Οι πρόσφατες πυρκαγιές στην Ηλεία άφησαν πίσω τους στάχτες και μια εκκωφαντική σιωπή. Ολόκληρες κοινότητες καταστράφηκαν, σπίτια, στάβλοι, περιουσίες χάθηκαν. Έμειναν πίσω άνθρωποι που διαπιστώνουν πια ότι οι κόποι μιας ολόκληρης ζωής εξαφανίστηκαν. Είναι αυτοί που καλούνται τώρα να σηκώσουν το κεφάλι και να αντιμετωπίσουν όλα εκείνα που έρχονται.
Είναι πραγματικότητα πως οι άνθρωποι που εκτίθενται στην εμπειρία της φωτιάς βιώνουν δυνατά συναισθήματα. Συναισθήματα άρνησης, θυμού, απογοήτευσης.
Τα παιδιά αποτελούν μια ξεχωριστή κατηγορία που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή. Γονείς, που μίλησαν με εκπαιδευτικούς, αναφέρουν ότι τα παιδιά εκφράζουν έντονα την ανησυχία τους για πιθανή επανάληψη της καταστροφής ή απομάκρυνσή τους από το ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον και φοβούνται για την ασφάλεια τόσο τη δική τους, όσο και των κοντινών τους ανθρώπων.
Στην παρούσα χρονική στιγμή κρίνεται αναγκαία η ψυχοκοινωνική υποστήριξη των ανθρώπων και ιδιαίτερα των παιδιών και των εφήβων που έχουν πληγεί από τις συνέπειες της μεγάλης πυρκαγιάς, η οποία θα εστιάζει στη σταδιακή ψυχολογική επανάκαμψη. Από τις βασικότερες ανάγκες που προκύπτουν για τα παιδιά, μετά από ένα στρεσογόνο γεγονός όπως η πυρκαγιά, είναι η ανάγκη να μιλήσουν για αυτό σε ένα περιβάλλον ασφάλειας και αποδοχής. Είναι σημαντικό να υπάρξει κάποιος ενήλικας που θα ακούσει τη διήγηση της εμπειρίας τους, τον τρόπο με τον οποίο βίωσαν και βιώνουν το γεγονός, αλλά και θα κατανοήσει τα συναισθήματά τους.
Παράλληλα, οι ενήλικες γονείς καλούνται να αντιμετωπίσουν την τρέχουσα κατάσταση και τη διαχείρισή της. Ως εκ τούτου, αδυνατούν οι ίδιοι να προσφέρουν ψυχολογική υποστήριξη στα παιδιά τους, αν και έχουν εκφράσει τις ανησυχίες τους αναφορικά με την εκδήλωση στρεσογόνων αντιδράσεών τους και την ανάγκη ψυχολογικής στήριξής τους.
Καλούμε την πολιτική ηγεσία να προβεί ΑΜΕΣΑ στην πρόσληψη ψυχολόγων για την υποστήριξη των παιδιών των πληγεισών περιοχών από τις πρόσφατες πυρκαγιές.
Καλούμε το Δ.Σ. της Δ.Ο.Ε.να πάρει ανάλογες αποφάσεις στήριξης των μαθητών στις πυρόπληκτες περιοχές,
ώστε τα παιδιά μας να επανακτήσουν το αίσθημα ασφάλειας και να επιστρέψουν στην προηγούμενη ροή της ζωής τους.
Για το Δ.Σ
Η Πρόεδρος
Ο Γενικός Γραμματέας
Αντωνία Μπρη
Αθανάσιος Κατσίμπελης
Τελευταία τροποποίηση στις Τρίτη, 10 Αυγούστου 2021 20:48
Σύμφωνα με νέα έρευνα, ο καπνός που εισπνέουμε από τις πυρκαγιές, εκτιμάται ότι θα σκοτώσει επιπλέον 12.000 ανθρώπους ετησίως.
Η παγκόσμια θέρμανση αυξάνει ιδιαίτερα τον κίνδυνο θανάτου από τον καπνό των πυρκαγιών στην Αυστραλία, τη Νότια Αμερική, την Ευρώπη και τα βόρεια δάση της Ασίας, διαπίστωσε μια μελέτη μοντελοποίησης.
Μια ξεχωριστή μελέτη ανέφερε ότι μεταξύ 2003 και 2019 η παγκόσμια θέρμανση αύξησε την έκταση του πλανήτη που καίγεται σχεδόν κατά 16%, αλλά άλλες ανθρώπινες ενέργειες, όπως η εκκαθάριση δασών και σάβανων για δρόμους ή γεωργία, μείωσαν τη συνολική καμένη έκταση κατά 19%.
100.000 άνθρωποι πέθαιναν κάθε χρόνο από την αναπνοή καπνού
Και οι δύο μελέτες, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Nature Climate Change και που τις επικαλείται η Guardian, διαχώρισαν την επίδραση που είχε η προσθήκη εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα στις πυρκαγιές, σε σύγκριση με άλλες ανθρώπινες ενέργειες, όπως η εκκαθάριση της γης.
Η μελέτη - με επικεφαλής τον Δρ Chae Yeon Park του Εθνικού Ινστιτούτου Περιβαλλοντικών Μελετών της Ιαπωνίας - εκτιμά ότι στη δεκαετία του 2010 σχεδόν 100.000 άνθρωποι πέθαιναν κάθε χρόνο από την αναπνοή καπνού από πυρκαγιές που περιέχουν μικροσκοπικά σωματίδια, γνωστά ως PM2.5, τα οποία μπορούν να διεισδύσουν στους πνεύμονες και στην κυκλοφορία του αίματος.
Σύμφωνα με το theguardian, ο τρόπος με τον οποίο η παγκόσμια θέρμανση συμβάλλει σε αυτούς τους θανάτους ήταν δύσκολο να κατανοηθεί, διότι, ενώ οι θερμότερες θερμοκρασίες και η χαμηλότερη υγρασία αυξάνουν τον κίνδυνο πυρκαγιών, άλλες άμεσες ανθρώπινες παρεμβάσεις - όπως ο κατακερματισμός των δασών και των σαβανών - μειώνουν την έκταση που μπορεί να καεί ή να καταστείλουν την εξάπλωση της φωτιάς.
Για να ξεπεράσουν το πρόβλημα, οι ερευνητές εξέτασαν τρία μοντέλα της παγκόσμιας βλάστησης και της πυρκαγιάς υπό τις σημερινές κλιματικές συνθήκες και τα συνέκριναν με ένα μοντέλο στο οποίο είχαν αφαιρεθεί οι επιπτώσεις της σύγχρονης κλιματικής αλλαγής.
Αν και τα αποτελέσματα διέφεραν, οι συγγραφείς από οκτώ χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ, της Γερμανίας και της Κίνας, διαπίστωσαν ότι σε όλες τις περιπτώσεις η παγκόσμια θέρμανση προκαλεί αύξηση του αριθμού των θανάτων από ανθρώπους που αναπνέουν PM2,5 από πυρκαγιές.
