Της Βίκυς Γκουγκουστάμου
Σε απόλυτο κίνδυνο βρίσκεται ο ελληνικός πλάτανος σε όλη τη συνοριακή γραμμή της Δυτικής Ελλάδας, ενώ μόνο στην Ηλεία έχει νεκρωθεί πάνω από το 50% του πληθυσμού του εξ’ αιτίας ενός παθογόνου, μεταδοτικού καταστροφικού μύκητα που καταστρέφει το δέντρο σε λίγα χρόνια.
Πρόκειται για τον μύκητα Ceratocystis fimbriata f.sp platani, που προκαλεί μαζική νέκρωση των δέντρων. Τα ελληνικά πλατάνια που φύονται δίπλα σε ρέματα είναι πιο ευάλωτα στο να προσβληθούν από τον συγκεκριμένο μύκητα ενώ τα πλατάνια που έχουν φυτευτεί σε πλατείες-καναδικής προέλευσης, έχουν υποδείξει μεγάλη ανθεκτικότητα.
«Δυστυχώς σε όλη η Δυτική Ελλάδα, από την Ήπειρο μέχρι τη Μεσσηνία, έχουν προσβληθεί τα πλατάνια από τον συγκεκριμένο μύκητα. Τα πιο νεαρά και μικρότερα δέντρα ξεραίνονται μέσα σε τρία χρόνια το πολύ, τα μεγαλύτερα μπορεί να αντέξουν πέντε-έξι χρόνια» δηλώνει ο Δασάρχης Πύργου Παναγιώτης Λάττας.
«Σε όλη την επικράτεια, έχουμε χάσει πλατάνια, διατηρητέα μνημεία της φύσεως, άνω των 500 ετών. Στην Ηλεία έχουμε χάσει πλατάνια από μερικών δεκάδων χρόνων έως και άνω του ενός αιώνα. Κυρίως έχουμε συναντήσει τέτοιες περιπτώσεις κατά μήκος των ρεμάτων, των ποταμών, όπου υπάρχει τρεχούμενο νερό, καθώς τα πλατάνια είναι ενδημικό είδος και έχουν το μοναδικό χαρακτηριστικό σαν δέντρα να φύονται από το ύψος της θάλασσας μέχρι τη ζώνη των ψυχροβίων κωνοφόρων. Έχουν προσβληθεί πολλά πλατάνια δίπλα στα ρέματα του Ενιπέα, της Αύρας, στο Βασιλάκι, στη Νεμούτα…»
Όπως εξηγεί ο κ. Λάττας πρόκειται για τραυματιομύκητας, που σημαίνει ότι ο μύκητας εισχωρεί στην τομή που θα δημιουργηθεί στο δέντρο από διάφορες αιτίες τραυματισμού. «Και δεν περιορίζεται μόνο στο δέντρο που θα προβάλλει αλλά εξαπλώνεται και στα γύρω δέντρα μέσω του ριζικού συστήματος.
Μόνη θεραπεία η πρόληψη
Τα δυσάρεστα νέα είναι ότι το δέντρο που θα προβληθεί από τον μύκητα δεν μπορεί να θεραπευτεί και στο σημείο που θα νεκρωθεί ένα πλατάνι δεν μπορεί να φυτευτεί άλλο. «Η μόνη θεραπεία είναι η πρόληψη, ώστε να περιοριστεί η εξάπλωση του ιού» τονίζει ο Δασάρχης Πύργου. «Η ασθένεια προκαλείται κυρίως από κλαδέματα με μολυσμένα εργαλεία. Όταν εκτελούνται εργασίες, θα πρέπει να εργαλεία να έχουν απολυμανθεί πάρα πολύ καλά. Είναι ίσως ο μόνος τρόπος να αντιμετωπιστεί το θέμα».
Το ιστορικό της ασθένειας
Η ασθένεια εντοπίστηκε στην Ελλάδα για πρώτη φορά το 2003 στην περιοχή μεταξύ Ηλείας και Μεσσηνίας και εικάζεται ότι εισήχθη από την Ιταλία. Ο παθογόνος μύκητα, όπως εξιστορεί ο κ. Λάττας, ήρθε στην Ευρώπη την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, κατά πάσα πιθανότητα μέσω ξύλινων κιβωτίων μεταφοράς πυρομαχικών από τις ΗΠΑ.
Όσο για την εξέλιξή του, και αν τελικά η συγκεκριμένη ασθένεια καταστήσει τα πλατάνια είδος προς εξαφάνιση, ο κ. Λάττας καταθέτοντας την επιστημονική του άποψη, υπογραμμίζει την πιθανότητα μετάλλαξης του ιού ώστε να βρεθεί κάποιος βιολογικός τρόπος αντιμετώπισής του.
