Οι υποστηριζόμενοι από τη Ρωσία αξιωματούχοι σε τέσσερις κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας διεξάγουν αυτοαποκαλούμενα δημοψηφίσματαγια την ένταξή τους στη Ρωσία από το πρωί της Παρασκευής 23 Σεπτεμβρίου.
Οι λεγόμενες αυτές ψηφοφορίες, οι οποίες καταγγέλλονται ως παράνομες και εικονικές από την Ουκρανία και τη Δύση, διεξάγονται επί πέντε ημέρες, ενώ και οι τέσσερις περιοχές -δύο στα ανατολικά και δύο στα νότια- βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του μετώπου.
Μια προσάρτηση θα μπορούσε να οδηγήσει σε ισχυρισμό της Ρωσίας ότι το έδαφός της δέχεται επίθεση από τα δυτικά όπλα που προμηθεύτηκαν στην Ουκρανία. Αυτό θα μπορούσε να κλιμακώσει περαιτέρω τον πόλεμο, όπως εκτιμά το BBC.
Τι συμβαίνει και γιατί τώρα;
Επτά μήνες μετά την έναρξη της εισβολής της Ρωσίας, ο Βλαντιμίρ Πούτιν βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Η αντεπίθεση της Ουκρανίας οδήγησε σε ανακατάληψη εδαφών που έχουν καταληφθεί από την εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου. Η ψηφοφορία για την προσάρτηση είναι ένα από τα τρία βήματα που κάνει το Κρεμλίνο σε μια προσπάθεια να επανακτήσει την πρωτοβουλία κινήσεων.
Με την προσάρτηση ενός ακόμη 15% ουκρανικού εδάφους, η Ρωσία θα μπορεί να ισχυριστεί ότι το έδαφός της δέχεται επίθεση από όπλα που παρέχονται από το ΝΑΤΟ και άλλες δυτικές χώρες στην Ουκρανία. Καλώντας σε επιστράτευση 300.000 επιπλέον στρατιώτες, μπορεί να υπερασπιστεί μια γραμμή μετώπου 1.000 χιλιομέτρων (620 μιλίων). Το Κρεμλίνο έχει επίσης ποινικοποιήσει την λιποταξία, την παράδοση και την απουσία χωρίς άδεια κατά τη διάρκεια της κινητοποίησης.
Υπενθυμίζεται πως ο Πούτιν διέταξε ρωσικά στρατεύματα να καταλάβουν την Κριμαία το 2014, και ακολούθησε μια ψηφοφορία που απορρίφθηκε ως παράνομη από τη διεθνή κοινότητα.
Αυτό το τελευταίο γεγονός έχει επίσης καταγγελθεί ως παράνομο από πολλές δυτικές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της διεθνούς ομάδας παρακολούθησης, του ΟΑΣΕ.
Τι κάνει αυτές τις ψηφοφορίες εικονικές;
Έχουμε ήδη δει πώς η Κριμαία προσαρτήθηκε από τη Ρωσία το 2014. Ενώ το Κρεμλίνο ισχυρίστηκε ότι το 96,7% υποστήριξε, μια έκθεση που διέρρευσε από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Ρωσίας ανέφερε ότι μόνο περίπου το 30% είχε ψηφίσει και μόλις οι μισοί υποστήριξαν την προσάρτηση.
Δεν είχε πέσει ούτε ένας πυροβολισμός στην Κριμαία, και όμως σε αυτή την τελευταία περίπτωση η ψηφοφορία αναμένεται να διεξαχθεί εν μέσω πολέμου.
Οι τέσσερις εμπλεκόμενες περιοχές βρίσκονται είτε εν μέρει είτε πλήρως υπό κατοχή. Στα νότια, η πόλη Χερσώνα δεν είναι ασφαλές μέρος αυτή τη στιγμή, με τους Ρώσους στρατιώτες να παλεύουν να συγκρατήσουν μια μεγάλη ουκρανική αντεπίθεση. Το κτίριο της κεντρικής διοίκησης χτυπήθηκε από μια σειρά πυραύλων μόλις την περασμένη εβδομάδα.
Μια ασφαλής ψηφοφορία είναι αδύνατη, και παρόλα αυτά οι αξιωματούχοι μιλούν για 750.000 εγγεγραμμένους ανθρώπους και σχέδια για την ενσωμάτωση κατεχόμενων τμημάτων μιας άλλης ουκρανικής περιοχής, του Μικολάιβ, στην προσαρτημένη περιοχή.
Τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι εκλογικοί υπάλληλοι θα πηγαίνουν από πόρτα σε πόρτα με φορητές κάλπες από την Παρασκευή έως τη Δευτέρα. Τα εκλογικά τμήματα θα λειτουργήσουν μόνο την πέμπτη ημέρα, στις 27 Σεπτεμβρίου, με τους αξιωματούχους να επικαλούνται λόγους ασφαλείας.