Σε ορισμένες περιοχές η αύξηση της θερμοκρασίας ήταν ο κύριος παράγοντας
Ο καθηγήτης Hilary Bambrick, διευθύντης του Εθνικού Κέντρου Επιδημιολογίας και Υγείας του Πληθυσμού στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας, δήλωσε ότι εκατομμύρια άνθρωποι στην Αυστραλία εκτέθηκαν σε επικίνδυνα και παρατεταμένα επίπεδα ρύπανσης από τον καπνό κατά τη διάρκεια των μαύρων καλοκαιρινών πυρκαγιών το 2019 και το 2020.
«Αυτό είχε ως αποτέλεσμα εκατοντάδες θανάτους εκείνη την εποχή και πιθανότατα θα έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες για την υγεία πολλών», δήλωσε ο Bambrick, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.
«Η μελέτη αυτή αναδεικνύει έναν μόνο από τους πολλούς τρόπους με τους οποίους η κλιματική αλλαγή κάνει κακό στην υγεία μας. Η κατανόηση επιπτώσεων όπως αυτές θα μας βοηθήσει να σχεδιάσουμε καλύτερα το μέλλον».
Μια ξεχωριστή μελέτη, με επικεφαλής επιστήμονες από το Ηνωμένο Βασίλειο και το Βέλγιο, διαπίστωσε ότι η παγκόσμια θέρμανση αυξάνει τον κίνδυνο πυρκαγιών, ιδίως στην Αυστραλία, τη Σιβηρία και τις αφρικανικές σαβάνες.
Ο Seppe Lampe, του Vrije Universiteit Brussel, δήλωσε ότι ενώ οι ανθρώπινες δραστηριότητες που αλλάζουν το τοπίο συμβάλλουν στη μείωση της έκτασης του πλανήτη που καίγεται, «η επίδραση της κλιματικής αλλαγής συνεχίζει να αυξάνεται».
Ο καθηγητής Wim Thiery, συν-συγγραφέας της μελέτης στο VUB, δήλωσε ότι ο ρυθμός με τον οποίο η κλιματική αλλαγή αυξάνει την έκταση που καίγεται «αυξάνεται κάθε χρόνο».
«Αυτή η χρονιά αναμενόταν δύσκολη κλιματολογικά, ήταν όμως αντικειμενικά η πιο δύσκολη χρονιά των τελευταίων 40 ετών», τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκηςστη συζήτηση στη Βουλή για τις φωτιές του καλοκαιριού.
«Είχαμε συστηματικά υψηλότερες θερμοκρασίες του μέσου όρου, υπερβολικά μεγάλη ξηρασία, έντονους ανέμους και όλα αυτή ήρθαν σε συνέχεια μιας περιόδου εντεταμένης ανομβρίας, με ελάχιστο χιόνι στα βουνά μας. Με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν συνθήκες που γνωρίζαμε από την αρχή της αντιπυρικής περιόδου ότι θα ήταν ιδιαίτερα προβληματικές», συνέχισε ο πρωθυπουργός και τόνισε πως:
«Αυτές τις συνθήκες, ως αποτέλεσμα της κλιματικής κρίσης θα καλούμαστε να αντιμετωπίζουμε με ολοένα και μεγαλύτερη συχνότητα από εδώ και στο εξής. Το αποτέλεσμα είναι πως είχαμε τον κρατικό μηχανισμό σε ετοιμότητα για ένα 6μηνο και με δύσκολες πυρκαγιές να εκδηλώνονται και στα τέλη Σεπτεμβρίου και αρχές Οκτωβρίου».
«Κάηκαν λιγότερα στρέμματα φέτος»
Συνολικά, σύμφωνα με τον κ. Μητσοτάκη «είχαμε 9.101 φωτιές φέτος. Σε σχέση με 7.163 πέρυσι. Πέρυσι κάηκαν 1.754.000 στρέμματα, φέτος κάηκαν 440.000 στρέμματα, με μέσο όρο τα τελευταία 20 χρόνια κάτι παραπάνω από 500.000 στρέμματα. Ήμασταν δηλαδή κάτω από τον μέσο όρο της τελευταίας 20ετίας».
«Δεν νομίζω πως μπορεί κάποιος να δέχεται πως θα περάσουμε ένα καλοκαίρι χωρίς πυρκαγιές στη χώρα. Αυτός αντιβαίνει και στην κοινή λογική», σημείωσε και τόνισε πως «στα στρέμματα που καίγονται το θέμα είναι το να μην χάνουμε παραγωγικά δάση. Είχαμε λιγότερα στρέμματα ανά πυρκαγιά. 48 στρέμματα αντί του 58 κατά μέσο όρο της τελευταίας 20ετίας. Και ναι, είχαμε και φέτος πολύ λιγότερες καμένες δασικές εκτάσεις. Πχ στην Αττική, από τα 100.000 στρέμματα που κάηκαν τα 10.000 ήταν πραγματικό δάσος. Τα υπόλοιπα ήταν βραχώδης θαμνώδεις εκτάσεις, πιο εύκολες τουλάχιστον ως προς τη φυσική αναγέννηση», σημείωσε χαρακτηριστικά και έδωσε ως παραδείγματα την Πορτογαλία που μέσα σε 4 μέρες κάηκαν 1,3 εκατομμύρια στρέμματα και την πρόσφατη πυρκαγιά στο Τέξας των ΗΠΑ.
«Οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης απειλούν όλο τον πλανήτη»
«Οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης απειλούν όλο τον πλανήτη, οι επιθέσεις θα είναι όλο και πιο συχνές και η Μεσόγειος είναι μια περιοχή που βρίσκεται στο επίκεντρο της κλιματικής κρίσης, η οποία θα δοκιμάζεται όλο και πιο συχνά», τόνισε ο κ. Μητσοτάκης.
4 + 1 πυλώνες για την κυβερνητική δράση
Στη συνέχεια, ο πρωθυπουργός συνόψισε την κυβερνητική δράση σε 4+1 πυλώνες.
«Πρόληψη. Μετά την καταστροφική πυρκαγιά στο Μάτι έγινε μια έκθεση που αναφερόταν στην ανάγκη να δίνουμε πολύ μεγαλύτερη έμφαση στην πρόληψη, κάτι που ιστορικά στην πατρίδα μας δεν συνέβαινε. Και αυτό έκανε η κυβέρνηση με μεγάλη συστηματικότητα, αξιοποιώντας και πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης. Πρόγραμμα Anti Nero 1,2,3 με σχεδόν 400 εκατ. ευρώ να διατίθενται σε πρόληψη.
Σε αυτή την προσπάθεια θέλουμε συμμάχους τους πολίτες, δεν αρκεί μόνο το κράτος, για να φροντίζουν και οι ίδιοι τις περιουσίες τους. Η πλατφόρμα για τον καθαρισμό των οικοπέδων είχε ως αποτέλεσμα πάνω από 830.000 ιδιοκτήτες να δηλώσουν ότι καθάρισαν τα οικόπεδα τους, είχαμε 8.000 καταγγελίες για ακαθάριστες περιοχές στον περιαστικό ιστό. Ήταν μια συλλογική επιτυχία της χώρας και μια αναγνώριση της κοινωνίας ότι σε αυτή την προσπάθεια δεν μπορούμε να τα περιμένουμε όλα από το κράτος. Και ότι σε αυτή την προσπάθεια μαζί με τη συλλογική υπάρχει και ατομική ευθύνη».
