Ο γάλλος πρώην πρόεδρος Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν, φλογερός υποστηρικτής της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, που κυβέρνησε τη Γαλλία από το 1974 ως το 1981 προωθώντας εκσυγχρονιστικές μεταρρυθμίσεις, πέθανε χθες Τετάρτη το βράδυ εξαιτίας της COVID-19, ανακοίνωσε η οικογένειά του.
Ο νεότερος πρόεδρος της 5ης γαλλικής Δημοκρατίας όταν εξελέγη, το 1974, στα 48 του χρόνια, ο επιλεγόμενος «VGE» είχε εισαχθεί σε νοσοκομεία αρκετές φορές τους τελευταίους μήνες, καθώς αντιμετώπιζε καρδιακά προβλήματα. Πέθανε στο οικογενειακό του σπίτι στην Οτόν, στην κεντρική Γαλλία.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του ο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν, πολιτικός του κέντρου, επιδίωξε τον εκσυγχρονισμό της χώρας του, προωθώντας σημαντικές μεταρρυθμίσεις, όπως η αποποινικοποίηση της άμβλωσης με σχέδιο νόμου που καταρτίστηκε από την υπουργό Υγείας της κυβέρνησής του Σιμόν Βέιλ, ή η μείωση του ορίου της ενηλικίωσης — και κατά συνέπεια η απόκτηση δικαιώματος ψήφου για τους ενδιαφερόμενους — στα 18 έτη. Ήταν ο πρώτος πρόεδρος της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας που δεν ανήκε στον πολιτικό χώρο των γκολικών, έπειτα από τον ίδιο τον στρατηγό Σαρλ ντε Γκολ και τον πολιτικό του κληρονόμο Ζορζ Πομπιντού.
Παθιασμένος υποστηρικτής της ιδέας της ενωμένης Ευρώπης, συνεργάστηκε με τον «προσωπικό του φίλο» Χέλμουτ Σμιτ για να ανεβάσει στροφές η γαλλογερμανική μηχανή, ενώ τη δεκαετία του 2000 έγινε πρόεδρος της Συνέλευσης για το Μέλλον της Ευρώπης, που επιφορτίστηκε με την κατάρτιση ευρωπαϊκού Συντάγματος, το οποίο απορρίφθηκε από τους πολίτες. Ήταν εξάλλου ο πατέρας αυτής που έγινε η G7, της συνεργασίας των βιομηχανικά ανεπτυγμένων χωρών.
Ο νυν πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν απέτισε φόρο τιμής στον προκάτοχό του, ο οποίος στην επταετία του «μεταμόρφωσε τη Γαλλία». «Οι κατευθύνσεις που έδωσε στη Γαλλία οδηγούν ακόμη τα βήματά μας», τόνισε, εξαίροντας έναν «πολιτικό άνδρα της προόδου και της ελευθερίας» ο θάνατος του οποίου βυθίζει «στο πένθος το γαλλικό έθνος».
Οι πρώην πρόεδροι Νικολά Σαρκοζί και Φρανσουά Ολάντ επίσης εξήραν τον εκλιπόντα προκάτοχό τους. Για έναν πολιτικό ο οποίος «όλη του τη ζωή εργάστηκε για την ενίσχυση των δεσμών μεταξύ των ευρωπαϊκών εθνών, επιδίωξε και κατάφερε να εκσυγχρονίσει την πολιτική ζωή και αφιέρωσε την μεγάλη ευφυΐα του στην ανάλυση των πιο περίπλοκων διεθνών προβλημάτων» έκανε λόγο ο Σαρκοζί. Η Γαλλία έχασε «έναν πολιτικό ηγέτη που είχε κάνει την επιλογή του ανοίγματος στον κόσμο», έκρινε από την πλευρά του ο Ολάντ.
«Η ιστορία δεν έχει ακόμη απονείμει δικαιοσύνη σε αυτόν τον παρεξηγημένο πρόεδρο», σχολιάζει στο σημερινό της φύλλο η εφημερίδα Le Parisien. «Λιγάκι ξεχασμένος» από τους Γάλλους, ο VGE ήταν «ο αρχιτέκτονας του εκσυγχρονισμού της χώρας που δεν του πιστώθηκε ποτέ», εκτίμησε η σύνταξη της εφημερίδας.
