Η κοπή ή η καταστροφή των υποθαλάσσιων καλωδίων από τους Χούθι θα μπορούσε να διαταράξει τις επικοινωνίες δεδομένων και οικονομικών συναλλαγών μεταξύ Ευρώπης και Ασίας.
Εν μέσω της εκστρατείας 12 εβδομάδων των υποστηριζόμενων από το Ιράν μαχητών Χούθι στην Υεμένη για τη διακοπή του κρίσιμου ναυτιλιακού διαδρόμου της Ερυθράς Θάλασσας, μια νέα ανησυχία έχει αρχίσει να παρεισφρέει αναφέρει το Foreign Policy: ότι οι Χούθι μπορεί να στοχεύσουν τα υποθαλάσσια καλώδια που μεταφέρουν σχεδόν όλες τις επικοινωνίες δεδομένων και οικονομικών συναλλαγών μεταξύ Ευρώπης και Ασίας.
Μέχρι στιγμής, το μεγαλύτερο μέρος της ανησυχίας για την εκστρατεία των Χούθι έχει δικαιολογημένα επικεντρωθεί στον αποδιοργανωτικό αντίκτυπό της στην εμπορική ναυτιλία και τις ενεργειακές ροές μέσω του βασικού σημείου ασφυξίας μεταξύ της διώρυγας του Σουέζ και του Ινδικού Ωκεανού. Όμως, αυτή η νέα ανησυχία υπογραμμίζει τον τρόπο με τον οποίο οι υποθαλάσσιες υποδομές -και η πιθανή ευπάθειά τους- καθίστανται κρίσιμο στοιχείο στο παγκόσμιο θαλάσσιο τοπίο ασφάλειας.
Στα τέλη Δεκεμβρίου, ένας λογαριασμός που συνδέεται με τους μαχητές Χούθι δημοσίευσε στο Telegram κάτι που φαινόταν να είναι απειλές κατά των δεκάδων καλωδίων οπτικών ινών που περνούν μέσα από το στενό Bab el-Mandeb δυτικά της Υεμένης. Οι νεφελώδεις απειλές επαναλήφθηκαν και ενισχύθηκαν από λογαριασμούς που συνδέονται με άλλους μαχητές που υποστηρίζονται από το Ιράν, συμπεριλαμβανομένης της Χεζμπολάχ, σύμφωνα με το Middle East Media Research Institute.
Αόριστες απειλές από τους Χούθι
Τα τελευταία χρόνια, βασικές υποδομές στον πυθμένα της θάλασσας έχουν γίνει μέρος του πεδίου μάχης της γκρίζας ζώνης, με τα ρωσικά «πλοία-φαντάσματα» να τρομάζουν τους γείτονες στη Βαλτική και τη Βόρεια Θάλασσα. Πριν από περισσότερο από ένα χρόνο, ο αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream 1 μεταξύ της Ρωσίας και της Γερμανίας ανατινάχθηκε μυστηριωδώς (ενώ ο Nord Stream 2 υπέστη ζημιές), και το περασμένο φθινόπωρο, συνδέσεις ενέργειας και δεδομένων στην ανατολική Βαλτική υπέστησαν επίσης μυστηριώδη ζημιά. Παρόμοια επεισόδια έχουν ταλαιπωρήσει τις συνδέσεις δεδομένων στη Μεσόγειο.
Αν και οι αόριστες απειλές για τα υποβρύχια καλώδια στην Ερυθρά Θάλασσα δεν έχουν οδηγήσει μέχρι στιγμής σε κανένα περιστατικό, η κεντρικότητα του στόχου τους είναι σαφής - υπάρχουν λίγοι άλλοι τρόποι για να διακινηθούν οι τεράστιες ποσότητες δεδομένων και χρημάτων μεταξύ Ευρώπης και Ασίας από το να στηριχτούν σε μια δέσμη καλωδίων οπτικών ινών που διασχίζουν την ίδια την περιοχή όπου οι Χούθι είναι πιο δραστήριοι.
«Πάνω από το 99% των διηπειρωτικών επικοινωνιών διεξάγονται μέσω υποθαλάσσιων καλωδίων - δεν πρόκειται μόνο για το διαδίκτυο, αλλά και για οικονομικές συναλλαγές, διατραπεζικές μεταφορές. Πολλές αμυντικές υπηρεσίες βασίζονται επίσης στα καλώδια», δήλωσε ο Timothy Stronge, αντιπρόεδρος έρευνας της TeleGeography, μιας εταιρείας έρευνας αγοράς τηλεπικοινωνιών. «Σχεδόν οτιδήποτε μπορείτε να φανταστείτε για τις διεθνείς επικοινωνίες αγγίζει τα υποθαλάσσια καλώδια. Όσον αφορά την Ερυθρά Θάλασσα, είναι αρκετά κρίσιμη για τη σύνδεση της Ευρώπης με την Ασία».