Εκατοντάδες τμήματα έχουν προγραμματιστεί να ανοίξουν εκείνη την ημέρα, ενώ οι ψηφοφόροι θα μπορούν επίσης να ψηφίσουν σε περιοχές εκτός της δικής τους - και οι πρόσφυγες θα έχουν δικαίωμα ψήφου σε τμήματα της ίδιας της Ρωσίας.
Έπειτα, υπάρχει η πρωτεύουσα της Ζαπορίζια, η οποία παραμένει με ασφάλεια στα χέρια της Ουκρανίας, οπότε οποιαδήποτε ψηφοφορία για την προσάρτηση της περιοχής αυτής δεν έχει νόημα.
Το Ντονέτσκ στα ανατολικά είναι μόνο κατά 60% υπό ρωσική κατοχή και βρίσκεται σε μεγάλο βαθμό στην καρδιά της σύγκρουσης.
Η Ρωσία ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος του Λουχάνσκ στα βορειοανατολικά, αν και έχει αρχίσει να χάνει έδαφος. Τα ρωσικά ειδησεογραφικά πρακτορεία έδειξαν φυλλάδια που μοιράζονταν με τίτλο «Η Ρωσία είναι το μέλλον».
Μεγάλο μέρος του προπολεμικού πληθυσμού έχει εγκαταλείψει τις περιοχές όπου καταγράφονται συγκρούσεις. Ο επικεφαλής της πληρεξούσιας αρχής της Ρωσίας στο Ντονέτσκ, Ντένις Πούσιλιν, διέταξε μαζική εκκένωση λίγες ημέρες πριν από την εισβολή.
Οι υποστηριζόμενοι από τη Ρωσία ηγέτες επιθυμούσαν διακαώς να οργανώσουν ψηφοφορίες εδώ και αρκετούς μήνες, αλλά η απόφαση για τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας ελήφθη μόλις τρεις ημέρες νωρίτερα και παραπέμπει σε απελπισία.
Δεν θα υπάρξουν ανεξάρτητοι παρατηρητές. Μεγάλο μέρος της ψηφοφορίας θα διεξαχθεί διαδικτυακά, αν και οι αξιωματούχοι έχουν υποσχεθεί επιπλέον ασφάλεια στα εκλογικά τμήματα.
Τι θα αλλάξει;
Ο σύμβουλος του ουκρανικού υπουργείου Άμυνας Yuriy Sak δήλωσε στο BBC ότι τα λεγόμενα δημοψηφίσματα είναι καταδικασμένα. «Βλέπουμε ότι οι τοπικοί πληθυσμοί είναι όλοι υπέρ της επιστροφής στην Ουκρανία, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο υπάρχει τόσο μεγάλη αντίσταση του αντάρτικου κινήματος σε αυτά τα εδάφη».
Σε κάθε περίπτωση, το Κίεβο λέει ότι τίποτα δεν θα αλλάξει και οι δυνάμεις του θα συνεχίσουν να πιέζουν για την απελευθέρωση των εδαφών.
Ο Ρώσος αναλυτής Alexander Baunov λέει ότι ο απλός επαναπροσδιορισμός των κατεχόμενων περιοχών ως ρωσικό έδαφος είναι απίθανο να σταματήσει τον στρατό της Ουκρανίας, αλλά στέλνει ένα μήνυμα προθέσεων στους πληθυσμούς που βρίσκονται υπό τον έλεγχό τους. Και η ελπίδα του Κρεμλίνου είναι ότι η Δύση θα διστάσει να αφήσει τα όπλα της να ρίξουν σε εδάφη που η Μόσχα έχει ανακηρύξει ως ρωσικά.
Είναι ανησυχητικό ότι ο πρόεδρος Πούτιν έχει μιλήσει για τη χρήση όλων των μέσων που έχει στη διάθεσή του «για την προστασία της Ρωσίας». Και σε περίπτωση που υπήρχε οποιαδήποτε αμφιβολία. ο αναπληρωτής επικεφαλής του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, ξεκαθάρισε ότι τα πυρηνικά όπλα θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την προστασία των προσαρτημένων εδαφών.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν μίλησε για «επικίνδυνη κλιμάκωση», αλλά επιβεβαίωσε τη θέση της Ουάσινγκτον ότι καμία ρωσική διεκδίκηση ουκρανικού εδάφους δεν μπορεί να αφαιρέσει το δικαίωμα της Ουκρανίας να υπερασπιστεί τον εαυτό της.
Ακόμη και η Τουρκία, η οποία προσπάθησε να διαδραματίσει διαμεσολαβητικό ρόλο, καταδίκασε την ψηφοφορία ως παράνομη.
