Στόχος της ανάλυσης που κάνει ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας είναι να εντοπιστούν άμεσες δράσεις για την απεξάρτηση και τη βραχυπρόθεσμη ανθεκτικότητα του ευρωπαϊκού συστήματος αερίου, ελαχιστοποιώντας τις δυσκολίες για τους ευάλωτους.
Πολλές από τις προτάσεις βάζουν νερό στην ενεργειακή μετάβαση, αφού προτείνεται επιστροφή στον άνθρακα και στο πετρέλαιο, ενώ μπαίνουν στο στόχαστρο και τα υπερκέρδη των ενεργειακών ομίλων που ωφελούνται από τις τιμές χονδρεμπορικής.
Προτείνει, μεταξύ άλλων, να μην ανανεωθούν τα συμβόλαια ευρωπαϊκών εταιρειών με την Gazprom που λήγουν το 2022. Να τονίσουμε εδώ ότι στην Ελλάδα συμβόλαια με την Gazprom διαθέτει η ΔΕΠΑ Εμπορίας, που λήγει το 2026, και η Mytilineos, το οποίο έγινε το 2020 και είναι μακροπρόθεσμη σύμβαση.
Η συνεργασία της Mytilineos με την Gazprom χτίστηκε από το 2017, όταν η ελληνική εταιρεία άρχισε να προμηθεύεται τις πρώτες ποσότητες φυσικού αερίου, αλλά όχι με μακροπρόθεσμες συμφωνίες, και η ίδια τακτική ακολουθήθηκε και τις χρονιές 2018 και 2019.
Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, το 2021 η ΕΕ εισήγαγε 155 δισ. κυβικά μέτρα αερίου από τη Ρωσία, που κάλυψαν το 45% της κατανάλωσής της. Στόχος της ανάλυσης είναι να εντοπιστούν άμεσες δράσεις που μπορούν να ληφθούν για την απεξάρτηση και για τη βραχυπρόθεσμη ανθεκτικότητα του ευρωπαϊκού συστήματος αερίου, ελαχιστοποιώντας τις δυσκολίες για τους ευάλωτους καταναλωτές.
Οι 10 προτάσεις
Τα δέκα σημεία που προτείνει είναι:
1. Τέλος στα νέα συμβόλαια προμήθειας με τη Ρωσία
Αν η Ευρώπη εκμεταλλευτεί τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια που λήγουν, τότε θα μειώσει τα επίπεδα take or pay των ρωσικών εισαγωγών και θα έχει μεγαλύτερη διαφοροποίηση της προμήθειας.
2. Αντικατάσταση ρωσικών προμηθειών με αέριο από εναλλακτικές πηγές
Η ανάλυση του ΙΕΑ δείχνει ότι η ευρωπαϊκή παραγωγή και οι εισαγωγές από άλλες χώρες (όπως Αζερμπαϊτζάν και Νορβηγία) μπορούν να αυξηθούν κατά 10 δισ. κ.μ. σε σχέση με το 2021.
Επίσης, η ΕΕ μπορεί θεωρητικά να αυξήσει τις εισροές LNG κατά 60 δισ. κ.μ. ετησίως, αλλά κάτι τέτοιο θα σήμαινε πολύ «σφιχτή» αγορά LNG και πολύ υψηλές τιμές. Εντούτοις, υπολογίζει ότι είναι εφικτή η εισαγωγή 20 δισ. κ.μ. LNG φέτος μέσω διαλόγου με τους εξαγωγείς για ένα σύνολο 30 δισ. κ.μ., μαζί με τα 10 δισ. κ.μ. μέσω αγωγών.
3. Εισαγωγή ελάχιστων υποχρεώσεων στην αποθήκευση
Η αποθήκευση φυσικού αερίου παίζει βασικό ρόλο στην εποχιακή κάλυψη της ζήτησης. Οι τωρινές εποχιακές διαφορές τιμών στις αποθήκες δεν παρέχουν επαρκή κίνητρα για εισροές ενόψει της θερινής περιόδου, όπως φάνηκε από τις πρόσφατες δημοπρασίες χωρητικότητας στην ΕΕ.
Η ανάλυση του ΙΕΑ δείχνει ότι χρειάζονται επίπεδα 90% στις αποθήκες την 1η Οκτωβρίου, άρα οι εισροές θα πρέπει να είναι 18 δισ. κ.μ. υψηλότερες από ό,τι ήταν το 2021.
4. Επιτάχυνση της ανάπτυξης νέων αιολικών και φωτοβολταϊκών
Φέτος, οι προσθήκες-ρεκόρ αιολικών και φωτοβολταϊκών σε συνδυασμό με τις ήπιες καιρικές συνθήκες προβλέπεται ήδη να ενισχύσουν την παραγωγή των ΑΠΕ κατά 100 τεραβατώρες, δηλαδή 15% περισσότερο από πέρυσι. Αν γίνει μια συντεταγμένη προσπάθεια περαιτέρω εγκαταστάσεων ΑΠΕ, η παραγωγή μπορεί να αυξηθεί κατά 20 ακόμη τεραβατώρες.
