Η Μαριάντζελα Μελάτο δεν ήταν από εκείνες τις Ιταλίδες σταρ που το όνομά της κόλλαγε ασυναίσθητα μαζί με τις αιθέριες συναδέλφους της, τη Σοφία, την Κλάουντια, την Τζίνα, τη Βίρνα.... Η γοητεία της δεν πήγαζε ούτε από τις καμπύλες, τις αναλογίες τού σώματός της, ούτε όμως, από τα μεγάλα πράσινα μάτια της ή τη βραχνή, γεμάτη ερωτισμό, φωνή της. Η Μαριάντζελα Μελάτο, με την ιδιόμορφη ομορφιά της, γοήτευε από τη λάμψη που εξέπεμπε, την ορμητικότητα, το πάθος, το βαθύ μελαγχολικό της βλέμμα, αλλά και με το ταλέντο της, που την κατέστησε μία από τις πλέον αγαπημένες ηθοποιούς των Ευρωπαίων σινεφίλ.
Ήταν όμως και μία σπουδαία προσωπικότητα, που η συγκυρία την έφερε μαζί με το άλλο ιερό τέρας, αυτό της σκηνοθεσίας, την Λίνα Βερτμίλερ, που ακόμη είναι ακμαία και μαχητική αν και πλησιάζει τα 95, να κάνουν ταινίες αναδεικνύοντας τη γυναικεία θέση και οπτική και φυσικά να δοκιμάζουν τις αντοχές των Ιταλών, με τις ανατρεπτικές ιδέες και στοχεύοντας προς την άρχουσα τάξη, την ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, τα συντηρητικά στερεότυπα. Δυο γυναίκες του κινηματογράφου, που ειδικά τη δεκαετία του ‘70, έγιναν διάσημες παγκοσμίως για τη μαχητικότητά τους, αλλά και στον αγώνα της γυναικείας χειραφέτησης.
Η Μαριάντζελα Μελάτο, που γεννήθηκε πριν ακριβώς 80 χρόνια (19 Σεπτεμβρίου 1941), έφυγε από τη ζωή πριν οχτώ χρόνια και σχεδόν έχει ξεχαστεί όπως συμβαίνει συνήθως, καθώς η ανάδειξη της μετριότητας, της ασημαντότητας και το χρηματιστήριο των likes δεν χωρά προσωπικότητες όπως αυτή, ούτε πολύ περισσότερο το έργο της που παραμένει επίκαιρο και ενοχλητικό για τα συστήματα εξουσίας.
Ένα εργαζόμενο κορίτσι
Η Μελάτο γεννήθηκε, στην καρδιά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στο Μιλάνο, από αυστριακής καταγωγής πατέρα, που άλλαξε το όνομά του από Χόνινγκ σε Μελάτο και από μεταφραστής των γερμανικών έγινε αστυνομικός. Η μητέρα της ήταν μοδίστρα, ενώ είχε και δυο αδέλφια, τον Ερμάνο και την Άννα. Πριν μπει στον χώρο του θεάματος, σπούδασε ζωγραφική, σχεδίαζε αφίσες, ενώ αναγκάστηκε να εργαστεί και ως κομμώτρια για να πληρώνει τα μαθήματα υποκριτικής που έπαιρνε από την Εσπέρια Σπεράνι.
Πριν μπει στα κινηματογραφικά πλατό, η Μελάτο ανέβηκε τη θεατρική σκηνή το 1960 στο θίασο του θεατρανθρώπου Φαντάζιο Πίκολι, από το 1963 έως το 1965 συνεργάστηκε με τον Ντάριο Φο, ενώ τον επόμενο χρόνο θα συνεργαστεί με τον Λουκίνο Βισκόντι, για το θεατρικό “Η Μοναχή της Μόντσα”. Το 1968, θα κάνει την πρώτη μεγάλη επιτυχία της στο έργο του σπουδαίου θεατρικού σκηνοθέτη Λούκα Ρονκόνι “Orlando Furioso”.
Η Eργατική Tάξη και η Βερτμίλερ
Έχοντας αποκτήσει τεράστιες εμπειρίες και μία σπάνια θεατρική παιδεία, θα έρθει και ο πρώτος κινηματογραφικός ρόλος. Ήταν το 1969, στη δραματική ταινία “Thomas e gli Indemoniat” του Πούπι Αβάτι. Το 1971 θα πέσει στα βαθιά και θα συμπρωταγωνιστήσει δίπλα στον Τζιαν Μαρία Βολοντέ, στο εξαιρετικό και διάσημο “Η Εργατική Τάξη Πάει στον Παράδεισο”, του Έλιο Πέτρι. Μία ταινία που θα κερδίσει το Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες και η Μελάτο τα πρώτα της σημαντικά βραβεία, το Νταβίντε ντι Ντονατέλο και το Νάστρο ντ’ Αρτζέντο. Το 1972 θα πρωταγωνιστήσει, έχοντας δίπλα της τον Νίνο Μανφρέντι, στην απολαυστική κωμωδία του Βιτόριο ντε Σίκα “Μια Τρελή Οικογένεια”, ενώ εκείνη τη χρονιά θα συναντηθεί και με τη Λίνα Βερτμίλερ.
