Καθώς την Πέμπτη 8 Αυγούστου σεισμοί συγκλόνισαν τμήματα της δυτικής Ιαπωνίας, οι τοπικές και εθνικές κυβερνητικές αρχές ανέλαβαν δράση.
Οι μετεωρολόγοι συγκεντρώθηκαν και εξέδωσαν προσωρινή προειδοποίηση για τσουνάμι. Μια ειδική επιτροπή προειδοποίησε ότι ένας άλλος «μεγάλος σεισμός» θα μπορούσε να χτυπήσει την επόμενη εβδομάδα – η πρώτη φορά στην ιστορία της που εκδίδει τέτοιου είδους συμβουλές σε εθνικό επίπεδο. Τα τρένα υψηλής ταχύτητας επιβράδυναν προληπτικά, προκαλώντας καθυστερήσεις στις μετακινήσεις, και ο πρωθυπουργός της χώρας ακύρωσε ταξίδια του στο εξωτερικό.
Τελικά, η κυβέρνηση ήρε τις περισσότερες προειδοποιήσεις και δεν ανέφερε σημαντικές ζημιές από τον σεισμό των 7,1 βαθμών. Ωστόσο, μεγάλο μέρος της χώρας παραμένει σε κατάσταση συναγερμού, προετοιμαζόμενο για έναν πιθανό μεγαλύτερο σεισμό, κατά τη διάρκεια της περιόδου αιχμής των ταξιδιών για τις καλοκαιρινές διακοπές.
Στο «Δαχτυλίδι της Φωτιάς»
Η Ιαπωνία έχει μεγάλη εμπειρία σε σοβαρούς σεισμούς. Βρίσκεται στο αποκαλούμενο «Δαχτυλίδι της Φωτιάς», μια περιοχή με έντονη σεισμική και ηφαιστειακή δραστηριότητα και στις δύο πλευρές του Ειρηνικού Ωκεανού.
«Η Ιαπωνία βρίσκεται στα όρια τεσσάρων τεκτονικών πλακών, γεγονός που την καθιστά μια από τις πιο σεισμογενείς περιοχές στον κόσμο», εξηγεί ο Σοΐτσι Γιοσιόκα, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κόμπε.
«Περίπου το 10% των παγκόσμιων σεισμών μεγέθους από 6 βαθμούς και πάνω συμβαίνουν στην Ιαπωνία ή γύρω από αυτήν, οπότε ο κίνδυνος είναι πολύ μεγαλύτερος από ό,τι σε μέρη όπως η Ευρώπη ή οι ανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι σεισμοί είναι σπάνιοι», συμπληρώνει ο Γιοσιόκα.
Ο χειρότερος σεισμός στην πρόσφατη ιστορία της Ιαπωνίας ήταν ο 9,1 βαθμών σεισμός του Τοχόκου το 2011, ο οποίος προκάλεσε μεγάλο τσουνάμι και πυρηνική καταστροφή. Περίπου 20.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν.
Αλλά η μεγάλη ανησυχία των Ιαπώνων είναι ο πιθανός σεισμός της Τάφρου Νανκάι – ο ισχυρότερος του είδους του, με μεγέθη που μπορεί να ξεπεράσουν τους 9 βαθμούς. Οι σεισμολόγοι ισχυρίζονται ότι αυτός ο μεγασεισμός θα μπορούσε να έρθει δυνητικά μέσα σε λίγες δεκαετίες, αν και τα στοιχεία παραμένουν αμφισβητούμενα και ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι είναι αναποτελεσματικό να εστιάζουμε αποκλειστικά στις μικρές πιθανότητες ενός υποθετικού σεισμού σε ένα συγκεκριμένο τμήμα της Ιαπωνίας, ειδικά όταν άλλα τμήματα της χώρας αντιμετωπίζουν παρόμοιες απειλές αλλά λαμβάνουν πολύ λιγότερη προσοχή.
Η Τάφρος Νανκάι είναι μια ζώνη υποβύθισης – ζώνη όπου οι τεκτονικές πλάκες ολισθαίνουν η μία κάτω από την άλλη – μήκους 700 χιλιομέτρων. Οι περισσότεροι από τους σεισμούς και τα τσουνάμι στον κόσμο προκαλούνται από τις κινήσεις των τεκτονικών πλακών, και οι πιο ισχυροί συχνά συμβαίνουν σε ζώνες υποβύθισης.
