανή, ταξίδεψε στην Ιταλία και την Κρήτη και κατέληξε στην Κάσο τελείωσε η επίγεια ζωή της. Μετά το θάνατό της, τοποθέτησαν το σώμα της σε μαρμάρινη λάρνακα και την έβαλαν σε παρεκκλήσιο, που ήταν αφιερωμένο στο όνομά της. Σώζεται σήμερα η λάρνακα και το βυζαντινό ψηφιδωτό του 9ου αιώνα μ.Χ. Επίσης στο εκκλησάκι υπάρχει εντοιχισμένη πλάκα με σημείο του σταυρού και χρονολογία 890 μ.Χ. Κατά πληροφορίες, πάλι από την Κάσσο, τα οστά της Οσίας έχουν μεταφερθεί στην Ικαρία.
ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΗΔΗΜΑΣ
(Δελτίο Τύπου)