Μελάτο και Βερτμίλερ θα γυρίσουν μαζί τρεις ταινίες, που θα είναι και οι σημαντικότερες της σταδιοδρομίας της, καθώς θα μεταμορφωθεί σε σύμβολο της γυναίκας με πάθος, αλλά και επαναστατικής δύναμης.
Η πρώτη τους ταινία θα είναι η περίφημη ξεκαρδιστική και καυστική κωμωδία “Μίμης ο Σιδεράς”, στην οποία η αλήθεια είναι ότι κυριαρχεί η ασυγκράτητη ερμηνεία του Τζανκάρλο Τζανίνι. Ύμνους για την ταινία, που σπάει τις αγκυλώσεις τις ιταλικής κοινωνίας κι ενός συστήματος που μπορεί να χωνέψει ακόμη και τους πιο αντισυμβατικούς χαρακτήρες, αλλά και η αναγνώριση για τη Μελάτο.
“Έρωτας και Αναρχία”
Τον επόμενο χρόνο έρχεται η καλύτερη ταινία της συνεργασίας Μελάτο-Βερτμίλερ, με την πολιτική σάτιρα “Έρωτας και Αναρχία”, με τον Τζανίνι να θέλει να βάλει βόμβα στον Μουσολίνι, με τη βοήθεια μιας αναρχικής ιερόδουλης, της Μελάτο φυσικά. Το ηθικό καθήκον και η θυσία για έναν ιερό σκοπό μπλέκει με τον κεραυνοβόλο έρωτα, έχοντας ένα υποδειγματικό σενάριο, την οξεία σκηνοθετική ματιά και τη βαθιά πολιτική σκέψη της Βερτμίλερ.
Το 1974, το τρίο Βερτμίλερ-Μελάτο-Τζανίνι θα ολοκληρώσουν το θρίαμβό τους, με την πιο διάσημη ταινία τους, το κλασικό πλέον “Η Κυρία και ο Ναύτης”, μία αισθηματική κωμωδία που φαινομενικά είναι για την αιώνια διαμάχη αρσενικού θηλυκού, αλλά κυρίως μιλά για το αδιέξοδο των ανθρώπινων σχέσεων, την εξουσία και την αστική τοξικότητα. Εδώ, η Μελάτο είναι συγκλονιστική και θα αφήσει πίσω της τον σχετικά υπερβολικό Τζανίνι.
Ολοκληρώνοντας με σοφία
Μέχρι την ολοκλήρωση της δεκαετίας του ‘70, η Μελάτο θα γυρίσει αρκετές ταινίες, ακόμη και εκτός Ιταλίας, λόγω της επιτυχίας της στα τρία φιλμ με την Βερτμίλερ. Κάποιες από τις σημαντικότερες απ’ αυτές ήταν “Todo modo” του Πέτρι, “Ο Γάτος” του Κομεντσίνι, “Caro Michele” του Μονιτσέλι, “Nada” του Κλοντ Σαμπρόλ κ.ά.
Το 1986 θα ξανασυναντηθεί με την Λίνα Βερτμίλερ, στη συμπαθέστατη κωμωδία “Notte d'estate con profilo greco, occhi a mandorla e odore di basilico” (Καλοκαιρινή βραδιά με ελληνικό προφίλ, μάτια σε σχήμα αμυγδάλου και μυρωδιά βασιλικού), με την οποία ολοκληρώνει ουσιαστικά την κινηματογραφική της πορεία, για να ασχοληθεί με το θέατρο.
Το 2013 θα χάσει την τελευταία μάχη με τον καρκίνο, σε νοσοκομείο της Ρώμης, αφήνοντας πίσω της υπέροχες ταινίες, αλλά και την ανάμνηση μιας θαρραλέας, δυναμικής, βαθιά σκεπτόμενης καλλιτέχνιδας, μιας σημαντικής προσωπικότητας, που είχε σοφά προειδοποιήσει: «Πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί απέναντι σε δύο κατηγορίες ανθρώπων, αυτούς που δεν έχουν καθόλου προσωπικότητα και αυτούς που έχουν περισσότερες από μία»…
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ - Η φωτογραφία είναι από την ταινία “Η Κυρία και ο Ναύτης”
