Στην πρώτη εις βάθος έρευνα των Ηνωμένων Εθνών για τους πρώτους μήνες του πολέμου στη Γάζα, ο οργανισμός διαπίστωσε ότι τόσο το Ισραήλ όσο και η Χαμάς διέπραξαν εγκλήματα πολέμου και σοβαρές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου.
Οι καταδικαστικές εκθέσεις που κυκλοφόρησαν την Τετάρτη 12/06, οι οποίες καλύπτουν γεγονότα μέχρι το τέλος του 2023, παρουσιάζουν μια ανησυχητική εικόνα και των δύο πλευρών που αγνοούν συστηματικά το διεθνές δίκαιο σε μια καταστροφική σύγκρουση που μαίνεται πλέον για περισσότερους από οκτώ μήνες, διχάζοντας την παγκόσμια κοινή γνώμη και εκτινάσσοντας τις εντάσεις στα ύψη στη Μέση Ανατολή.
Οι εκθέσεις της Εξεταστικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών ξεκινούν στις 7 Οκτωβρίου, την ημέρα που η Χαμάς και άλλες παλαιστινιακές ένοπλες ομάδες ξεκίνησαν ένα μπαράζ δολοφονιών και απαγωγών στο νότιο Ισραήλ, σκοτώνοντας περισσότερους από 1.200 ανθρώπους, κυρίως πολίτες, παίρνοντας ως ομήρους 250 ανθρώπους.
Τα εγκλήματα πολέμου που ανέφερε η επιτροπή εκείνη την ημέρα περιελάμβαναν εκ προθέσεως επιθέσεις εναντίον αμάχων, δολοφονίες ή εκ προθέσεως δολοφονίες, βασανιστήρια, απάνθρωπη ή σκληρή μεταχείριση, προσβολή της προσωπικής αξιοπρέπειας και σύλληψη ομήρων, συμπεριλαμβανομένων παιδιών.
Οι σφαγές εκείνη την ημέρα ώθησαν το Ισραήλ να κηρύξει πόλεμο στη Χαμάς και να εξαπολύσει μια επίθεση στη Γάζα που έχει καταστρέψει μεγάλο μέρος του πυκνοκατοικημένου θύλακα, ενώ περισσότεροι από 37.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί, σύμφωνα με τις υγειονομικές αρχές της Γάζας.
Στους πρώτους 2,5 μήνες της σύγκρουσης, διαπίστωσε η επιτροπή, το Ισραήλ διέπραξε εγκλήματα πολέμου καθώς και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας – το τελευταίο ορίστηκε ως μια εκτεταμένη, συστημική επίθεση που στρέφεται σε άμαχο πληθυσμό. Τα φερόμενα εγκλήματα πολέμου του Ισραήλ περιλαμβάνουν την πείνα, την αυθαίρετη κράτηση και τη δολοφονία και τον ακρωτηριασμό «δεκάδων χιλιάδων παιδιών».
Τόσο το Ισραήλ όσο και η Χαμάς διέπραξαν σεξουαλική βία και βασανιστήρια και επιτέθηκαν σκόπιμα σε πολίτες, σύμφωνα με τις εκθέσεις, οι οποίες εκτείνονται σε περισσότερες από 200 σελίδες.
Η επιτροπή είπε ότι τα ευρήματά της βασίστηκαν σε συνεντεύξεις με θύματα και μάρτυρες, χιλιάδες αντικείμενα ανοιχτού κώδικα που επαληθεύτηκαν μέσω ιατροδικαστικής ανάλυσης, εκατοντάδες υποβολές, δορυφορικές εικόνες, ιατροδικαστικές εκθέσεις και κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων πολλών βασικών ερευνών του CNNi.
Το CNNi απευθύνθηκε στην ισραηλινή κυβέρνηση και τη Χαμάς για σχόλια. Το Ισραήλ ανακοίνωσε προηγουμένως την άρνησή του να συνεργαστεί με την έρευνα.
Οι νέες εκθέσεις προστίθενται στους ισχυρισμούς άλλων μεγάλων διεθνών οργανισμών.
Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ανακοίνωσε τον περασμένο μήνα ότι ζητά εντάλματα σύλληψης για αρκετούς κορυφαίους ηγέτες της Χαμάς και του Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένου του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου με κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Εκείνη την εποχή, τόσο η Χαμάς όσο και το Ισραήλ αποδοκίμασαν τις κατηγορίες – με τη Χαμάς να το περιγράφει ως προσπάθεια «εξίσωσης των θυμάτων με τους επιτιθέμενους» και τον Νετανιάχου να το αποκαλεί «πολιτική αγανάκτηση».
