Εκλογές στην Τουρκία: Μετά τον Economist και η Washinhton Post κατά Ερντογάν - «Ευκαιρία να αποτινάξουν το ζυγό»

Μετά το πύρινο άρθρο του Ecοnomist ο οποίος χαρακτήριζε τις εκλογές στην Τουρκία ως τις κρισιμότερες στον πλανήτη για το 2023, τώρα και η Washington Post μιλά για για έναν αυξανόμενο δεσποτισμό ο οποίος καραδοκεί στην γειτονική χώρα με τον κίνδυνο δικτατορίας να είναι ορατός εάν κερδίσει ο Ταγίπ Ερντογάν.

Το κείμενο υπογράφει η συντακτική ομάδα της αμερικανικής εφημερίδας. Όπως αναφέρει η εφημερίδα, οι εκλογές αποτελούν επίσης μια δοκιμασία για την ικανότητα των δημοκρατικών εκλογών να αποτινάξουν το ζυγό της ολοένα και περισσότερο μονομερούς διακυβέρνησής του σε μια χώρα 85 εκατομμυρίων κατοίκων. Το διακύβευμα δύσκολα θα μπορούσε να είναι υψηλότερο, πρώτα και κύρια για τους ίδιους τους Τούρκους, οι οποίοι μπορεί δικαιολογημένα να ανησυχούν ότι ο αυταρχισμός θα υποχωρήσει σε δικτατορία αν ο κ. Ερντογάν κερδίσει άλλη μια θητεία, αλλά και για την Ουάσινγκτον και τους Ευρωπαίους συμμάχους της.

Η λέξη «σύμμαχος» στην περίπτωση της Τουρκίας συνοδεύεται από έναν αστερίσκο. Ο κ. Ερντογάν, 69 ετών, κυβερνά μια χώρα στρατηγικής σημασίας στο ΝΑΤΟ, με τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό της συμμαχίας. Έχει διαμορφώσει έναν ρόλο για τον εαυτό του ως ένα είδος μεσάζοντα μεταξύ του ΝΑΤΟ, με το οποίο δεσμεύεται με συνθήκη, και του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, με τον οποίο διατηρεί δεσμούς που έχουν υπονομεύσει τη δυτική συμμαχία, ακόμη και όταν αυτή εμπλέκεται σε έναν έμμεσο πόλεμο για να αποκρούσει την καταστροφική επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Αφού η εφημερίδα περιγράφει μία σειρά ασύνδετων κινήσεων στην εξωτερική πολιτική του Ερντογάν, που όμως τον έχουν καταστήσει να ακροβατεί μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, οι συντάκτες της Washington Post στρέφονται στα όσα έχει κάνει εντός της χώρας του. Η πιο βαθιά και πιθανώς μόνιμη ζημιά είναι η εσωτερική, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν. Έχει φυλακίσει πολιτικούς αντιπάλους, δημοσιογράφους και άλλους που του άσκησαν κριτική, και έχει περιορίσει τον χώρο για την άνθηση της κάποτε ζωντανής κοινωνίας των πολιτών της Τουρκίας - μια εκστρατεία καταστολής που έχει ενταθεί μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016.

Τα τουρκικά δικαστήρια έχουν μετατραπεί σε όργανα για την τιμωρία του. Κατασκευασμένες ποινικές κατηγορίες χρησιμοποιούνται συστηματικά για να φιμώσουν τη διαφωνία. Οι ανεξάρτητοι οργανισμοί μέσων ενημέρωσης έχουν φιμωθεί σε μεγάλο βαθμό. Δημόσια, πολλοί Τούρκοι φοβούνται να πουν τη γνώμη τους. Το έγκλημα της διάδοσης "παραπλανητικών πληροφοριών", με ασαφή ορισμό, κατοχυρώθηκε πρόσφατα στο νόμο ως ένα νέο εργαλείο της αυξανόμενης τυραννίας του κ. Ερντογάν.

Τα θεσμικά όργανα έχουν υποκύψει στον εκφοβισμό του. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας, η οποία μείωσε τα επιτόκια κατ' εντολή του, τροφοδοτώντας τον πληθωρισμό που ξεπέρασε το 85% πέρυσι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που πιθανώς υποτιμούν το πραγματικό ποσοστό. Οι παρεμβάσεις του, οι οποίες διαπνέονται από οικονομική μαγική σκέψη, προκάλεσαν την απώλεια του 80% της αξίας του τουρκικού νομίσματος σε διάστημα πέντε ετών.