Στη συνέχεια, ο πρωθυπουργός τόνισε πως έχουμε «αυστηροποιήσει πολύ τις ποινέςγια εμπρησμό, έστω και αν αυτοί προκαλούνται από αμέλεια».
«Παράλληλα δίνουμε κίνητρα για να ασφαλίζουν οι πολίτες τα σπίτια τους έναντι φυσικών καταστροφών και γι' αυτούς ο ΕΝΦΙΑ μειώνεται στο 10%», επισήμανε.
Συνέχισε λέγοντας πως «για την κατάσβεση πήραμε δύο πρωτοβουλίες: η αξιοποίηση της τεχνολογίας για την επιτήρηση, τον άμεσο εντοπισμό και τη γρήγορη κατάσβεση της πυρκαγιάς. Για πρώτη φορά είχαμε στην Αττική drones που πετούσαν 24 ώρες το 24ωρο. Για πρώτη φορά τις επικίνδυνες ημέρες του καλοκαιριού είχαμε έμφορτα αεροσκάφη και ελικόπτερα για να κάνουν προσβολές σε πρώτο χρόνο μια φωτιά πριν να πάρει μεγάλες διαστάσεις. Με τον τρόπο αυτό σβήσαμε τη συντριπτική πλειοψηφία, άνω του 98% σβήστηκε όταν ήταν ακόμα μικρές».
«Η χώρα μας έχει αποκτήσει μια κουλτούρα εκκενώσεων»
Ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε και στο 112 «όπου έγιναν εκκενώσεις όπου κρίθηκε απαραίτητο. Η χώρα μας έχει αποκτήσει μια κουλτούρα εκκενώσεων που θέτει την προστασία της ανθρώπινης ζωής σε απόλυτα πρώτη προτεραιότητα».
Σε ό,τι αφορά τα έργα που έχουν γίνει ο πρωθυπουργός σημείωσε ότι έχουν εγκριθεί 18 παρεμβάσεις αντιδιαβρωτικών έργων και δύο ανάδοχοι θα προχωρήσουν σε αναδασώσεις γύρω από την μονή Πεντέλης και το Αστεροσκοπείο. Ταυτόχρονα, σημαντική πρόοδος έχει γίνει και στην αποκατάσταση των ζημιών.
Η υπερθέρμανση του πλανήτη προκαλεί περισσότερες πυρκαγιές και πιθανότατα ευθύνεται για τον θάνατο επιπλέον 12.000 ανθρώπων ετησίως συνέπεια της εισπνοής καπνού.
Αυτό αναφέρει νέα επιστημονική έρευνα η οποία κάνει λόγο για ιδιαίτερα αυξημένο κίνδυνο θανάτου από τον καπνό των πυρκαγιών στην Αυστραλία, τη Νότια Αμερική, την Ευρώπη και τα βόρεια δάση της Ασίας.
Μια ξεχωριστή μελέτη, όπως αναφέρει ο Guardian ανέφερε ότι μεταξύ 2003 και 2019 η υπερθέρμανση αύξησε την έκταση του πλανήτη που καίγεται σχεδόν κατά 16%, αλλά άλλες ανθρώπινες ενέργειες, όπως η εκχέρσωση δασών και σαβάνων για δρόμους ή γεωργία, μείωσαν τη συνολική καμένη έκταση κατά 19%.
Και οι δύο μελέτες, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Nature Climate Change, υπογραμμίζουν την επίδραση που είχε η προσθήκη εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα σε συνδυασμό με τις πυρκαγιές, σε σύγκριση με άλλες ανθρώπινες ενέργειες, όπως η εκκαθάριση γης.
Τι αναφέρει η μελέτη
Η μελέτη - με επικεφαλής την Δρ. Τσάε Γεόν Παρκ του Εθνικού Ινστιτούτου Περιβαλλοντικών Μελετών της Ιαπωνίας υπολόγισε ότι στη δεκαετία του 2010 σχεδόν 100.000 άνθρωποι πέθαιναν κάθε χρόνο από την εισπνοή καπνού από πυρκαγιές που περιέχουν μικροσκοπικά σωματίδια, γνωστά ως αιωρούμενα σωματίδια μεγέθους PM 2.5, τα οποία μπορούν να διεισδύσουν στους πνεύμονες και στην κυκλοφορία του αίματος.
Ο τρόπος με τον οποίο η υπερθέρμανση του πλανήτη συμβάλλει σε αυτούς τους θανάτους είναι δύσκολο να κατανοηθεί, διότι ενώ οι θερμότερες θερμοκρασίες και η χαμηλότερη υγρασία αυξάνουν τον κίνδυνο πυρκαγιών, άλλες άμεσες ανθρώπινες παρεμβάσεις - όπως ο κατακερματισμός των δασών και των σαβάνων - μειώνουν την έκταση που μπορεί να καεί ή να καταστείλουν την εξάπλωση της φωτιάς.
Για να ξεπεράσουν το πρόβλημα, οι ερευνητές εξέτασαν τρία μοντέλα της παγκόσμιας βλάστησης και της πυρκαγιάς υπό τις σημερινές κλιματικές συνθήκες και τα συνέκριναν με ένα μοντέλο όπου είχαν αφαιρεθεί οι επιπτώσεις της σύγχρονης κλιματικής αλλαγής.
Αν και τα αποτελέσματα διέφεραν, οι συγγραφείς από οκτώ χώρες, συμπεριλαμβανομένων του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ, της Γερμανίας και της Κίνας, διαπίστωσαν ότι σε όλες τις περιπτώσεις, η παγκόσμια θέρμανση προκαλεί αύξηση του αριθμού των θανάτων ανθρώπων που αναπνέουν αιωρούμενα σωματίδια μεγέθους PM2.5 από πυρκαγιές.
Ποιοι παράγοντες συμβάλλουν στην αύξηση του κινδύνου πυρκαγιάς
Σε ορισμένες περιοχές, η αύξηση της θερμοκρασίας ήταν ο κύριος παράγοντας για την αύξηση του κινδύνου πυρκαγιάς, ενώ σε άλλες ήταν η χαμηλότερη υγρασία.
Οι συγγραφείς δήλωσαν ότι οι επιπτώσεις στην υγεία από τις πυρκαγιές μπορεί να υποεκτιμηθούν επειδή η «τοξικότητα των σωματιδίων που προέρχονται από τη φωτιά» είναι πιο σοβαρή από ό,τι από άλλες πηγές.
