«Σταυρός, ο φύλαξ πάσης της οικουμένης. Σταυρός, η ωραιότης της Εκκλησίας. Σταυρός, βασιλέων το κραταίωμα. Σταυρός, πιστών το στήριγμα. Σταυρός, αγγέλων η δόξα και των δαιμόνων, το τραύμα».
Αγαπητοί μας Χριστιανοί και φίλοι ευλογημένοι, την 14η Σεπτεμβρίου εκάστου έτους, η Αγία μας Ορθόδοξη Εκκλησία, εορτάζει την πρώτη και δεύτερη Παγκόσμια Ύψωση του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού! Η εορτή αυτή ως γνωστόν, είναι αρχαιοτάτη και μία από τις μεγάλες Δεσποτικές γιορτές, τις εορτές δηλαδή τις αφιερωμένες στον Δεσπότη Ιησού Χριστό! Η εορτή αυτή συνδέεται με μεγάλα ιστορικά και ένδοξα γεγονότα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, για αυτό και έχει πανηγυρικό χαρακτήρα. Συγχρόνως όμως αναφέρεται στην Σταύρωση και το θάνατο του Κυρίου μας για αυτό και τιμάται με αυστηρή νηστεία και ΔΕΝ καταλύουμε ΕΛΑΙΟΝ και ΟΙΝΟΝ όπως ακριβώς και την Μεγάλη Παρασκευή. Εκτός βεβαίως αν η εορτή συμπέσει να είναι Σαββάτο ή Κυριακή. Για την Ανάμνηση λοιπόν της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού νηστεύουμε αυστηρά, επειδή ο Σταυρός είναι Ανάμνηση του Πάθους του Χριστού.
Διότι όπως ο κάθε άνθρωπος που κάνει την ανακομιδή (εκταφή) των λειψάνων ενός συγγενή του (για παράδειγμα του πατέρα του, της μητέρας του και άλλων), λυπάται ενθυμούμενος το πρόσωπο αυτό, έτσι και εμείς οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί βλέποντες τον Τίμιον Σταυρόν και αναλογιζόμενοι ότι ο Χριστός Σταυρώθηκε για εμάς τους αμαρτωλούς και ως Άνθρωπος έπαθε, ταπεινωνόμαστε και δείχνουμε συντριβή καρδιάς ΝΗΣΤΕΥΟΝΤΕΣ!
Οι Άγιοι Πατέρες της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας επισημαίνουν επίσης ότι: «η Εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού είναι ισότιμη με την Αγία και Μεγάλη Παρασκευή», αφού και τις δύο αυτές ημέρες τιμούμε εξίσου τα Πάθη και την Σταύρωση του Κυρίου. Το Ιερό Ευαγγέλιο επίσης, που διαβάζεται στην Θεία Λειτουργία, είναι το ίδιο ακριβώς που διαβάζεται και την Μεγάλη Παρασκευή. Ας προστρέξουμε κατά την αυριανή μεγάλη και Δεποτική εορτή στις Εκκλησιές μας, προκειμένου αγαπητοί μας Χριστιανοί και φίλοι μας ευλογημένοι, να προσκυνήσουμε κατά την άγια αυτή ημέρα τον Τίμιο και Ζωοποιό Σταυρό του Σωτήρος Χριστού, που συμβολίζει τη μαρτυρική πορεία του ανθρώπου προς τη Θέωση, ο οποίος είναι το καύχημα, η ελπίδα μας, η σωτηρία μας, η αγάπη μας. Ο Σταυρός είναι το σύμβολο που έσωσε το ανθρώπινο γένος και θα το σώζει έως της συντελείας του αιώνος. Το Ιερότερο σύμβολο του Χριστιανισμού είναι ο Τίμιος Σταυρός, η Σημαία και το Λάβαρο της Εκκλησίας μας. Μία φορά ήταν όργανο θανατικής εκτελέσεως των κακούργων και των ατίμων, ξύλο καταισχύνης και κατάρας. Από τότε όμως που επάνω σ' αυτόν πέθανε ο αναμάρτητος Σωτήρας του κόσμου, ο Σταυρός έγινε «τίμιον ξύλον». Από τότε το σχήμα του χαράσσεται πάνω στους τάφους των χριστιανών στις κατακόμβες και, μετά τους διωγμούς, στολίζει τα στέμματα των Χριστιανών βασιλέων, υψώνεται επάνω στις εκκλησίες και παντού είναι το φυλακτό και το στολίδι των Χριστιανών!