Το κύρος του κ. Ερντογάν έχει πληγεί περαιτέρω από την αργή αντίδραση στον καταστροφικό σεισμό που έπληξε τη νότια και κεντρική Τουρκία τον Φεβρουάριο, σκοτώνοντας τουλάχιστον 45.000 ανθρώπους και τραυματίζοντας διπλάσιους. Αυτή η αποτυχία, και ο αριθμός των νεκρών που επιδεινώθηκε από την κατάρρευση κτιρίων που δεν πληρούσαν τα κατασκευαστικά πρότυπα, ήταν εμβληματική της διαφθοράς και της κακοδιαχείρισης που πολλοί Τούρκοι θεωρούν χαρακτηριστικό της διακυβέρνησής του.

Ο αντίπαλος του κ. Ερντογάν, ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, είναι ένας χαμηλών τόνων πρώην δημόσιος υπάλληλος που εκπροσωπεί έναν εξακομματικό συνασπισμό που έχει συσπειρωθεί με την ελπίδα να ανατρέψει τον κ. Ερντογάν. Σε βίντεο, συχνά γυρισμένα από τη σεμνή κουζίνα του - μια τρανταχτή αντίθεση με το φανταχτερό παλάτι των 1.000 δωματίων που έχει χτίσει ο κ. Ερντογάν για τον εαυτό του - ο κ. Κιλιτσντάρογλου, 74 ετών, έχει δεσμευτεί να υπηρετήσει μια μόνο θητεία κατά την οποία θα επανενώσει την όλο και πιο διχασμένη πολιτεία της Τουρκίας. Λέει ότι θα το κάνει αυτό ανατρέποντας τις συνταγματικές αλλαγές που χρησιμοποίησε ο κ. Ερντογάν για να εδραιώσει την εξουσία και αναβιώνοντας την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας, των δικαστηρίων και του διπλωματικού σώματος.

Το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα του κ. Κιλιτσντάρογλου, η κύρια παράταξη της αντιπολίτευσης, χάνει τις εκλογές εδώ και χρόνια από τον κ. Ερντογάν και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του. Όπως είναι κατανοητό, πολλοί Τούρκοι θεωρούν το έλλειμμα χαρίσματος του κ. Κιλιτσντάρογλου λιγότερο σημαντικό από την υπόσχεση που εκπροσωπεί να αποκαταστήσει την ανεκτικότητα, τον πλουραλισμό, τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την οικονομική λογική που τόσο πολύ έχει διακυβευθεί από τον Ερντογανισμό.

Εάν ο κ. Ερντογάν δεν επικρατήσει στην ψηφοφορία της 14ης Μαΐου ή σε έναν πιθανό επαναληπτικό γύρο δύο εβδομάδες αργότερα, υπάρχουν ανησυχίες ότι ο ίδιος και οι υποστηρικτές του θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν το αποτέλεσμα. Σε μια χώρα όπου η δημοκρατία είχε σχετικά σταθερά ερείσματα, οι ανησυχίες αυτές είναι ένα μέτρο του πόσο βαθιά ο Τούρκος ισχυρός άνδρας έχει υπονομεύσει τους κανόνες - και τους κινδύνους που εγκυμονεί η επέκταση της αυταρχικής του διακυβέρνησης.

Economist: Οι εκλογές στην Τουρκία είναι οι πιο σημαντικές του 2023 στον πλανήτη

Υπενθυμίζεται ότι μήνυμα επικράτησης της «γνήσιας Δημοκρατίας» απέναντι σε σύγχρονες προσπάθειες υπονόμευσής της από πλευράς σύγχρονων αυταρχικών ηγετών «μετέφρασε» ο Economist την ενδεχόμενη επικράτηση του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου στις προεδρικές εκλογές της 14ης Μαΐου στην Τουρκία.

Κάνοντας λόγο για μια νίκη «υψηλής γεωπολιτικής αξίας» για τη Δύση, το γνωστό περιοδικό επισημαίνει για τον Κιλιτσντάρογλου πως «αν κερδίσει, θα είναι μια τεράστια στιγμή για την Τουρκία, την Ευρώπη και τον παγκόσμιο αγώνα για γνήσια δημοκρατία», σηματοδοτώντας την υποχώρηση ενός από τους πιο ισχυρούς παίκτες στο στρατόπεδο του αυταρχισμού παγκοσμίως.

