Η «πόλη που δεν κοιμάται ποτέ» κινδυνεύει να βυθιστεί. Οι αιτίες και οι λύσεις που προτείνουν οι επιστήμονες.
Το έδαφος κάτω από την πόλη της Νέας Υόρκης βυθίζεται, με τον τεράστιο όγκο όλων των κτιρίων της να αποτελεί μία από τις αιτίες του φαινομένου. Στην «πόλη που δεν κοιμάται ποτέ», η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει για να συναντήσει αυτές τις τσιμεντένιες «ζούγκλες».
Στα 300 τετραγωνικά μίλια (777 τετραγωνικά χιλιόμετρα) που καταλαμβάνει τη Νέα Υόρκη, υπάρχουν 762 εκατομμύρια τόνοι σκυροδέματος, γυαλιού και χάλυβα, σύμφωνα με εκτιμήσεις ερευνητών στο Γεωλογικό Ινστιτούτο των Ηνωμένων Πολιτειών (USGS).
Όμως, ενώ αυτός ο αριθμός περιλαμβάνει ορισμένες γενικεύσεις σχετικά με τα υλικά κατασκευής, η εκπληκτική χωρητικότητα δεν περιλαμβάνει τα εξαρτήματα και τα έπιπλα μέσα στα εκατομμύρια κτίρια, αλλά ούτε και τις υποδομές μεταφορών που τα συνδέουν, ούτε τα 8,5 εκατομμύρια άτομα που κατοικούν σε αυτά.
Όλο αυτό το βάρος έχει εξαιρετική επίδραση στη γη στην οποία είναι χτισμένο. Το έδαφος, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Μάιο, βυθίζεται κατά 1-2 χιλιοστά ετησίως λόγω της πίεσης που του ασκείται από τα κτίρια της πόλης.
Την ίδια ώρα, ή άνοδος της στάθμης της θάλασσας ανέρχεται σε 3-4 χιλιοστά ετησίως και... μέσα σε λίγα χρόνια, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα σε μια παραθαλάσσια πόλη, μεταδίδει το BBC.
«Το τεράστιο βάρος του δομημένου περιβάλλοντος της πόλης επιδεινώνει την κατάσταση», σύμφωνα με τον Tom Parsons, ερευνητή γεωφυσικό στο Παράκτιο και Θαλάσσιο Επιστημονικό Κέντρο του USGS στο Moffett Field της Καλιφόρνια, ο οποίος είναι ένας από τους τέσσερις συγγραφείς της μελέτης.
Το εν λόγω φαινόμενο είναι παγκόσμιο. Η Νέα Υόρκη, εξηγεί ο Parsons, «μπορεί να θεωρηθεί ως αντιπρόσωπος άλλων παράκτιων πόλεων στις ΗΠΑ και στον κόσμο που έχουν αυξανόμενο πληθυσμό από ανθρώπους που μεταναστεύουν σε αυτές και έχουν συσχετιστεί με την αστικοποίηση».
Εδώ προστίθεται λοιπόν ακόμα ένας παράγοντας που συμβάλει στη βύθιση των παράκτιων πόλεων: Η μάζα της ανθρώπινης υποδομής που «πιέζει» τη γη. Η κλίμακα αυτής της υποδομής είναι τεράστια. Ήδη, το 2020 η μάζα των ανθρώπων ξεπέρασε όλης την υπόλοιπη ζωντανή βιομάζα.
Υπάρχουν ωστόσο τρόποι να αποτραπεί η βύθιση των παράκτιων πόλεων, στις οποίες κατοικούν εκατομμύρια άνθρωποι;
Ποιες οι λύσεις - Η πόλη «case study»
Φυσικά, η Νέα Υόρκη δεν είναι η μόνη παραθαλάσσια πόλη που βρίσκεται αντιμέτωπη με αυτή τη μοίρα. Ορισμένες πόλεις σε όλο τον κόσμο - όπως η Τζακάρτα, πρωτεύουσα της Ινδονησίας – βυθίζονται πολύ πιο γρήγορα από άλλες.
«Σε ορισμένες πόλεις, βλέπουμε καθίζηση μερικών εκατοστών το χρόνο», λέει ο Steven D'Hondt, καθηγητής ωκεανογραφίας στο Πανεπιστήμιο του Rhode Island στο Narragansett. Με αυτόν τον ρυθμό, η πόλη βυθίζεται πολύ πιο γρήγορα από ό,τι η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει για να τη συναντήσει.
Ακολουθούν η Μανίλα (Φιλιππίνες), το Τσιτάγκονγκ (Μπαγκλαντές), το Καράτσι (Πακιστάν) και η Τιαντζίν (Κίνα). Αυτές οι πόλεις υφίστανται ήδη ζημιές σε υποδομές και συχνές πλημμύρες.