H καθηγητής Χίλαρι Μπάμπρικ, διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Επιδημιολογίας και Υγείας του Πληθυσμού στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας, δήλωσε ότι εκατομμύρια άνθρωποι στην Αυστραλία εκτέθηκαν σε επικίνδυνα και παρατεταμένα επίπεδα ρύπανσης από τον καπνό κατά τη διάρκεια των μεγάλων πυρκαγιών τα καλοκαίρια του 2019 και του 2020.
«Αυτό είχε ως αποτέλεσμα εκατοντάδες θανάτους εκείνη την εποχή και πιθανότατα θα έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες για την υγεία πολλών», δήλωσε η Μπάμπρικ, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.
«Η μελέτη αυτή αναδεικνύει έναν μόνο από τους πολλούς τρόπους με τους οποίους η κλιματική αλλαγή κάνει κακό στην υγεία μας. Η κατανόηση επιπτώσεων όπως αυτές θα μας βοηθήσει να σχεδιάσουμε καλύτερα το μέλλον», τονίζει.
Μια ξεχωριστή μελέτη, με επικεφαλής επιστήμονες από το Ηνωμένο Βασίλειο και το Βέλγιο, διαπίστωσε ότι η παγκόσμια θέρμανση αυξάνει τον κίνδυνο πυρκαγιών, ιδίως στην Αυστραλία, τη Σιβηρία και τις αφρικανικές σαβάνες.
Ο Σέπε Λάμπε, του Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών (VUB), δήλωσε ότι ενώ οι ανθρώπινες δραστηριότητες που αλλάζουν το τοπίο συμβάλλουν στη μείωση της έκτασης του πλανήτη που καίγεται, «η επίδραση της κλιματικής αλλαγής συνεχίζει να αυξάνεται».
Ο καθηγητής Βιμ Τιερί, συν-συγγραφέας της μελέτης στο VUB, δήλωσε ότι ο ρυθμός με τον οποίο η κλιματική αλλαγή αυξάνει την έκταση που καίγεται «αυξάνεται κάθε χρόνο».
Ειδικότερα, καταβλήθηκαν συνολικά 12.887.368,05 ευρώ σε 1.313 επιχειρήσεις, εκ των οποίων 12.835.679,26 ευρώ καταβλήθηκαν σε 1.297 επιχειρήσεις της Θεσσαλίας και 56.364,04 ευρώ καταβλήθηκαν σε 17 επιχειρήσεις του Έβρου, όπως αναφέρει το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας σε ανακοίνωσή του.
Πρόκειται, ειδικότερα, για τα ειδικά σχήματα στήριξης που υλοποιούνται μέσα από την πλατφόρμα της ΑΑΔΕ, «mybusinesssupport» και αφορούν τις επιχειρήσεις που βρίσκονται σε περιοχές της περιφέρειας Θεσσαλίας που επλήγησαν από τις έντονες πλημμύρες του Σεπτεμβρίου και σε περιοχές της περιφέρειας Έβρου που επλήγησαν από τις πυρκαγιές του Αυγούστου του 2023, και οι οποίες υπέστησαν οικονομικές απώλειες ως έμμεση συνέπεια των ανωτέρω φαινομένων.
Πώς καθορίστηκε το ύψος της επιχορήγησης
Το ύψος της επιχορήγησης για κάθε επιχείρηση σχετίζεται με την οικονομική απώλεια της επιχείρησης το 2023 λόγω των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο αναφοράς εντός της προηγούμενης πενταετίας όπου σημειώθηκε το υψηλότερο επίπεδο κύκλου εργασιών, με το χαμηλότερο ποσό επιχορήγησης να είναι οι 3.000 ευρώ και το υψηλότερο οι 300.000 ευρώ. Δηλαδή, σύμφωνα με την ανακοίνωση, η ενίσχυση αντιστοιχεί σε μέρος της μείωσης του κύκλου εργασιών, με ελάχιστο ποσό ενίσχυσης το ποσό των 3.000 ευρώ και τηρώντας σε κάθε περίπτωση τα ανώτατα όρια που τίθενται ανά τριετία για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας από τους Κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Ειδικότερα, σημειώνεται πως το σχήμα ενίσχυσης για τη Θεσσαλία περιλαμβάνει πέντε διαφορετικά υπό-σχήματα, ως εξής:
Προς επιχειρήσεις - πλην αγροτικών εκμεταλλεύσεων - που είχαν έδρα ή υποκατάστημα στον δήμο Παλαμά και στον δήμο Φαρκαδόνας που επλήγησαν έντονα από τις πλημμύρες, χορηγήθηκαν 6,55 εκατ. ευρώ σε 408 δικαιούχους.
Προς επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τουριστικό τομέα σε περιοχές που επλήγησαν λόγω της μη ασφαλούς πρόσβασης και της ακαταλληλότητας των υδάτων, χορηγήθηκαν 2,86 εκατ. ευρώ σε 418 δικαιούχους.
Προς επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της μεταφοράς επιβατών σε περιοχές που επλήγησαν λόγω της μη ασφαλούς πρόσβασης και της ακαταλληλότητας των υδάτων, χορηγήθηκαν 1,6 εκατ. ευρώ σε 244 δικαιούχους.
Προς επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα των καταλυμάτων σε περιοχές που επλήγησαν λόγω της ακαταλληλότητας των υδάτων, χορηγήθηκαν 0,9 εκατ. ευρώ σε 55 δικαιούχους.
Προς επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς της αλιείας και της εμπορίας αλιευμάτων σε περιοχές που επλήγησαν λόγω των επιπτώσεων στο παραλιακό μέτωπο της Θεσσαλίας, χορηγήθηκαν 12,84 εκατ. ευρώ σε 172 δικαιούχους.
Το σχήμα ενίσχυσης για τον Έβρο εστιάζεται στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τουριστικό τομέα στις περιοχές του δήμου Σουφλίου και της δημοτικής Ενότητας Φερών του δήμου Αλεξανδρούπολης της Περιφερειακής Ενότητας Έβρου, οι οποίες επλήγησαν έντονα από τις πυρκαγιές του καλοκαιριού του 2023.
Εντονότερες οι πυρκαγιές ακόμη και προς το τέλος της αντιπυρικής περιόδου
Με μία από τις πιο καταστροφικές πυρκαγιές από το 2001 και έπειτα για την Κορινθία ήρθαν αντιμέτωποι οι κάτοικοι περιοχών του Ξυλοκάστρου Κορινθίας την περασμένη εβδομάδα. Δύο νέοι άνδρες έχασαν τη ζωή τους ενώ περισσότερα από 70.000 στρέμματα κάηκαν κυρίως αγροτικές καλλιέργειες κι ως επί το πλείστον ελιές.
Λιγότερο από ένα μήνα προτού ολοκληρωθεί η αντιπυρική περίοδος επιστήμονες και ειδικοί καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η 31η Οκτωβρίου, δεν αποτελεί πλέον «τυπική ημερομηνία» λήξης, αλλά διάστημα στο οποίο εκδηλώνεται μεγάλος αριθμός πυρκαγιών, οι οποίες μπορεί να αποβούν άκρως επικίνδυνες και μοιραίες.