Ερευνώντας τα αίτια μιας πιθανής αλλαγής σκυτάλης, ο Economist παρατηρεί πως η οικονομική πολιτική του Ερντογάν «οδήγησε σε πληθωρισμό που έφτασε στο 86% πέρυσι και εξακολουθεί να ξεπερνά κατά πολύ το 40%» συμπιέζοντας τους μέσους Τούρκους, ενώ εκτιμά πως οι διμερείς σχέσεις ΗΠΑ - Τουρκίας «οι οποίες δηλητηριάστηκαν από την εγγύτητα του κ. Ερντογάν προς τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τις επιθέσεις κατά των κουρδικών δυνάμεων στη Συρία, θα βελτιωθούν».

Αναλυτικά, το άρθρο:

«Αν η Τουρκία αποπέμψει τον αυταρχικό ηγέτη της, οι δημοκράτες σε όλο τον πλανήτη θα αναθαρρήσουν»

Μετά από 20 χρόνια ολοένα αυξανόμενης αυταρχικής διακυβέρνησης, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κινδυνεύει με έξωση από τους ψηφοφόρους.

Μπροστά από το παλάτι Τοπ Καπί στην Κωνσταντινούπολη, έδρα των Οθωμανών σουλτάνων, εκτίθεται ένα «μνημείο» ενός άλλου αυταρχικού ηγέτη. Το «Anadolu», το πρώτο εγχώριας κατασκευής αεροπλανοφόρο της Τουρκίας, ελλιμενίστηκε στον Βόσπορο τον περασμένο μήνα, καθώς η χώρα ετοιμάζεται για τις εκλογές της 14ης Μαΐου, οι οποίες είναι οι πιο σημαντικές σε ολόκληρο τον πλανήτη, φέτος.

Επιδεικνύοντας το πολεμικό πλοίο, το οποίο κάνει προεκλογική περιοδεία στα παράλια, ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ελπίζει να παρακινήσει τους πατριώτες ψηφοφόρους. Αλλά το χάρισμά του, οι έντονες χειρονομίες και τα δώρα του μπορεί να μην είναι αρκετά. Ο άνθρωπος που κυβερνά την Τουρκία από το 2003, με ένα ολοένα και πιο αυταρχικό τρόπο, μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος την ήττα.

Όπως αναφέρουμε, οι εκλογές βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού. Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο κύριος Ερντογάν υπολείπεται, με μικρή διαφορά. Σε περίπτωση ήττας του, αυτή θα ήταν μια εντυπωσιακή πολιτική ανατροπή με παγκόσμιες διαστάσεις. Ο τουρκικός λαός θα ήταν πιο ελεύθερος, λιγότερο φοβισμένος και -σε βάθος χρόνου- ζώντας με μεγαλύτερη ευημερία. Μια νέα κυβέρνηση θα αποκαθιστούσε τις ταλαιπωρημένες σχέσεις με τη Δύση. (Η Τουρκία είναι μεν μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά υπό τον Ερντογάν υπήρξε αποσταθεροποιητικός παράγοντας στη Μέση Ανατολή και επιδίωξε στενότερους δεσμούς με τη Ρωσία). Κυρίως όμως, σε μια εποχή, όπου η κυριαρχία των αυταρχικών ηγετών βρίσκεται σε άνοδο, από την Ουγγαρία έως την Ινδία, η ειρηνική απομάκρυνση του Ερντογάν θα έδειχνε στους δημοκράτες παντού ανά τον κόσμο ότι οι αυταρχικοί ηγέτες μπορούν να νικηθούν.

Εκκινώντας από την ίδια την Τουρκία, μια χώρα μεσαίου εισοδήματος 85 εκατομμυρίων ανθρώπων στο σταυροδρόμι μεταξύ Ασίας, Ευρώπης και Μέσης Ανατολής, όπως οι απολυταρχικοί ηγέτες σε όλο τον κόσμο, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εδραιώθηκε στην εξουσία αποδυναμώνοντας συστηματικά τους θεσμούς που περιορίζουν και διορθώνουν κακές πρακτικές διακυβέρνησης. Θεσμούς τους οποίους οι αντίπαλοί του, υπό μια συμμαχία έξι κομμάτων και με ένα λεπτομερές σχέδιο διακυβέρνησης, υπόσχονται να αποκαταστήσουν.