Κάποιο επίπεδο αυτής της καθίζησης συμβαίνει φυσικά, λέει ο Wei. Ωστόσο, μπορεί να επιταχυνθεί πολύ από τους ανθρώπους – όχι μόνο από το φορτίο των κτιρίων μας, αλλά από την εξόρυξη υπόγειων υδάτων και την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου σε βάθος. Η σχετική συνεισφορά καθενός από αυτά τα φαινόμενα, σημειώνει ο Matt Wei από το Πανεπιστήμιο της Ρόδου, «διαφέρει από τόπο σε τόπο, καθιστώντας μια πρόκληση για την κατανόηση και την αντιμετώπιση της παράκτιας καθίζησης».
«Όμως πρέπει να το αντιμετωπίσουμε. Η άνοδος της στάθμης του νερού προκαλεί ζημιά πολύ πριν αρχίσει να πέφτει πάνω από φράγματα λόγω των πλημμυρών», τόνισε.
Οι λύσεις ποικίλλουν ανάλογα με τις τοπικές αιτίες καθίζησης. «Μια προφανής προσέγγιση, αν και έχει τα δικά της προβλήματα, είναι να σταματήσουμε να χτίζουμε». Όπως εξηγεί ο Parsons, η καθίζηση του εδάφους κάτω από τα κτίρια «γενικά ολοκληρώνεται ένα ή δύο χρόνια μετά την κατασκευή».
Αν και μεγάλο μέρος της Νέας Υόρκης έχει θεμέλια από σχιστόλιθο, μάρμαρο και γνεύσιο, αυτοί οι βράχοι έχουν έναν βαθμό ελαστικότητας και ρωγμές που ευθύνονται για μέρος της καθίζησης. Ωστόσο, το πλούσιο σε άργιλο χώμα και τα τεχνητά υλικά πλήρωσης που είναι ιδιαίτερα διαδεδομένα στο κάτω Μανχάταν, μπορούν να προκαλέσουν μερικές από τις μεγαλύτερες ποσότητες καθίζησης, τόνισαν ο Parsons και οι συνεργάτες του. Έτσι, η διασφάλιση της τοποθέτησης των μεγαλύτερων κτιρίων στο πιο στέρεο βράχο θα μπορούσε να βοηθήσει στη μείωση της πτωτικής τάσης.
Μια άλλη λύση, τουλάχιστον για ορισμένα μέρη, είναι η επιβράδυνση της απόσυρσης των υπόγειων υδάτων και η εξόρυξη από υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η αυξανόμενη αστικοποίηση πιθανότατα θα αυξήσει την ποσότητα των υπόγειων υδάτων που εξορύσσονται και θα συνδυαστεί με ακόμη περισσότερες κατασκευές για να αντιμετωπίσουν τον αυξανόμενο πληθυσμό. Η εύρεση πιο βιώσιμων τρόπων κάλυψης των αναγκών της πόλης σε νερό και η διατήρηση των επιπέδων των υπόγειων υδάτων θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει.
Μολαταύτα, η πιο κοινή προσέγγιση είναι ένα ατελές πρόγραμμα κατασκευής και συντήρησης αντιπλημμυρικών έργων, όπως τα θαλάσσια τείχη. Για παράδειγμα, το Τόκιο θα μπορούσε να αποτελέσει case study (περίπτωση μελέτης), καθώς έχει χτίσει φυσικές κατασκευές όπως τσιμεντένια αναχώματα, θαλάσσια τοιχώματα, αντλιοστάσια και πύλες πλημμύρας. Αυτά συνδυάζονται με κοινωνικά μέτρα όπως οι πρόβες εκκένωσης και ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης.
Άλλα χρήσιμα εργαλεία περιλαμβάνουν μεγάλες δεξαμενές που εγκαθίστανται υπόγεια και απελευθερώνουν τα όμβρια ύδατα με ελεγχόμενο, αργό ρυθμό.
Βέβαια, αξίζει να σημειωθεί ότι μερικές φορές είναι οι ίδιοι οι κάτοικοι που παρεμβαίνουν. Μια μελέτη του 2021 τεκμηρίωσε πώς οι κάτοικοι της Τζακάρτα, της Μανίλα και της πόλης Χο Τσι Μινχ έχουν λάβει τα δικά τους, άτυπα μέτρα. Αυτά περιλαμβάνουν την ανύψωση δαπέδων, τη μετακίνηση οικιακών συσκευών και, στη Μανίλα, την κατασκευή αυτοσχέδιων γεφυρών μεταξύ σπιτιών σε βαλτώδεις περιοχές.
Οι ειδικοί καταλήγουν στο συμπέρασμα πως ίσως δούμε πιο καινοτόμες λύσεις, καθώς η στάθμη του νερού ανεβαίνουν. Χαρακτηριστικά, το 2019, ο ΟΗΕ διεξήγαγε μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης για τις λεγόμενες «πλωτές πόλεις».
Τέλος, η διακοπή της κλιματικής αλλαγής με την εξάλειψη των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θα αποτρέψει ή θα καθυστερήσει τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό το λιώσιμο των πάγων, επιβραδύνοντας την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