Και τον Φεβρουάριο, ο ισραηλινός στρατός αρνήθηκε τις κατηγορίες των εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά των παλαιστίνιων κοριτσιών και γυναικών στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη – αποκαλώντας τους ισχυρισμούς «απεχθείς και αβάσιμους».
Επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου
Η έκθεση εξέτασε τις ενέργειες της Χαμάς κατά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, τις οποίες περιέγραψε ως «άνευ προηγουμένου σε κλίμακα στη σύγχρονη ιστορία (του Ισραήλ) … επικαλούμενο οδυνηρό τραύμα από διώξεις του παρελθόντος όχι μόνο για τους Ισραηλινούς Εβραίους αλλά και για τους Εβραίους παντού».
Οι μαχητές της Χαμάς απήγαγαν ομήρους «χωρίς να λαμβάνουν υπόψη την ηλικία ή το φύλο», ενώ ορισμένοι πυροβολήθηκαν, σκοτώθηκαν και διαπομπεύτηκαν, ανέφερε η έκθεση. Συγκεκριμένα, στόχευσαν γυναίκες, τα σώματα των οποίων «χρησιμοποιήθηκαν ως τρόπαια νίκης από άνδρες δράστες… (και) εκτέθηκαν δημόσια, είτε στους δρόμους της Λωρίδας της Γάζας είτε διαδικτυακά», διαπιστώθηκε.
Η επιτροπή είπε ότι είχε «τεκμηριωμένα στοιχεία για σεξουαλική βία» που πραγματοποιήθηκε από παλαιστινιακές ένοπλες ομάδες σε διάφορες τοποθεσίες στο νότιο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου.
Η επιτροπή είχε επίσης μελετήσει μαρτυρίες βιασμού που συλλέχθηκαν από δημοσιογράφους και την ισραηλινή αστυνομία, αλλά είπε ότι δεν ήταν σε θέση να τις επαληθεύσει ανεξάρτητα λόγω έλλειψης πρόσβασης στα θύματα ή τους χώρους εγκλημάτων και επειδή το Ισραήλ εμπόδισε τις έρευνές του.
Οι συντάκτες της έκθεσης ξεχώρισαν τον απολογισμό των παιδιών από το Ισραήλ – πολλά από τα οποία έγιναν μάρτυρες των δολοφονιών των γονιών και των αδελφών τους και έγιναν στόχος απαγωγής.
Οι ισραηλινές δυνάμεις προκαλούν τη «μέγιστη ζημιά»
Στην επακόλουθη επίθεση του Ισραήλ στη Χαμάς, έγραψε η επιτροπή, οι δυνάμεις του στόχευαν να προκαλέσουν «μέγιστη ζημιά» χωρίς να λάβουν αρκετές προφυλάξεις – κάτι που οδήγησε σε συντριπτικό αριθμό νεκρών στη Γάζα, ανεπανόρθωτους τραυματισμούς και καταστροφή πολιτικών υποδομών.
«Η σκόπιμη χρήση βαρέως οπλισμού από τις ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας με μεγάλες καταστροφικές δυνατότητες σε πυκνοκατοικημένες περιοχές συνιστά σκόπιμη και άμεση επίθεση στον άμαχο πληθυσμό, πλήττοντας ιδιαίτερα γυναίκες και παιδιά», ανέφερε η Επιτροπή.
Αναφέρθηκε επίσης σε ρεπορτάζ του CNNi που διαπίστωσε ότι σχεδόν τα μισά από τα πυρομαχικά αέρος-εδάφους που χρησιμοποιούσε το Ισραήλ στη Γάζα ήταν μη καθοδηγούμενα, που σημαίνει ότι ήταν λιγότερο ακριβή και αποτελούσαν μεγαλύτερη απειλή για τους αμάχους στην πυκνοκατοικημένη Λωρίδα.
Ο εκπρόσωπος των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων (IDF) Νιρ Ντινάρ, όταν ρωτήθηκε για σχόλιο εκείνη την εποχή, είπε στο CNNi: «Δεν ασχολούμαστε με τον τύπο των πυρομαχικών που χρησιμοποιήθηκαν».
Η έκθεση του ΟΗΕ ανέφερε δύο άλλες έρευνες του CNNi που έδειξαν ότι οι ισραηλινές δυνάμεις σκότωναν σκόπιμα αμάχους που δεν αποτελούσαν απειλή, συχνά κατά μήκος των οδών εκκένωσης και σε καθορισμένες ασφαλείς περιοχές.