Κάτι το οποίο μέχρι στιγμής επιβεβαιώνουν και τα στοιχεία καθώς ο φετινός αριθμός πυρκαγιών του Σεπτεμβρίου είναι αυξημένος σε σχέση με πέρσι. Συγκεκριμένα, κατά τον Σεπτέμβριο του 2024 εκδηλώθηκαν 733 πυρκαγιές ενώ τον ίδιο μήνα πέρσι είχαν ξεσπάσει 658. Παράλληλα, οι χθεσινές φωτιές στην Ηλεία, και ειδικότερα αυτή στο Γεράκι, ενισχύουν το επιχείρημα, για μακρά αντιπυρική περίοδο, όχι μόνο πλέον «στα χαρτιά». Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με στοιχεία από την Πυροσβεστική, τον Οκτώβριο του 2023 εκδηλώθηκαν 840 πυρκαγιές.
«Ποτέ ξανά τόσο μεγάλη φωτιά, τόσο αργά»
«Δεν έχει εμφανιστεί ποτέ τόσο μεγάλη φωτιά τόσο αργά. Η αντιπυρική περίοδος στα χαρτιά υπάρχει, έχει μεγάλη διάρκεια , αλλά στην πραγματικότητα βλέπουμε ότι οι μετεωρολογικές συνθήκες, μπορεί να δημιουργήσουν πολύ δύσκολες καταστάσεις ακόμα και σε περιόδους στην αρχή και στο τέλος της αντιπυρικής περιόδου», επισημαίνει στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο διευθυντής ερευνών του ΙΕΠΒΑ/ΕΑΑ, δρ Κώστας Λαγουβάρδος ενώ σημειώνει ότι η πυρκαγιά στην Κορινθία ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη δασική πυρκαγιά φέτος μετά από αυτήν που εκδηλώθηκε τον Αύγουστο στην Αττική, προσθέτοντας ότι οδεύουμε στο μέσο όρο των καμμένων εκτάσεων των τελευταίων 20 ετών.
«Το 2000 είχαμε την μεγαλύτερη πυρκαγιά στην περιοχή. Ουσιαστικά είναι η μεγαλύτερη από το 2001 και μετά. Το 2000 ήταν η μεγαλύτερη προηγούμενη πυρκαγιά στην Κορινθία. Και με αυτά τα ποσά όπως βλέπω και στο σύστημα, θα φτάσουμε περίπου στο μέσο όρο των καμένων εκτάσεων των τελευταίων 20 ετών», αναφέρει χαρακτηριστικά.
«Παρόλο που ήμασταν μέσα στην αντιπυρική περίοδο είχαμε την αίσθηση όλοι μας ότι προς το τέλος της, δηλαδή από τον Σεπτέμβριο από ένα σημείο και μετά πέφτει πολύ ο κίνδυνος εκδήλωσης πυρκαγιών. Δυστυχώς, αυτό δεν είναι αλήθεια. Και μάλιστα το παράδοξο είναι ότι στην περιοχή έχει εμφανιστεί τον Μάιο του 2021, η πιο μεγάλη πρώιμη πυρκαγιά. Τυχαίο πιθανόν, αλλά θα σας πω ότι και τότε ήταν η πιο μεγάλη πυρκαγιά που συνέβαινε τόσο νωρίς, τον Μάιο, και τώρα πάλι στον ίδιο νομό συμβαίνει το ίδιο τέλος Σεπτεμβρίου», τονίζει ο κ. Λαγουβάρδος.
Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και ο καθηγητής του ΑΠΘ, διευθυντής του εργαστηρίου Δασικής Διαχειριστικής και Τηλεπισκόπησης. Ιωάννης Γήτας, τονίζοντας ότι διανύουμε «μία μεγαλύτερη σε διάρκεια αντιπυρική σεζόν». «Παραδοσιακά είχαμε φωτιές τον Σεπτέμβρη και τον Οκτώβρη αλλά εδώ βλέπουμε μία μεγάλη φωτιά σε ένα οικοσύστημα το οποίο νωρίτερα δεν έπαιρνε φωτιά αυτόν τον καιρό», υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Γήτας και προσθέτει ότι με βάση αυτό το στοιχείο, το οποίο έχει παρατηρηθεί θα πρέπει και ο αντιπυρικός σχεδιασμός που γίνεται να περιλαμβάνει μεγαλύτερη περίοδο αντιπυρικής προστασίας.
«Εκ του αποτελέσματος, φαίνεται ότι έχει αλλάξει η αντιπυρική περίοδος. Ως εκ τούτου είναι σημαντικό το κράτος να το αντιληφθεί έγκαιρα και με βάση αυτή την καινούργια κατάσταση να δημιουργήσει τον καινούργιο αντιπυρικό σχεδιασμό να ξεκινάει νωρίτερα και να τελειώνει αργότερα από αυτό που ίσχυε μέχρι σήμερα», σημειώνει.
Στελέχη της Πυροσβεστικής ωστόσο τονίζουν ότι η επικινδυνότητα για την εκδήλωση πυρκαγιάς κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου είναι υψηλή μέχρι την τελευταία ημέρα ενώ επισημαίνουν ότι ακόμη και μετά την αντιπυρική περίοδο όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές μπορεί να έχουμε τραγικά γεγονότα.
Εξάντληση των πυροσβεστών
Αυτό που ωστόσο προβληματίζει αρκετούς επιστήμονες είναι οι επιπτώσεις που έχει η παρατεταμένη αντιπυρική περίοδος στην κόπωση του πυροσβεστικού προσωπικού.
«Υπάρχουν επιπτώσεις και στην προετοιμασία μας και στην κόπωση του προσωπικού», τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Λαγουβάρδος και προσθέτει ότι είναι διαφορετικό να υπάρχουν συσσωρευμένα συμβάντα μέσα σε δύο μήνες κυρίως τους καλοκαιρινούς και διαφορετικό αυτά να «ξεκινάνε αρκετά νωρίς και να τελειώνουν αργά».
«Προκύπτει το ζήτημα να έχεις προσωπικό, να το απασχολείς και να το έχεις σε εγρήγορση ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό, πρέπει να το λάβουν υπόψιν τους, πώς κατανέμουν το προσωπικό, με τις προσλήψεις, τους εποχικούς, την προετοιμασία, ώστε πλέον να είμαστε σε μια φάση που έχουμε μεγαλύτερη αντιπυρική περίοδο, η οποία μπορεί να συμπέσει και πιθανόν και με άλλα γεγονότα. Φαίνεται ότι υπάρχει μια αλλαγή όπως είπαμε και στη διάρκεια των δασικών πυρκαγιών και στην επέκταση της περιόδου. Λόγω της κλιματικής αλλαγής αυτό αναμένεται να συνεχιστεί όχι να μειωθεί. Όσο πάμε σε υψηλότερες θερμοκρασίες, τις επόμενες δεκαετίες, σε μεγαλύτερες περιόδους ξηρασίας αυτό το πρόβλημα θα επιδεινωθεί », επισημαίνει ο κ. Λαγουβάρδος.