Στην προκειμένη περίπτωση, η τεκτονική πλάκα κάτω από τη θάλασσα των Φιλιππίνων ολισθαίνει αργά κάτω από την ηπειρωτική πλάκα όπου βρίσκεται η Ιαπωνία, μετακινούμενη κατά μερικά εκατοστά κάθε χρόνο, σύμφωνα με έκθεση της κυβερνητικής Επιτροπής Έρευνας Σεισμών το 2013.
Στην Τάφρο Νανκάι έχουν καταγραφεί σοβαροί σεισμοί κάθε 100 έως 200 χρόνια, σύμφωνα με την επιτροπή. Οι τελευταίοι τέτοιοι σεισμοί έλαβαν χώρα το 1944 και το 1946, και οι δύο μεγέθους 8,1 Ρίχτερ, και τσάκισαν την Ιαπωνία, με τουλάχιστον 2.500 συνολικά νεκρούς και χιλιάδες τραυματίες, καθώς και δεκάδες χιλιάδες κατεστραμμένα σπίτια.
Υπολογίζοντας τα χρονικά διαστήματα μεταξύ κάθε μεγάλου σεισμού, η ιαπωνική κυβέρνηση έχει προειδοποιήσει ότι υπάρχει 70% έως 80% πιθανότητα η Ιαπωνία να συγκλονιστεί από άλλον ένα σεισμό της Τάφρου Νανκάι μέσα σε 30 χρόνια, ο οποίος αναμένεται να είναι μεγέθους 8 έως 9 βαθμών.
Μπορούν να προβλεφθούν τέτοιοι σεισμοί;
Ωστόσο, δεν συμφωνούν όλοι οι ειδικοί με τις προβλέψεις αυτές και τη χρησιμότητά τους. Ο καθηγητής Γιοσιόκα θεωρεί ότι το ποσοστό 70%-80% είναι πιθανότατα πολύ υψηλό και ότι τα δεδομένα αντλούνται από μια συγκεκριμένη θεωρία, γεγονός που τα καθιστά ενδεχομένως πιο επιρρεπή σε σφάλματα. Ωστόσο, δεν έχει καμία αμφιβολία ότι «ένας μεγάλος σεισμός θα συμβεί σε αυτή την περιοχή» στο μέλλον:
«Λέω στους φοιτητές μου ότι ο σεισμός στην Τάφρο Νανκάι θα έρθει σίγουρα, είτε πρόκειται για τη δική σας γενιά είτε για τη γενιά των παιδιών σας».
Ο Ρόμπερτ Γκέλερ, σεισμολόγος και ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο, είναι πιο επιφυλακτικός, αποκαλώντας τον σεισμό της Τάφρου Νανκάι «επινοημένο κατασκεύασμα» και «καθαρά υποθετικό σενάριο».
Υποστήριξε επίσης ότι οι σεισμοί δεν συμβαίνουν σε κύκλους, αλλά μπορούν να λάβουν χώρα σε οποιοδήποτε μέρος και χρόνο – πράγμα που σημαίνει ότι δεν έχει νόημα να υπολογίζουμε πότε θα γίνει ο επόμενος σεισμός σημείο διαμάχης με βάση το πότε έχουν συμβεί οι προηγούμενοι.
Πρόκειται για ένα σημείο διαμάχης στην επιστημονική κοινότητα. Οι σεισμολόγοι βασίζονται εδώ και καιρό στην ιδέα ότι η πίεση συσσωρεύεται αργά κατά μήκος ενός ρήγματος μεταξύ δύο τεκτονικών πλακών και στη συνέχεια απελευθερώνεται ξαφνικά με σεισμούς, αν και πιο πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι αυτό δεν ισχύει πάντα.
Ακόμα και αν υπάρχει απειλή στον ορίζοντα, οι πιθανότητες είναι εξαιρετικά χαμηλές. «Είναι αλήθεια ότι μετά από έναν σεισμό μπορεί να ακολουθήσει ένας δεύτερος, μεγαλύτερος - γι' αυτό και οι αρχές εξέδωσαν την πρωτοφανή προειδοποίηση την περασμένη Πέμπτη», λέει ο Γιοσιόκα. «Αλλά ακόμη και τότε, η πιθανότητα να συμβεί ο σεισμός στην Τάφρο Νανκάι την επόμενη ημέρα είναι χαμηλή – ίσως να αυξηθεί από το μία στις χίλιες, στο μία στις μερικές εκατοντάδες. Αλλά εξακολουθούμε να μιλάμε για μια πιθανότητα μικρότερη από 1%».
Με πληροφορίες από: Japan is bracing for a once-in-a-century earthquake. Does it need to? by Jessie Yeung, Hanako Montgomery and Nodoka Katsura, CNN