Η πολιορκία της Γάζας αντιπροσωπεύει μια «συλλογική τιμωρία κατά του άμαχου πληθυσμού», σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ - η οποία κατηγόρησε το Ισραήλ ότι παρακρατεί κρίσιμα αγαθά όπως νερό, τρόφιμα, ηλεκτρισμό, καύσιμα και ανθρωπιστική βοήθεια για «στρατηγικά και πολιτικά οφέλη».
Σεξουαλική βία και εμπρηστική ρητορική
Η έκθεση περιγράφει καταγγελίες για σεξουαλική βία τόσο στη Γάζα όσο και στην κατεχόμενη από το Ισραήλ Δυτική Όχθη των ισραηλινών δυνάμεων, με σκοπό να διώξουν «την υποταγή ενός κατεχόμενου λαού».
Σύμφωνα με την έκθεση, τα θύματα ανακρίθηκαν ή κακοποιήθηκαν ενώ ήταν γυμνά ή μερικώς ντυμένα, με δεμένα μάτια και αναγκάστηκαν να γονατίσουν ή να κρατήσουν τα χέρια τους δεμένα πίσω από την πλάτη τους.
Πολλοί αναγκάστηκαν να γδυθούν δημόσια και να περπατήσουν ενώ δέχονταν σεξουαλική παρενόχληση, με τα μέλη της οικογένειάς τους να αναγκάζονται να παρακολουθούν. Ενώ τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες ήταν θύματα σεξουαλικής βίας, οι άνδρες και τα αγόρια στοχοποιήθηκαν ιδιαίτερα.
Η έκθεση τόνισε επίσης την εμπρηστική ρητορική που χρησιμοποιήθηκε από ανώτερους Ισραηλινούς αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου και του πρωθυπουργού, η οποία σύμφωνα με την επιτροπή του ΟΗΕ ισοδυναμούσε με υποκίνηση και «μπορεί να συνιστά άλλα σοβαρά διεθνή εγκλήματα».
Ορισμένοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι είχαν ζητήσει «βία και δολοφονίες Παλαιστινίων, διαγραφή της Λωρίδας της Γάζας, εκδίκηση, συλλογική τιμωρία, σημειώνοντας ότι δεν υπάρχουν αθώοι πολίτες στη Λωρίδα της Γάζας, σχεδιάζοντας νέους ισραηλινούς εποικισμούς στα ερείπια της Λωρίδας της Γάζας και ζητώντας την απομάκρυνση των Παλαιστινίων από τη Γάζα σε τρίτα κράτη», αναφέρεται στην έκθεση, χωρίς να αποδίδεται σε συγκεκριμένους αξιωματούχους.
Μερικές από τις πιο ακραίες δηλώσεις στο βαθιά διχασμένο υπουργικό συμβούλιο του Ισραήλ προέρχονται από ακροδεξιά μέλη όπως ο υπουργός Εθνικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ και ο υπουργός Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριτς.
Συχνά καταδικάζονται από άλλα μέλη του υπουργικού συμβουλίου, όπως ο Μπένι Γκαντζ, ο οποίος παραιτήθηκε την Κυριακή, και ο υπουργός Άμυνας Γιόαβ Γκάλαντ.
Ένταση ΟΗΕ-Ισραήλ
Η επιτροπή, η οποία συστάθηκε από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ το 2021 μετά από μια σύγκρουση 11 ημερών που σκότωσε περισσότερους από 200 ανθρώπους τόσο στο Ισραήλ όσο και στη Γάζα, είπε ότι το Ισραήλ εμπόδισε την πρόσβασή του τόσο στο Ισραήλ όσο και στα παλαιστινιακά εδάφη κατά τη διάρκεια της έρευνας.
Ανέφερε ότι Ισραηλινοί αξιωματούχοι απαγόρευσαν σε επαγγελματίες γιατρούς και άλλο προσωπικό να μιλήσουν στους ερευνητές και δεν απάντησαν σε κανένα αίτημα του ΟΗΕ για πληροφορίες.
Η επιτροπή ζήτησε επίσης πληροφορίες από την Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία διοικεί τη Δυτική Όχθη, ανέφερε. Η Παλαιστινιακή Αρχή υπέβαλε «εκτεταμένα σχόλια» και δήλωσε ότι θα καλωσόριζε μια επίσκεψη του ΟΗΕ, ανέφερε η επιτροπή.
Η Χαμάς, αντίπαλος της Παλαιστινιακής Αρχής, κυβερνά τη Γάζα και δεν ήταν σαφές από την έκθεση εάν οι συντάκτες είχαν έρθει επίσης σε επαφή με την μαχητική ομάδα.