Από την πλευρά του ο κ. Γήτας θέτει τον προβληματισμό της εξειδικευμένης γνώσης που απαιτείται στη διαχείριση μιας φωτιάς μέσα στο δάσος. «Η διεθνής εμπειρία έχει αποδείξει ότι οι πυροσβέστες που ασχολούνται αποκλειστικά με το δάσος έχουν σαφώς καλύτερη γνώση για το πώς θα κινηθούμε στο δάσος για να σβήσουμε μια δασική πυρκαγιά. Άλλο ο αστικός ιστός και άλλο το δάσος. Χρειάζεται άλλη τεχνογνωσία. Δεν είναι το ίδιο πράγμα. Όλες οι υπηρεσίες στην Ευρώπη έχουν δασοπυροσβέστες οι οποίοι εξειδικεύονται ακριβώς στο να σβήνουν φωτιά στο δάσος», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Γήτας και προσθέτει ότι χρειάζεται εξειδικευμένη γνώση ενώ σημαντικό στο σχεδιασμό είναι να λαμβάνεται υπόψιν η κατεύθυνση και η ταχύτητα του ανέμου.
«Η ταχύτητα του ανέμου, η κλίση είναι βασικές παράμετροι που κάποιος θα γνωρίζει για να φτιάξει ένα στρατηγικό σχεδιασμό αντιμετώπισης μιας πυρκαγιάς», επισημαίνει.
Οι συνθήκες της φωτιάς στα Ροζενά Ξυλοκάστρου
Την 29η Σεπτεμβρίου, ημέρα κατά την οποία ξεκίνησε η φωτιά στα Ροζενά Ξυλοκάστρου Κορινθίας, ο δείκτης επικινδυνότητας εκδήλωσης πυρκαγιών στην περιφερειακή Ενότητα Κορινθίας ήταν κατηγορίας κινδύνου 4 (πορτοκαλί), ενώ όπως εξηγεί ο κ. Λαγουβάρδος στην περιοχή έπνεαν ισχυροί άνεμοι. «Οι συνθήκες ήταν κακές όσον αφορά τον άνεμο, δηλαδή οι θερμοκρασίες δεν ήταν ιδιαίτερα υψηλές, τον κίνδυνο τον μεγάλωναν οι ισχυροί άνεμοι. Σε αυτές τις περιπτώσεις που έχεις ένα ισχυρό δυτικό ρεύμα, το οποίο δημιουργήθηκε μέσα στον Κορινθιακό έχεις πολύ σημαντική ενίσχυση στην έξοδό του. Δηλαδή, σε ένα κανάλι όταν έχουμε δυτικούς ανέμους ενισχύονται πολύ μέσα στο κανάλι αυτό και ειδικά προς την έξοδό του.
Επομένως, ναι, είχαμε ένα πολύ ισχυρό καναλισμό που βλέπουμε βέβαια αρκετά συχνά στην περιοχή. Δηλαδή, αυτοί οι άνεμοι είναι κλασικοί στην περιοχή. Παρατηρούνται αυτοί οι άνεμοι και μέσα στο καλοκαίρι και άλλες εποχές. Όλο τον χρόνο εμφανίζονται. Είχαμε την γνώση ήδη από τις προηγούμενες μέρες ότι την Κυριακή σε αυτή την περιοχή θα έχουμε πολύ ισχυρούς δυτικούς ανέμους ιδίως στην περιοχή του ανατολικού Κορινθιακού επομένως στην Κόρινθο και την δυτική Αττική», σημειώνει ο κ. Λαγουβάρδος.
Επιπλέον, επισημαίνει ότι η περιοχή τα τελευταία δύο χρόνια χαρακτηρίζεται από πολύ έντονη ξηρασία. «Οι βροχές είναι πολύ περιορισμένες όπως και σε άλλες περιοχές της Ανατολικής Πελοποννήσου, γιατί οι περιοχές που έχουν τη μεγαλύτερη ξηρασία είναι η Αττική, η Ανατολική Πελοπόννησος και η Κορινθία και μετά τα νησιά, δηλαδή Κυκλάδες, ανατολική Κρήτη και Δωδεκάνησα Στην περιοχή της Κορινθίας το τελευταίο μεγάλο χρονικό διάστημα παρατηρούνται περιορισμένες βροχοπτώσεις», τονίζει.
Παράλληλα, το ανάγλυφο της περιοχής, φαίνεται να δυσχέραινε ακόμη περισσότερο το έργο των πυροσβεστικών δυνάμεων, όπως ανέφερε ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Βασίλης Κικίλιας, καθώς οι περιοχές αυτές χαρακτηρίζονται από πολύ μεγάλες χαράδρες, ρέματα και πολύ ψηλές βουνοκορφές. Το γεγονός αυτό δυσκόλεψε την προσέγγιση του σημείου από τα πυροσβεστικά οχήματα που έφτασαν στο σημείο καθώς όπως είπε ο υπουργός, ενώ το πρώτο περιπολικό της Πυροσβεστικής έφτασε αμέσως κι αμέσως μετά μια υδροφόρα δεν μπορούσε να περάσει από το χωμάτινο δρόμο. Για το λόγο αυτό χρειάστηκε η συνδρομή μιας μπουλντόζας του δήμου ώστε να ανοίξει το δρόμο «και να φτάσουν 29-30 πυροσβεστικά, τα οποία είχαν φτάσει ήδη στο πεδίο», όπως σημείωσε ο κ. Κικίλιας.
Διερευνάται η αιτία έναρξης της πυρκαγιάς στα Ροζενά Ξυλοκάστρου
Προβληματισμός ωστόσο επικρατεί για την αιτία έναρξης της συγκεκριμένης πυρκαγιάς. Η Διεύθυνση Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού συλλέγει στοιχεία όλο αυτό το διάστημα προκειμένου να διαπιστώσει αν η πυρκαγιά οφείλεται σε ανθρώπινη αμέλεια. «Η φύση δεν χαρίζεται σε ανθρώπινες αμέλειες», υποστηρίζουν αρμόδια στελέχη.
Μάλιστα, ανακριτικοί υπάλληλοι της ΔΑΕΕ επέβαλαν διοικητικό πρόστιμο ύψους 3000 ευρώ σε άνδρα που προέβη σε κάπνισμα μελισσιών την ημέρα εκδήλωσης της πυρκαγιάς στα Ροζενά Ξυλοκάστρου, σε κοντινή απόσταση από το σημείο έναρξης της πυρκαγιάς και κατά το ίδιο χρονικό διάστημα. Ο λόγος του προστίμου ήταν ότι ο άνδρας εκτελούσε τις συγκεκριμένες εργασίες, ημέρα που στην περιοχή ο δείκτης επικινδυνότητας ήταν επιπέδου 4.