Η Εκκλησία, τιμά και προσκυνεί τιμητικά τα Ιερά Λείψανα των Αγίων και τα άμφια της Υπεραγίας Θεοτόκου. Πολύ περισσότερο τον Τίμιο Σταυρό του Κυρίου, που είναι: «ο φύλαξ πάσης της οικουμένης, η ωραιότης της Εκκλησίας και πιστών το στήριγμα. Ο Σταυρός του Κυρίου είναι το καύχημά μας, το νικηφόρο λάβαρο κατά του μεγαλύτερου εχθρού μας, του διαβόλου, το αήττητο όπλο κατά του πολυπρόσωπου κακού. Με ένα στόμα και με μια καρδιά ψάλλουμε τον υπέροχο παιάνα - τροπάριο της μεγάλης εορτής: «Σώσον Κύριε τον λαόν Σου και ευλόγησον την κληρονομίαν Σου». Για αυτό πρέπει άρχοντες και αρχόμενοι να φυλάξουμε μέσα μας, βαθιά τον Τίμιο Σταυρό του Σωτήρος Χριστού, που είναι η καταφυγή μας, η σκέπη μας και η ελπίδα μας. Ο Σταυρός του Κυρίου, για εμάς τους Ορθοδόξους Έλληνες Χριστιανούς, δεν είναι ένα ξύλο... αλλά είναι το σύμβολο Νίκης και Θυσίας και «δεν νοείται η Ελλάδα χωρίς τον Σταυρό του Χριστού, που αποτελεί το καύχημα της Πατρίδος μας». Κοντά λοιπόν στο Σταυρό, κάτω από τον Σταυρό, γύρω από τον Σταυρό! Σταυρέ του Χριστού σώσον ημάς τη δυνάμει σου!
ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΕΣΕΩΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΚΑΙ ΖΩΟΠΟΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΑΙ Η ΠΡΩΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΥΨΩΣΗ ΤΟ 336 μ.Χ.
Το 326 μ.Χ., ένα χρόνο μετά την Α' Οικουμενική Σύνοδο, η Αγία Ελένη πήγε στα Ιεροσόλυμα, να προσκυνήσει τους Αγίους τόπους και να ευχαριστήσει το Θεό, για τις νίκες και τις θριαμβευτικές επιτυχίες του παιδιού της και πρώτου Χριστιανού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου. Τότε έκτισε διάφορους ναούς, όπως στο όρος των Ελαιών και στο Σπήλαιο της Βηθλεέμ. Με διαταγή του Μεγάλου Κωνσταντίνου όπως προαναφέρθηκε, ανέλαβε να κτίσει μεγάλο ναό στο λόφο του Γολγοθά, εκεί όπου Σταυρώθηκε ο Ιησούς Χριστός. Εκεί, πριν από διακόσια χρόνια, ο Αυτοκράτορας Αδριανός, για να εμποδίσει τους Χριστιανούς να προσκυνούν τον άγιο τόπο, είχε ανεγείρει ναό αφιερωμένο στην Θεά Αφροδίτη. Η Αγία Ελένη κατεδάφισε τον ειδωλολατρικό αυτό ναό, ξεκαθάρισε τον τόπο, εξακρίβωσε την θέση που σταυρώθηκε ο Κύριος και βρήκε τον Τίμιο και Ζωοποιό Σταυρό στις 6 Μαρτίου του 326 μ.Χ. Η είδηση ότι βρέθηκε ο Τίμιος Σταυρός ο οποίος ήταν κατασκευασμένος από Κέδρο, Πεύκο και Κυπαρίσσι και είχε 4,50 μέτρα ύψος, πλάτος δε 2,40 μέτρα και ζύγισε 250 κιλά περίπου, διαδόθηκε σε όλο τον τότε Χριστιανικό κόσμο. Έτρεξαν λοιπόν όλοι και μάλιστα οι πιστοί της Παλαιστίνης, για να προσκυνήσουν το Τίμιο Ξύλο. Όταν τελείωσε ο ναός της Αναστάσεως, που έκτισε η Αγία Ελένη πάνω στο λόφο του Γολγοθά, στις 13 Σεπτεμβρίου του 336 μ.Χ., έγιναν επίσημα και με κάθε λαμπρότητα τα εγκαίνια. Την επόμενη ημέρα ο Πατριάρχης των Ιεροσολύμων Μακάριος, επειδή το πλήθος του λαού ήταν πολύ, για να δουν όλοι και να προσκυνήσουν, ανέβηκε στον άμβωνα, που ήταν στη μέση του ναού και ύψωσε τον Τίμιο Σταυρό στις 14 Σεπτεμβρίου του 336 μ. Χ. Οι πιστοί προσκυνούσαν, κάνοντας το Σταυρό τους κι έλεγαν το «Κύριε, ελέησον». Αυτή λοιπόν την ύψωση του Τιμίου Σταυρού γιορτάζει σήμερα η Εκκλησία και υψώνει τον τίμιο Σταυρό στη μέση του ναού.
Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΥΨΩΣΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΤΟ 628 μ.Χ.
Ύστερα από 280 περίπου χρόνια, το 614 μ.Χ., οι Πέρσες κυρίευσαν τα Ιεροσόλυμα, έκαναν μεγάλες καταστροφές, πήραν αιχμάλωτο τον Πατριάρχη Ζαχαρία και μαζί την μεγάλη ασημένια λειψανοθήκη, στην οποία η Αγία Ελένη είχε φυλάξει τον Τίμιο Σταυρό. Ο Αυτοκράτορας Ηράκλειος, μετά από 14 χρόνια, έκανε εκστρατεία, έφτασε νικητής ως την πρωτεύουσα της Περσίας, ελευθέρωσε τους αιχμαλώτους Χριστιανούς, πήρε τον Τίμιο Σταυρό και τον Πατριάρχη Ζαχαρία και γύρισε στην Κωνσταντινούπολη. Από εκεί κατέβηκε στα Ιεροσόλυμα, έβγαλε το βασιλικό στέμμα και ανυπόδητος, σηκώνοντας το κιβώτιο με το τίμιο ξύλο το έφερε στο Γολγοθά. Εκεί, πάλι στις 14 Σεπτεμβρίου του 628 μ.Χ. και στο ναό της Αναστάσεως, ο Πατριάρχης Ζαχαρίας ύψωσε πάλι στον άμβωνα τον Σταυρό κι ο λαός έψαλλε «Σώσον, Κύριε, τον λαόν σον…».
ΔΥΟ EΕΝΔΟΞΑ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΚΑΙ ΖΩΟΠΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ!
Η ανεύρεση του τιμίου και Ζωοποιού Σταύρου από την Αγία Ελένη και η Ύψωσή Του στον άμβωνα από τον Πατριάρχη Ζαχαρία όπως προαναφέρθηκε παραπάνω συνοδεύονται με δύο θαύματα. Το πρώτο θαύμα είναι η θεραπεία μιας ετοιμοθάνατης γυναίκας. Η Αγία Ελένη βρήκε τρεις σταυρούς· οι άλλοι δύο ήσαν των δύο ληστών. Γεννήθηκε λοιπόν απορία ποιος ήταν ο Σταυρός του Κυρίου μας. Εκεί κοντά βέβαια βρέθηκε η επιγραφή του Πιλάτου «Ιησούς ο Ναζωραίος ο Βασιλεύς των Ιουδαίων», αλλά ο Πατριάρχης Μακάριος άγγιξε την ετοιμοθάνατη γυναίκα με το τίμιο Ξύλο κι η άρρωστη αμέσως έγινε καλά. Το δεύτερο θαύμα είναι ότι, ανεβαίνοντας με το Τίμιο Ξύλο προς το Γολγοθά, ο Αυτοκράτορας Ηράκλειος κατά την δεύτερη ύψωση του Τιμίου Σταυρού σταμάτησε και δεν μπορούσε να προχωρήσει. Τότε ο Πατριάρχης Ζαχαρίας του είπε και έβγαλε το βασιλικό στέμμα και τα υποδήματά του, σε ένδειξη σεβασμού και ταπείνωσης και αμέσως ξεκίνησε και ανέβηκε στον Γολγοθά.