Ως μέρος των αρνητικών συνεπειών μιας υπερσυγκεντρωτικής εξουσίας, οι οικονομικές πολιτικές του Ερντογάν πλήττουν περισσότερο τους μέσους Τούρκους. Έχοντας απολύσει τρεις διοικητές -της κατά τεκμήριο ανεξάρτητης κεντρικής τράπεζας- μέσα σε δύο χρόνια, (σ.σ.ο Τούρκος Πρόεδρος) διόρισε υπουργό Οικονομικών τον ανίκανο γαμπρό του και έκτοτε υποχρέωσε την τράπεζα να εφαρμόζει μια παράλογα χαλαρή νομισματική πολιτική, με επιπόλαιη βιασύνη.

Ως εκ τούτου, διατήρησε την ανάπτυξη αρκετά σταθερή, αλλά οδήγησε τον πληθωρισμό σε ποσοστό που έφτασε στο 86% πέρυσι και εξακολουθεί να ξεπερνά κατά πολύ το 40% (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τα οποία μπορεί να μην είναι αξιόπιστα). Οι ψηφοφόροι γκρινιάζουν ότι η τιμή των κρεμμυδιών έχει δεκαπλασιαστεί μέσα σε δύο χρόνια. Εάν ο ανθυποψήφιός, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, κερδίσει την προεδρία, έχει δεσμευτεί να αποκαταστήσει την ανεξαρτησία της τράπεζας και να μειώσει τον πληθωρισμό σε μονοψήφια ποσοστά, εξέλιξη η οποία, με λίγη τύχη, θα αντιστρέψει και την κατάρρευση των ξένων επενδύσεων. Αλλά δεν είναι μόνο η οικονομία που θα πρέπει να διορθωθεί.

Η Δημοκρατία, επίσης, βρίσκεται επίσης σε μηχανική υποστήριξη. Όπως τόσοι πολλοί άλλοι αυταρχικοί ηγέτες, ο Ερντογάν έχει ευνουχίσει το δικαστικό σώμα μέσω ενός ελεγχόμενου συμβουλίου νομικών διορισμών. Έχει φιμώσει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, εν μέρει είτε μέσω εκφοβισμού, είτε μέσω της ενορχηστρωμένης πώλησής τους σε φίλους του, ένα άλλο συνηθισμένο τέχνασμα. Έχει παραγκωνίσει το Κοινοβούλιο μέσω συνταγματικών αλλαγών το 2017, οι οποίες του έδωσαν τη διακριτική ευχέρεια να κυβερνά με διατάγματα. Ο κ. Κιλιτσντάρογλου υπόσχεται να το αντιστρέψει αυτό. Οι προσκείμενοι στον Ερντογάν εισαγγελείς έχουν εκφοβίσει ακτιβιστές και πολιτικούς με κατασκευασμένες κατηγορίες περί «τρομοκρατίας». Ανάμεσα στους πολιτικούς κρατούμενους της Τουρκίας περιλαμβάνεται και ο ηγέτης του κυριότερου κουρδικού κόμματος -του τρίτου μεγαλύτερου της χώρας- το οποίο απειλείται με απαγόρευση. Ο πολιτικά αντίπαλός του, δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης αντιμετωπίζει φυλάκιση και αποκλεισμό από την πολιτική ζωή. Πρώην κυβερνητικοί παράγοντες με εκτόπισμα φοβούνται να ασκήσουν κριτική στον Πρόεδρο, απαιτώντας να εξασφαλίσουν την ανωνυμία πριν συζητήσουν για αυτόν ψιθυριστά. Όλα αυτά θα χειροτερέψουν αν ο κ. Ερντογάν επανεκλεγεί, αλλά θα βελτιωθούν ραγδαία, αν χάσει.

Μια νίκη της αντιπολίτευσης θα ήταν επίσης καλή για τους γείτονες της Τουρκίας και υψηλής γεωπολιτικής αξίας για τη Δύση. Η Τουρκία αυτές τις μέρες είναι σχεδόν τελείως αποκομμένη από την υπόλοιπη Ευρώπη, αν και εξακολουθεί, τύποις, να είναι υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ. Αυτό μπορεί να μη συμβεί ποτέ - αλλά ως Πρόεδρος ο Κιλιτσντάρογλου δεσμεύεται να τιμήσει τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και να αρχίσει να απελευθερώνει τους πολιτικούς κρατούμενους του κ. Ερντογάν. Η Ευρώπη θα πρέπει να ανταποκριθεί με την αναθέρμανση ενός προγράμματος θεωρήσεων βίζας για τους Τούρκους, που έχει σταματήσει εδώ και καιρό, επιτρέποντας την πρόσβαση της Τουρκίας στην κοινή ενιαία αγορά της ΕΕ, αλλά και τη στενότερη συνεργασία μαζί της σε θέματα εξωτερικής πολιτικής.