Τον Δεκέμβριο, ο Ισραηλινός πρεσβευτής στον ΟΗΕ Γκιλάντ Ερντάν κατηγόρησε το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ ότι είναι «ηθικά διαστρεβλωμένο» και αντισημιτικό. Ο Ερντάν χαρακτήρισε την έρευνά του «100% προκατειλημμένη κατά του Ισραήλ» και είπε ότι το Ισραήλ δεν θα συνεργαστεί.
Οι μακροχρόνιες τεταμένες σχέσεις του ΟΗΕ και του Ισραήλ έχουν πέσει σε ιστορικό χαμηλό τους τελευταίους μήνες, με ανώτερους αξιωματούχους του ΟΗΕ να επικρίνουν έντονα την πολεμική συμπεριφορά του Ισραήλ στη Γάζα.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ –στο οποίο δεν είναι μέρος το Ισραήλ– προσπάθησε επί μήνες μετά τις 7 Οκτωβρίου να εγκρίνει ψήφισμα που ζητούσε άμεση κατάπαυση του πυρός. Οι ΗΠΑ, ο στενότερος σύμμαχος του Ισραήλ και ο κύριος προμηθευτής όπλων του, χρησιμοποίησαν με συνέπεια το δικαίωμα αρνησικυρίας τους για να εμποδίσουν μια τέτοια κίνηση - μέχρι που τελικά απείχε τον Μάρτιο, επιτρέποντας την έγκριση του ψηφίσματος, το οποίο καταδικάστηκε αμέσως από το Ισραήλ.
Και τον περασμένο μήνα, μια μη δεσμευτική ψηφοφορία στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ έδειξε συντριπτική διεθνή υποστήριξη για ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος – αφήνοντας τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους του Ισραήλ απομονωμένους. Το Ισραήλ και οι ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι ένα παλαιστινιακό κράτος θα πρέπει να δημιουργηθεί μόνο μέσω μιας διευθέτησης κατόπιν διαπραγματεύσεων.
Ένα άλλο σημείο τριβής είναι η UNRWA, η υπηρεσία του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες, η οποία διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη σίτιση και τη στέγαση εκατοντάδων χιλιάδων Παλαιστινίων προσφύγων.
Ισραηλινοί αξιωματούχοι επέκριναν εδώ και καιρό την UNRWA, κατηγορώντας την για εκτροπή βοήθειας προς τη Χαμάς καθώς και για την ύπαρξη μελών της Χαμάς στις τάξεις της. Περισσότερες από δώδεκα χώρες ανέστειλαν τη χρηματοδότηση της υπηρεσίας αφού το Ισραήλ κατηγόρησε τουλάχιστον 12 στελέχη της UNRWA ότι συμμετείχαν στις τρομοκρατικές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου. Οι περισσότεροι από τότε ξεκίνησαν εκ νέου τη χρηματοδότηση.
Τον Μάρτιο, η υπηρεσία κατηγόρησε το Ισραήλ ότι κρατούσε και βασάνιζε ορισμένους από τους υπαλλήλους της, εξαναγκάζοντάς τους να κάνουν ψευδείς ομολογίες για τους δεσμούς της υπηρεσίας με τη Χαμάς.
Τους τελευταίους μήνες, η UNRWA αντιμετώπισε απειλές, παρενόχληση και βία από Ισραηλινούς – με τα κεντρικά γραφεία της Ανατολικής Ιερουσαλήμ να πυρπολούνται ενώ το προσωπικό ήταν μέσα.
Το CNNi δεν μπορεί να επιβεβαιώσει τους ισχυρισμούς του Ισραήλ ή της UNRWA.
Στην έκθεσή τους την Τετάρτη, οι συντάκτες της επιτροπής προέτρεψαν το Ισραήλ να ζητήσει αμέσως κατάπαυση του πυρός, τη Χαμάς να απελευθερώσει ομήρους, το Ισραήλ να σταματήσει τις πρακτικές σεξουαλικής κακοποίησης εναντίον Παλαιστινίων και να επιτρέψει την πρόσβαση για περαιτέρω έρευνες.
«Είναι επιτακτική ανάγκη όλοι όσοι έχουν διαπράξει εγκλήματα να λογοδοτήσουν», δήλωσε η πρόεδρος της επιτροπής Νάβι Πιλάι.
«Ο μόνος τρόπος να σταματήσουν οι επαναλαμβανόμενοι κύκλοι βίας, συμπεριλαμβανομένης της επιθετικότητας και της ανταπόδοσης και από τις δύο πλευρές, είναι να διασφαλιστεί η αυστηρή τήρηση του διεθνούς δικαίου».
UN inquiry finds Israel and Palestinian militant groups have both committed war crimes since October 7, By Sugam Pokharel and Jessie Yeung, CNN