Έστω ότι θέλουν, μπορούν;
Πέρα από τις απειλές, το πρώτο μεγάλο ερώτημα είναι αν οι Χούθι έχουν πράγματι τη δυνατότητα να βλάψουν τα υποβρύχια καλώδια, τα οποία είναι συνήθως καλά ενσωματωμένα στον πυθμένα της θάλασσας- οι περισσότερες επιθέσεις των Χούθι μέχρι στιγμής έχουν προέλθει από την εκτόξευση πυραύλων και την εκτόξευση μη επανδρωμένων αεροσκαφών εναντίον εμπορικών πλοίων (και ναυτικών πλοίων των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου) στην περιοχή.
«Δεν μπορώ να δω οποιοδήποτε μέρος του οπλοστασίου των Χούθι να είναι πραγματικά επικίνδυνο για τα υποθαλάσσια καλώδια», δήλωσε ο Μπρους Τζόουνς του Ινστιτούτου Brookings, ο οποίος έχει γράψει εκτενώς για τη σημασία των υποθαλάσσιων καλωδίων. «Αν πραγματικά θέλετε να προκαλέσετε ζημιά σε αυτά τα πράγματα, θα πρέπει να πάτε υποθαλάσσια».
Οι Χούθι, ωστόσο, υποστηρίζονται και οπλίζονται από το Ιράν και χρησιμοποιούνται από την Τεχεράνη ως ένας από τους περιφερειακούς εντολοδόχους της για να επιτίθεται στα συμφέροντα της Δύσης και του Κόλπου. Ακόμη και αν οι ίδιοι οι Χούθι μπορεί να μην έχουν την ικανότητα, δήλωσε ο Τζόουνς, το Ιράν μπορεί να είναι μια διαφορετική ιστορία, ειδικά καθώς κλιμακώνονται οι εντάσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ιράν.
«Το ερώτημα γίνεται, έχουν οι Ιρανοί την ικανότητα και θα έκαναν οι Ιρανοί αυτό το βήμα; Νομίζω ότι αυτό είναι το πράγμα που πρέπει να προσέξουμε - αν αυτό κλιμακωθεί περισσότερο και φτάσουμε πραγματικά σε έναν αγώνα μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν... τότε θα μπορούσατε να αναρωτηθείτε αν οι Ιρανοί έχουν αυτή την ικανότητα», είπε.
Τούτου λεχθέντος, υπάρχουν δυνητικά χαμηλής τεχνολογίας τρόποι για να καταστραφούν ορισμένα υποθαλάσσια καλώδια, ιδίως σε περιοχές όπου είναι τοποθετημένα σε ρηχά νερά. Περίπου τα δύο τρίτα όλων των περιστατικών που αφορούν θαλάσσια καλώδια αφορούν ανθρώπινο ατύχημα, δήλωσε ο Stronge, συνήθως από αλιευτικές μηχανότρατες ή εμπορικά σκάφη που σέρνουν τις άγκυρές τους στον πυθμένα. Οι ειδικοί δήλωσαν ότι μια τέτοια προσέγγιση θα μπορούσε ενδεχομένως να δώσει στους Χούθι τη δυνατότητα να προκαλέσουν μερική βλάβη σε τουλάχιστον ορισμένα από τα υποβρύχια καλώδια.
Δυσκολίες επισκευής
Κανονικά, αυτό δεν θα αποτελούσε τεράστιο πρόβλημα: Οι Ηνωμένες Πολιτείες και τα περισσότερα άλλα έθνη διατηρούν πλοία επισκευής καλωδίων σε επιφυλακή για να επιδιορθώνουν τυχόν διαταραχές στις ζωτικής σημασίας υποθαλάσσιες συνδέσεις δεδομένων. Αλλά λόγω της συνεχιζόμενης εκστρατείας παρενόχλησης των Χούθι στην ίδια την Ερυθρά Θάλασσα, απλά δεν θα ήταν δυνατόν τα επισκευαστικά πλοία να περάσουν αρκετές ημέρες ακίνητα προσπαθώντας να επισκευάσουν ένα κατεστραμμένο καλώδιο. Υπό αυτή την έννοια, η υποβρύχια απειλή θα μπορούσε να συμβαδίζει με την επιφανειακή διαταραχή που ήδη προκαλούν.
Παρόλα αυτά, όμως, η μεγάλη διαφορά μεταξύ των υποθαλάσσιων ενεργειακών υποδομών, όπως οι αγωγοί Nord Stream ή οι σύνδεσμοι της Βαλτικής, και των συνδέσεων δεδομένων είναι ότι υπάρχουν πολύ περισσότερες εναλλακτικές λύσεις για τη μετακίνηση εικονικής κίνησης από το πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο.