Με την αποχώρηση του ισχυρού της άνδρα, το ρήγμα της Τουρκίας με το ΝΑΤΟ θα αρχίσει να διορθώνεται. Το βέτο της στην ένταξη της Σουηδίας στη Συμμαχία θα αρθεί. Οι σχέσεις με την Αμερική, οι οποίες δηλητηριάστηκαν από την εγγύτητα του κ. Ερντογάν προς τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τις επιθέσεις κατά των κουρδικών δυνάμεων στη Συρία, θα βελτιωθούν. Ωστόσο, μια νέα Τουρκία θα διατηρούσε την πολιτική του κ. Ερντογάν να κινείται σε τεντωμένο σχοινί σε σχέση με την Ουκρανία. Θα συνέχιζε να προμηθεύει την Ουκρανία με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, αλλά δεν θα προσχωρούσε στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, στην οποία στηρίζεται τόσο πολύ στον τουρισμό και στο φυσικό αέριο.

«Κοινοβουλευτικές απολυταρχίες»

Πιο σημαντικό, ωστόσο, από όλα αυτά θα ήταν το μήνυμα που θα έστελνε μια ενδεχόμενη νίκη της αντιπολίτευσης στους δημοκράτες ανά τον κόσμο. Σε παγκόσμιο επίπεδο, όλο και περισσότεροι επίδοξοι αυταρχικοί ηγέτες υπονομεύουν τη Δημοκρατία χωρίς να την καταργούν εντελώς, αλλά κατακρεουργώντας τους κανόνες και τους θεσμούς που περιορίζουν την εξουσία τους. Πενήντα έξι χώρες χαρακτηρίζονται πλέον ως «κοινοβουλευτικές απολυταρχίες», εκτιμά η v-Dem, μια ερευνητική οργάνωση, από τις σαράντα που ήταν κοντά στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Ο κατάλογος θα μπορούσε να αυξηθεί: Ο πρόεδρος του Μεξικού, Andrés Manuel López Obrador, προσπαθεί να υπονομεύσει το δικαστικό σώμα και την εκλογική αρχή της χώρας.

Φάρος για τους καταπιεσμένους

Αν ο κ. Ερντογάν χάσει, θα αποδειχθεί ότι η διάβρωση της δημοκρατίας μπορεί να αντιστραφεί και θα υποδείξει τον τρόπο. Τα κόμματα της δημοκρατικής αντιπολίτευσης πρέπει να αναγνωρίσουν τον κίνδυνο και να ενωθούν πριν να είναι πολύ αργά. Στην Ινδία, μια κατακερματισμένη αντιπολίτευση επέτρεψε στον Ναρέντρα Μόντι, έναν αυταρχικό Πρωθυπουργό, να γίνει κυρίαρχος με το 37% των ψήφων. Τώρα ο επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο φυλάκισης. Η κατάσταση στην Πολωνία είναι λιγότερο ζοφερή, αλλά και η αντιπολίτευση της, εξαερώθηκε επίσης, από την μία εκλογική αναμέτρηση μετά την άλλη, από το λαϊκιστικό κυβερνόν κόμμα.

Η τουρκική αντιπολίτευση «Nation Alliance» («Εθνική Συμμαχία») τα έχει ήδη καταφέρει πολύ καλύτερα από αυτά. Ο κ. Κιλιτσντάρογλου μπορεί να είναι λίγο βαρετός, αλλά είναι επίμονος δημιουργός συναινέσεων και γοητευτικά ταπεινός, το ακριβώς αντίθετο από τον αντίπαλό του. Αν κερδίσει, θα είναι μια τεράστια στιγμή για την Τουρκία, την Ευρώπη και τον παγκόσμιο αγώνα για γνήσια δημοκρατία. Ο κ. Ερντογάν έκανε κάποια καλά πράγματα τα πρώτα χρόνια της θητείας του, αλλά η σταθερή συσσώρευση υπερβολικής εξουσίας στα χέρια του, θόλωσε την κρίση του και το αίσθημα ηθικής του, όπως τείνει να συμβαίνει. Υποστηρίζουμε θερμά τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ως τον επόμενο πρόεδρο της Τουρκίας.

Πηγή: Protothema.gr