Διαπρεπής οικονομολόγος και συγγραφέας πολλών βιβλίων, ο Ντ’ Εστέν ήταν από το 2003 μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας.
«Προσωπικός φίλος» του Κωνσταντίνου Καραμανλή — του είχε διαθέσει το προεδρικό αεροσκάφος του για να επιστρέψει στην Ελλάδα το 1974 — ο Ντ’ Εστέν δήλωνε το 2019 σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Καθημερινή ότι χάρη σε εκείνον «η Ελλάδα μπόρεσε να βρει τον δρόμο προς τη δημοκρατία και να γίνει, το 1981, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Ο VGE εξελέγη πρόεδρος επικρατώντας του Φρανσουά Μιτεράν, σε μια Γαλλία που ενταφίαζε τριάντα χρόνια οικονομικής ακμής και προσπαθούσε ακόμα να χωνέψει τον Μάη του ’68.
Το πρώτο διάστημα μετά την επικράτησή του, έπνευσε άνεμος ελευθερίας στη Γαλλία, έπειτα από τα χρόνια του Ντε Γκολ και του Πομπιντού, με πρωτοβουλίες ενός πολιτικού που μεταμόρφωσε την πολιτική επικοινωνία στη χώρα του.
Ο Ντ’ Εστέν, καθαρό προϊόν της γαλλικής ελίτ, έγινε για πρώτη φορά μέλος της κυβέρνησης το 1959· ήταν υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών τις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Δήμαρχος της Σαμαλιέρ, του πολιτικού οχυρού του στην Ωβέρνη, επισκίασε τον Ζακ-Σαμπάν Ντελμάς για να μετατραπεί σε αδιαφιλονίκητο ηγέτη της γαλλικής δεξιάς ως την εκλογική του νίκη το 1974.
Έπειτα όμως από την πολλά υποσχόμενη αρχή της προεδρίας του, ο Ντ’ Εστέν θα βρισκόταν αντιμέτωπος με την πρώτη του κρίση το 1976, όταν ο πρωθυπουργός του, ο γκολικός μετέπειτα πρόεδρος Ζακ Σιράκ, παραιτήθηκε.
Η επιβράδυνση της γαλλικής οικονομίας μετά την πετρελαϊκή κρίση, τα σκάνδαλα — η ύποπτη αυτοκτονία του υπουργού του Ρομπέρ Μπουλάν, τα διαμάντια που του πρόσφερε ο ηγέτης της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας Ζαν-Μπεντέλ Μποκασά — και η στροφή του σε πιο συντηρητικές πολιτικές θέσεις και στη λιτότητα έπληξαν τη δημοτικότητά του.
Τη 10η Μαΐου 1981, δεν κατάφερε να επανεκλεγεί, ηττήθηκε με διαφορά ενός εκατομμυρίου ψήφων από τον Φρανσουά Μιτεράν, ο οποίος θα γινόταν ο πρώτος αριστερός πρόεδρος της 5ης γαλλικής Δημοκρατίας, που εγκαθιδρύθηκε το 1958. «Δεν είχα φανταστεί ποτέ την ήττα», θα παραδεχόταν αργότερα.
Έπειτα από μια αποχώρηση που χαράχτηκε στη μνήμη πολλών για την άδεια καρέκλα που απέμεινε στο πλάνο μετά το τελευταίο του προεδρικό διάγγελμα, ο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν πέρασε βαθιά κατάθλιψη. Αυτό που θυμόταν περισσότερο, θα έγραφε το 2006, δεν ήταν «η ταπείνωση», αλλά κάτι πολύ πιο οδυνηρό: «η απόγνωση του να αφήνεις το έργο σου ανολοκλήρωτο».
Σταδιακά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1990 ο πρώην πρόεδρος και οι πολιτικές του χάνονταν από το πολιτικό τοπίο.
Ο πρώην αρχηγός του κράτους, ευρωβουλευτής από το 1989 ως το 1993, πεπεισμένος ευρωπαίος, θα επιδίωκε μολαταύτα να επιτύχει έναν τελευταίο μεγαλεπήβολο στόχο, να εκλεγεί πρόεδρος της Ευρώπης, κάτι που δεν κατάφερε μετά την απόρριψη του ευρωσυντάγματος.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ-AFP - ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΑΠΕ/EPA/IAN LANGSDON