Οπλοποίηση του πυθμένα: Μία όχι και τόσο νέα τακτική
«Μεμονωμένα, ένα καλώδιο είναι εξαιρετικά ευάλωτο, αλλά συλλογικά υπάρχει μεγάλη ανθεκτικότητα ενσωματωμένη στο σύστημα», δήλωσε ο Stronge. «Θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να αποσυνδεθεί πλήρως μια καλά συνδεδεμένη χώρα. Θα χρειαζόταν μια πολύ εξελιγμένη και συντονισμένη επίθεση για να τις εξουδετερώσουμε όλες ταυτόχρονα».
Το μεγαλύτερο ζήτημα είναι η αυξανόμενη συνειδητοποίηση μεταξύ των αμυντικών σχεδιαστών και των αναλυτών ασφαλείας της σημασίας και της ευπάθειας του τεράστιου συστήματος υποθαλάσσιων υποδομών σε όλο τον κόσμο. Οι αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου έχουν πολλαπλασιαστεί και οι υποθαλάσσιες συνδέσεις δεδομένων έχουν αυξηθεί αλματωδώς τα τελευταία χρόνια και είναι έτοιμες για ακόμη πιο θεαματική ανάπτυξη φέτος και του χρόνου, ώστε να συμβαδίσουν με την εκθετική ζήτηση για ψηφιακή μετάδοση.
Η οπλοποίηση του πυθμένα της θάλασσας δεν είναι εντελώς νέα: Οι Βρετανοί έκοψαν τα γερμανικά υποβρύχια τηλεγραφικά καλώδια στην αρχή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου για να απομονώσουν το Βερολίνο από τον κόσμο, και το σόναρ του βυθού στο χάσμα Γροιλανδία-Ισλανδία-Βρετανία αποτέλεσε σταθερό στοιχείο στον Ψυχρό Πόλεμο. Όμως η αυξανόμενη σημασία των υποθαλάσσιων υποδομών για την παγκόσμια οικονομία επιβάλλει την επανεξέταση της παραδοσιακής ναυτικής αποστολής της προστασίας των θαλάσσιων γραμμών επικοινωνίας.
Πολυδιάστατο πρόβλημα
«Οι κλασικές θαλάσσιες γραμμές επικοινωνίας εξακολουθούν να έχουν σημασία, αλλά έχουν πραγματικά μετατραπεί σε ένα πολυδιάστατο πρόβλημα 720 μοιρών», δήλωσε ο Sebastian Bruns, ειδικός σε θέματα ναυτιλίας στο Κέντρο Ναυτικής Στρατηγικής και Ασφάλειας και στο Ινστιτούτο Πολιτικής Ασφάλειας του Πανεπιστημίου του Κιέλου στη Γερμανία. «Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ένα παλιό σύστημα νηοπομπών για φορτηγά πλοία, το οποίο νομίζω ότι πολλοί άνθρωποι θα εξακολουθούν να έχουν ως οπτική επαφή όταν σκέφτονται το πρόβλημα, δεν πάει αρκετά μακριά».
Το ΝΑΤΟ δημιούργησε πέρυσι, στον απόηχο των επιθέσεων του Nord Stream, έναν νέο πυρήνα για τον συντονισμό της προστασίας των κρίσιμων υποθαλάσσιων υποδομών. Ναυτικοί αναλυτές βλέπουν την προστασία αυτών των περιουσιακών στοιχείων ως μια ολοένα και πιο ζωτική αποστολή για τα ναυτικά, ιδίως στα γεμάτα υποδομές ύδατα της Ευρώπης.
Το Κέντρο Στρατηγικών Μελετών της Χάγης μόλις κυκλοφόρησε μια νέα έκθεση που υπογραμμίζει την αυξανόμενη σημασία που έχει για τα ευρωπαϊκά ναυτικά η ανάπτυξη μη επανδρωμένων υποβρύχιων οχημάτων ειδικά για την παρακολούθηση υποθαλάσσιων υποδομών και υπογραμμίζει την ανάγκη τα ευρωπαϊκά ναυτικά να δώσουν προτεραιότητα στην προστασία κρίσιμων περιοχών «πρόσβασης» στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ερυθράς Θάλασσας.
«Η αποστολή προστασίας έχει εξελιχθεί αισθητά», σημειώνεται στην έκθεση, προσθέτοντας ότι «η προστασία κρίσιμων υποδομών έχει μπει στο παιχνίδι».
Ενώ μεγάλο μέρος της εστίασης σε αυτή τη νέα αποστολή μέχρι στιγμής έχει επικεντρωθεί στους εξαιρετικά ευάλωτους ενεργειακούς αγωγούς, ιδίως μετά τον Nord Stream και άλλα περιστατικά, οι πραγματικοί μύλοι -και το πιθανό αδύνατο σημείο- του υποθαλάσσιου κόσμου είναι οι συνδέσεις δεδομένων, δήλωσε ο Jones.
«Για μένα, ένα πράγμα που είναι απολύτως σαφές είναι ότι τα υποθαλάσσια οικονομικά καλώδια είναι το πιο σημαντικό δίκτυο της παγκοσμιοποίησης και είναι επίσης το πιο ευάλωτο δίκτυο».