Η ΥΨΩΣΙΣ TΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΧΑΡΜΟΛΥΠΗΣ.
Είναι η εορτή της «χαρμολύπης» του Σταυρού. Του θανάτου του Κυρίου, αλλά και της δόξης Του. Και υψούται ο Σταυρός, το όργανο του σωτηρίου πάθους, η σημαία της νίκης του Χριστού. Η λύπη για τον μαρτυρικό θάνατο του Σωτήρος, που βρίσκει την έκφρασή της στην νηστεία, έχει το αντίβαρό της στην χαρά και στον πανηγυρισμό του θριάμβου Του. Το κέντρο του λειτουργικού εορτασμού βρίσκεται σ΄αυτήν την τελετή της υψώσεως, που έδωσε το όνομά της και στην εορτή. Και αυτή έχει πατρίδα, όπως και όλη η εορτή, τα Ιεροσόλυμα. Και γίνεται σ΄όλους τους ναούς κατά μίμηση της πράξεως των Ιεροσολύμων, με την διαφορά ότι εκεί ύψωναν τον αληθή Σταυρό του Χριστού, το «Τίμιον Ξύλον», ενώ σ΄όλους τους άλλους ναούς που δεν είχαν την ευτυχία να κατέχουν έστω και τεμάχιο αυτού, υψούται ο συνήθης ξύλινος σταυρός των αγιασμών. Η τελετή γίνεται στο τέλος του όρθρου κατά την ψαλμωδία του ασματικού τρισαγίου, που κατακλείει την δοξολογία. Μπορεί όμως να γίνει και στο τέλος της Θείας Λειτουργίας.
Λιτανευτικά με την συνήθη πομπή μεταφέρεται ο Τίμιος Σταυρός μέσα σε δίσκο με κλάδους βασιλικού επί της κεφαλής του Ιερέως στην μέση του ναού, στην θέση του αρχαίου άμβωνος, από όπου στην αρχαία εποχή εγίνετο η ύψωσις. Ο Σταυρός θυμιάται, υψούται προς τα τέσσαρα σημεία του ορίζοντος και προσκυνείται. Είναι απομίμησις των κινήσεων της ευρέσεως του Σταυρού. Είναι ύψωσις για να τον ιδούν οι πιστοί και να τον προσκυνήσουν, όπως έγινε τότε και όπως θέλει η συναξαριστική παράδοσις. Είναι ευλογία των τεσσάρων περάτων του κόσμου. Είναι συμβολισμός της υψώσεως και της δόξης του εσταυρωμένου Χριστού. Είναι κάτι που θυμίζει τους βασιλικούς θριάμβους της εποχής εκείνης και την ύψωση των νικητών! Γιατί υψούντες τον Σταυρό, «υψούμε», δοξάζομε, το άχραντο πάθος του Χριστού, που έγινε αιτία να νεκρωθεί ο αιώνιος εχθρός του γένους μας, ο σατανάς, και να υψωθούμε ημείς που πέσαμε θύματά του. «Υψούμε» τον Χριστό, που υψώθηκε στο μέσον του και έλυσε την φθορά και συνέτριψε δι΄αυτού τον θάνατο. «Υψούμε» τον Χριστό, που κρεμάσθηκε επάνω του, σαν «βότρυς πλήρης ζωής» για να μας ελκύσει στον Θεό. Γιατί ο Σταυρός του Χριστού έγινε το δένδρο της ζωής, που μας χάρισε την αθάνατο βρώσι, το αντίδοτο της θανατηφόρου τροφής, που άντλησαν οι προπάτορές μας από το δένδρο εκείνο της παλαιάς Εδέμ.
«Σταυρέ του Χριστού, Χριστιανών η ελπίς, πεπλανημένων οδηγέ, χειμαζομένων λιμήν, εν πολέμοις νίκος, οικουμένης ασφάλεια, ασθενούντων ιατρέ, νεκρών η ανάστασις, ελέησον ημάς. AMHN!».
(Δελτίο Τύπου)