Με τα παραπάνω δεδομένα η Διεύθυνση Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού (ΔΑΕΕ), συγκεντρώνει τα αναγκαία αποδεικτικά στοιχεία για τη διαβίβασή τους προς τις αρμόδιες δικαστικές αρχές προκειμένου να διερευνηθούν ποινικές ευθύνες σε σχέση με την εκδήλωση της πυρκαγιάς, σύμφωνα με ανακοίνωση της Πυροσβεστικής.
Με υπηρεσιακό ελικόπτερο έφτασαν στην Ηλεία σε γρήγορο χρόνο από το ξέσπασμα της Πυρκαγιάς ο αρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος αντιστράτηγος Θεόδωρος Βάγιας και ο υπαρχηγός αντιστράτηγος Νίκος Ρουμελιώτης.
Παράλληλα πάνω από την πυρκαγιά πετούσε το επιχειρησιακό συντονιστικό ελικόπτερο προκειμένου να αντιμετωπιστεί όσο το δυνατόν καλύτερα η κατάσταση.
O Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κ. Κώστας Τσιάρας και ο Πρόεδρος του ΕΛ.Γ.Α. , κ. Ανδρέας . Θ. Λυκουρέντζος, μετά από συνεργασία τους αποφάσισαν, συνεργεία του ΕΛ.Γ.Α. με Επικεφαλής τον Προϊστάμενο του Υποκαταστήματος του ΕΛ.Γ.Α. Πάτρας, κ. Γιώργο Τσιλιγιάννη, αποτελούμενα από υπαλλήλους του Οργανισμού, Γεωπόνους και Κτηνιάτρους, να μεταβούν από σήμερα στην Περιφερειακή Ενότητα της Κορινθίας με αποστολή τους την οριοθέτηση των περιοχών, οι οποίες επλήγησαν από τις Πυρκαγιές των τελευταίων ημερών.
Τα συνεργεία του ΕΛ.Γ.Α., σύμφωνα με τον προγραμματισμό της Διοίκησης του Οργανισμού, θα επιχειρήσουν μέχρι και την Δευτέρα 7 Οκτωβρίου 2024, με στόχο τον προσδιορισμό των καλλιεργειών, οι οποίες κατεστράφησαν.
Ακολούθως θα υποβάλλουν έκθεση στην Διοίκηση του ΕΛ.Γ.Α., ώστε την επομένη εβδομάδα με την αξιοποίηση των δορυφορικών εικόνων Copernicus και τις αναφορές των υπαλλήλων του Οργανισμού, να πραγματοποιηθεί σύσκεψη στην Κόρινθο με την συμμετοχή του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου, κ. Δημήτρη Πτωχού, του Προέδρου ΕΛ.Γ.Α. , κ. Ανδρέα .Θ. Λυκουρέντζου και υπηρεσιακών παραγόντων, για τον σχεδιασμό της ανάπτυξης του εκτιμητικού έργου και της διαδικασίας πληρωμής προκαταβολών στους πληγέντες αγρότες.
Αντιμέτωπη με μια άνευ προηγουμένου αλλαγή στα οικοσυστήματά της είναι η Μεσόγειος, λόγω των ολοένα και συχνότερων, ολοένα και πιο ανεξέλεγκτων πυρκαγιών.
Η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο αυτών των αλλαγών, μετά από ένα ακόμη εφιαλτικό καλοκαίρι που άφησε πίσω του δεκάδες χιλιάδες στρέμματα γης καμένα, λόγω των εξαιρετικά υψηλών θερμοκρασιών, των ισχυρών ανέμων και των ξηρών καιρικών συνθηκών.
Αντίστοιχες καιρικές συνθήκες φέτος επικράτησαν επίσης στην Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, τη Γαλλία και το Μαρόκο.
Πρόκειται για ένα ακόμη καλοκαίρι που βρέθηκε σε «κλοιό» καύσωνα και σφοδρότατων ανέμων. Το 2023, 334.000 στρέμματα γης κάηκαν στη νότια Ευρώπη μέσα σε μόλις 12 ημέρες, μετά από πυρκαγιές που ξέσπασαν στα μέσα Ιουλίου. Στην απέναντι πλευρά της Μεσογείου, οι καταστροφικές πυρκαγιές ξέσπασαν στην Αλγερία και την Τυνησία στοίχισαν τη ζωή σε δεκάδες ανθρώπους και ανάγκασαν σε εκκένωση πολλούς ακόμη.
Ενώ τα σπίτια και οι ζωές που έχουν καταστραφεί από τις φλόγες θα χρειαστούν χρόνο για να ανακάμψουν, αποτελεί ερώτημα πώς θα αποκατασταθούν οι βιότοποι που έχουν γίνει «στάχτη» την ώρα που η ανθρωπογενής κλιματική κρίση αναμένεται να καταστήσει τις πυρκαγιές κανονικότητα όσο περνούν τα χρόνια.
Οι πυρκαγιές, όμως, αποτελούσαν πάντα μέρος του κύκλου ζωής των μεσογειακών οικοσυστημάτων, με το φαινόμενο όμως να γίνεται ολοένα εντονότερο και συχνότερο, για πόσο θα μπορούν να αναδύονται από τις στάχτες τους; Μήπως πλέον γινόμαστε θεατές μιας μόνιμης αλλαγής στη Μεσόγειο;
Όπως αναφέρει μιλώντας στο BBC η χωρική αναλύτρια στο Βασιλικό Βοτανικό Κήπο του Κιου στο Λονδίνο, Τζένι Γουίλιαμς, οι πυρκαγιές στα μεσογειακά οικοσυστήματα αποτελούν μέρος της ζωής τους. «Στην πραγματικότητα, χωρίς πυρκαγιές, ορισμένα είδη θα έπαυαν να υπάρχουν» σημειώνει, για να φέρει ως παράδειγμα ότι «οι σπόροι πολλών ειδών έχουν σκληρό περίβλημα, που απελευθερώνεται μόνο όταν εκδηλωθεί φωτιά». Αυτό οδηγεί σε μια «έκρηξη άνθησης φυτών» σε πληγείσες περιοχές, αναφέρει.
Η Μεσόγειος περιλαμβάνει το 20% της βιοποικιλότητας της Γης
Η Μεσόγειος, και άλλες περιοχές σε όλο τον κόσμο με παρόμοια κλίματα, θεωρούνται εστίες βιοποικιλότητας. Αντιπροσωπεύουν το 5% της επιφάνειας της γης, αλλά περιέχουν το 20% της βιοποικιλότητάς της.
Αυτές οι περιοχές, που μπορούν να βρεθούν όχι μόνο γύρω από τη λεκάνη της Μεσογείου, αλλά και στην Αυστραλία, την Καλιφόρνια, τη Νότια Αφρική και τη Χιλή, έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό, τους ήπιους, υγρούς χειμώνες και τα ζεστά, ξηρά καλοκαίρια που διευκολύνουν την εκδήλωση πυρκαγιών.
Τι είναι η γηγενής πυροποικιλότητα;
Σύμφωνα όμως με μια πρόσφατη έρευνα διαπιστώθηκε πως ότι η έντονη βιοποικιλότητα που παρατηρείται στη Μεσόγειο σχετίζεται με αυτό που ορίζεται ως «γηγενή πυροποικιλότητα» (indigenous pyrodiversity).