5. Μεγιστοποίηση της παραγωγής από τη βιοενέργεια και τα πυρηνικά
Το 2021 αρκετοί πυρηνικοί αντιδραστήρες τέθηκαν εκτός λειτουργίας για συντήρηση. Η επιστροφή τους φέτος μαζί με τον νέο σταθμό της Φινλανδίας μπορούν να ενισχύσουν την ευρωπαϊκή παραγωγή κατά 20 τεραβατώρες. Από την άλλη, τέσσερις αντιδραστήρες προβλέπεται να αποσυρθούν ως τα τέλη του έτους και ένας ακόμη το 2023. Μια προσωρινή αναβολή της απόσυρσης μπορεί να μειώσει τις ανάγκες για αέριο κατά 1 δισ. κ.μ. μηνιαίως.
Επίσης, οι μονάδες βιοενέργειας που λειτούργησαν στο 50% πέρυσι μπορούν να παράγουν φέτος 50 ακόμη τεραβατώρες αν διαθέτουν τα κατάλληλα κίνητρα και προμήθειες, για ένα σύνολο 70 τεραβατωρών μαζί με τα πυρηνικά.
6. Βραχυπρόθεσμα μέτρα προστασίας ευάλωτων καταναλωτών με φορολόγηση των υπερκερδών στην ηλεκτροπαραγωγή
Με τον σημερινό σχεδιασμό της αγοράς, οι υψηλές τιμές αερίου στην ΕΕ μεταφράζονται σε υψηλές τιμές χονδρικής στον ηλεκτρισμό με τρόπο που μπορεί να αποφέρει υπέρμετρα κέρδη στους παραγωγούς.
Ο ΙΕΑ θεωρεί ότι αυτό έχει σημαντικές συνέπειες για την πρόσβαση στον ηλεκτρισμό, καθώς και για τα οικονομικά κίνητρα για τον εξηλεκτρισμό του ενεργειακού τομέα.
Ήδη τα μέτρα στήριξης των ευάλωτων καταναλωτών στην ΕΕ ανέρχονται σε 55 δισ. ευρώ. Οι τωρινές χονδρεμπορικές αγορές ηλεκτρισμού δημιουργούν υπερκέρδη για τους ενεργειακούς ομίλους, πολύ πέραν του κόστους τους, της τάξης των 200 δισ. ευρώ για φέτος.
7. Επιτάχυνση της χρήσης αντλιών θερμότητας αντί για λέβητες αερίου
Η αντικατάσταση των λεβήτων θέρμανσης φυσικού αερίου με αντλίες θερμότητας μπορεί να αποφέρει μείωση της κατανάλωσης αερίου κατά 2 δισ. κ.μ. φέτος.
8. Επιτάχυνση της ενεργειακής αποδοτικότητας σε κτίρια και βιομηχανία
Η κατανάλωση αερίου για θέρμανση μπορεί να μειωθεί κατά 2 δισ. κ.μ. ετησίως, περιορίζοντας ταυτόχρονα τους λογαριασμούς και ενισχύοντας τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα.
9. Να ενθαρρυνθούν οι καταναλωτές να χαμηλώσουν τον θερμοστάτη
Αν μειωθεί ο θερμοστάτης μόλις κατά 1 βαθμό Κελσίου, μειώνεται η ζήτηση για αέριο κατά 10 δισ. κ.μ. ετησίως.
10. Προσπάθειες για διαφοροποίηση και απανθρακοποίηση των πηγών ευελιξίας
Χρειάζεται βραχυπρόθεσμα μια ώθηση στην καινοτομία, που μπορεί να αποσυνδέσει τον ισχυρό δεσμό μεταξύ της προμήθειας αερίου και της επάρκειας ηλεκτρισμού. Τιμολογιακά σήματα για την τιμή του ηλεκτρισμού σε πραγματικό χρόνο μπορούν να ξεκλειδώσουν πιο ευέλικτη ζήτηση και να μειώσουν τις ανάγκες για παραγωγή αιχμής με αέριο.
Οι εναλλακτικές λύσεις
Τα παραπάνω μέτρα μπορούν να μειώσουν τις ανάγκες της Ευρώπης για ρωσικό αέριο κατά 30%, όμως ο ΙΕΑ παραθέτει και ορισμένα ακόμα που μπορούν να φτάσουν τη μείωση στο 50%.
Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι η Ευρώπη μπορεί να στραφεί και πάλι στην ηλεκτροπαραγωγή με άνθρακα ή με υγρά καύσιμα, αυξάνοντας όμως τις εκπομπές της. Μια προσωρινή στροφή προς τον άνθρακα και το πετρέλαιο μπορεί να μειώσει κατά 28 δισ. κ.μ. τις εισαγωγές αερίου, προτού να οδηγήσει σε άνοδο των εκπομπών, όπως εκτιμά.
Πηγή: imerisia.gr