Η πυροποικιλότητα εκτιμάται ότι προάγει τη βιοποικιλότητα αυξάνοντας την περιβαλλοντική ετερογένεια και αναπαράγοντας τα γηγενή καθεστώτα πυρκαγιάς, όπως αναφέρεται σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science.
«Η φωτιά αλλάζει τις συνθήκες ύπαρξης ενός οικοσυστήματος» αναφέρει ο αναπληρωτής καθηγητής φυτοβιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, Άνταμ Πελεγκρίνι. «Ακριβώς μετά από μια πυρκαγιά μπορείς να έχεις περισσότερο φως, το έδαφος μπορεί να είναι πιο ζεστό, η στάχτη μπορεί να κάνει το έδαφος πιο αλκαλικό… Διαφορετικά είδη προσαρμόζονται σε αυτές τις διαφορετικές συνθήκες» εξηγεί.
Το παράδειγμα της Ελλάδας
Φέρνοντας ως παράδειγμα μια πλαγιά στην Ελλάδα, ο ίδιος αναφέρει πως μπορεί κανείς να παρατηρήσει «ένα μωσαϊκό περιοχών με διαφορετικά στάδια ανάκαμψης. Διαφορετικά είδη φυτών αναπτύσσονται με βάση ακριβώς αυτά τα διαφορετικά στάδια, όπου μπορεί να αναπτύσσεται περισσότερη βιοποικιλότητα, επειδή η μεταβλητότητα της φωτιάς επιτρέπει τη συνύπαρξη περισσότερων ειδών».
Σε βάθος εκατομμυρίων ετών, τα μεσογειακά φυτά εκτιμάται πως έχουν «μάθει» να επιβιώνουν από τις πυρκαγιές αναπτύσσοντας χαρακτηριστικά που τα βοηθούν να προσαρμοστούν σε αυτές τις συνθήκες.
Πώς η φύση έχει μάθει να αναγεννάται από τις στάχτες της
Πολλά δέντρα έχουν πυρίμαχο ιστό με τη μορφή ενός παχύτατου φλοιού και μπορούν ακόμη και να αποβάλουν μόνα τους τα νεκρά - καμένα κλαδιά τους, ούτως ώστε να αναγγενηθούν πιο εύκολα νέα. Μερικά φυτά αποθηκεύουν νερό σε χυμώδεις ιστούς, ενώ οι ρίζες κάποιων άλλων παραμένουν ζωντανές κάτω από το έδαφος, βγάζοντας βλαστάρια λόγω της θερμότητας της φωτιάς. Οι ανθεκτικοί στη θερμότητα σπόροι, επίσης, βρίσκονται αποθηκευμένοι στο έδαφος περιμένοντας την ευκαιρία να ξεπροβάλουν. Οι δασικές πυρκαγιές μπορούν να αφαιρέσουν το νεκρό φλοιό, τα ξύλα και τα απορρίμματα φύλλων από το έδαφος, έτσι ώστε νέοι σπόροι να μπορέσουν να δημιουργηθούν και να αναπτυχθούν.
«Τα δάση που παραμένουν ανέπαφα από την ανθρώπινη παρέμβαση προστατεύονται σε μεγάλο βαθμό» επισημαίνει η Γουίλιαμς. «Περιορίζουν τη ροή του αέρα, μειώνοντας τον άνεμο που διέρχεται. Καθίσταται ακόμη πιο εύκολο να σβήσει μια φωτιά επειδή δεν κινείται αρκετά γρήγορα».
Αυτή η συνθήκη αλλάζει από την ανθρώπινη παρέμβαση στη φύση, τη διάνοιξη δρόμων ή μονοπατιών για παράδειγμα.
«Από τη στιγμή που μια φωτιά εκδηλωθεί, μπορεί να καίει και να εξαπλώνεται κατά μήκος αυτών των διαδρόμων που έχουν διανοιχθεί» σχολιάζει η ίδια. «Αυτό συμβαίνει όλο και πιο συχνά, χρόνο με το χρόνο. Τα κενά γίνονται μεγαλύτερα και ο βιότοπος δεν έχει χρόνο να πλουτίσει και να προστατευτεί».
Παρατηρείται, λοιπόν, πως η ίδια η φύση έχει μηχανισμούς προσαρμογής στην και προστασίας από την φωτιά, βοηθώντας την βοιοποικιλότητα να επιβιώσει από πυρκαγιές χαμηλότερης έντασης. Ωστόσο, καθίσταται πιο δύσκολο οι μηχανισμοί αυτοί να λειτουργήσουν όταν έρχονται αντιμέτωποι με ανεξέλεγκτες, μεγάλες φλόγες που πυροδοτούνται από την ξηρασία και τους ανέμους. Να σημειωθεί πως, οι θερμοκρασίες στις δασικές πυρκαγιές μπορεί να ξεπεράσουν τους 1.100 βαθμούς Κελσίου. Όταν, λοιπόν, τα οικοσυστήματα καίγονται ολοσχερώς ή πολύ συχνά, καθίσταται πιο δύσκολη η αναγέννησή τους.
Η υπερθέρμανση του πλανήτη αναδιαμορφώνει τις μεσογειακές περιοχές που άλλοτε ήταν πιο ανθεκτικές στις πυρκαγιές. Για μέρη όπου η φωτιά είναι φυσικό μέρος του οικοσυστήματος, οι πυρκαγιές που προκαλούνται από την κλιματική κρίση μπορεί να διαφέρουν αρκετά από το παρελθόν. Οι εποχές ακραίων πυρκαγιών γίνονται μεγαλύτερες σε διάρκεια, πιο συχνές και όλο και πιο απρόβλεπτες.
Από 25 έως 250 χρόνια ο χρόνος ανάκαμψης της βλάστησης μετά από μια φωτιά
Σύμφωνα με τους επιστήμονες η αύξηση της συχνότητας, της έντασης και της κλίμακας των πυρκαγιών ξεπερνούν την ικανότητα των οικοσυστημάτων να ανακάμψουν. Ανάλογα με το είδος και την ταχύτητα ανάπτυξης, η βλάστηση χρειάζεται από 25 έως 250 χρόνια για να αναγεννηθεί.
Ο βιότοπος της νότιας Καλιφόρνια, για παράδειγμα, μπορεί να πάρει 30-60 χρόνια για να αναγεννηθεί μετά από μια πυρκαγιά. Τα βόρεια και εύκρατα δασικά οικοσυστήματα του Καναδά, από την άλλη πλευρά, φαίνεται να ανακάμπτουν ταχύτερα - σε περίπου 10 χρόνια, σύμφωνα με μια μελέτη. Όταν μια φωτιά εκδηλώνεται εκεί όπου μια περιοχή έχει καεί ξανά πρόσφατα στο παρελθόν, με ποιον τρόπο θα καταφέρει ένα οικοσύστημα να ανακάμψει;
Copyright © 2011 - 2024 Ηλεία Live!.