The Book of the Courtier του Baldassare Castiglione το 1528 και δύσκολα μπορεί να αποδοθεί στα ελληνικά. Με λίγα λόγια, πάντως, σημαίνει το να επιτυγχάνεις την τελειότητα μέσα από την ατέλεια, να δείχνεις άψογος και συγχρόνως να δείχνεις σαν να μην έχεις προσπαθήσει πολύ για αυτό.
Ακούγεται οξύμωρο αλλά δεν είναι. Είναι απλά εξαιρετικά δύσκολο, διότι οι περισσότεροι άντρες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, στους ατσαλάκωτους και στους ατημέλητους – και δεν μπορούμε να πούμε μετά βεβαιότητας ποιος από τους δύο είναι μεγαλύτερος εχθρός του πραγματικά κομψού στιλ. Όσο άκομψο είναι να κυκλοφορείς με αταίριαστα κομμάτια, που μοιάζει σαν να τα διάλεξες το πρωί πριν ανάψεις το φως ή με βρώμικα, ταλαιπωρημένα ρούχα, άλλο τόσο άκομψο δείχνει το να μοιάζεις σαν έχεις ιδρώσει για να σετάρεις το σακάκι σου, το πουκάμισό σου και την γραβάτα σου και να φοβάσαι μήπως με μια σου κίνηση “χαλάσεις” αυτό που με τόσο κόπο πέτυχες. Αυτό που πολλοί αποκαλούν “στην πένα” τείνει να γίνει εντελώς μπανάλ (για να μη συζητήσουμε για το πόσο μπανάλ ηχεί η ίδια η φράση).
Το καλοκαίρι από μόνο του είναι η πιο ανέμελη περίοδος του χρόνου – κάνει ζέστη, σχεδιάζεις διακοπές, έχει μειωθεί η ανοχή σου στην καταπίεση, είτε μιλάμε για την εργασιακή καταπίεση είτε για την καταπίεση του κόμπου της γραβάτας σου. Και έτσι μέσα σε αυτό το χαλαρό κλίμα, το να αγχώνεσαι για πέντε ζάρες στο σακάκι σου μοιάζει εντελώς εκτός τόπου και χρόνου και εντελώς αμήχανο, καταπιεστικό - όχι sprezzatura.
Φυσικά, για να πετύχεις το sprezzatura ύφος πρέπει να γνωρίζεις πως είναι το αντίθετό της: πως είναι να είσαι άψογα ντυμένος, ατσαλάκωτος, που ακριβώς πρέπει να φτάνουν τα μανίκια και που να αρχίζουν οι μανσέτες, πως δείχνει ένα ζευγάρι καλογυαλισμένα brogues και πως επιτυγχάνεται ο τέλειος Windsor κόμπος στη γραβάτα. Το sprezzatura προκύπτει από την επιλογή σου να χαλάς την τελειότητα, όχι από την ανικανότητά σου να την πετύχεις.
Και βέβαια, τα τσαλακωμένα ρούχα δεν είναι για όλες τις ώρες – δεν μπορείς να εμφανιστείς τσαλακωμένος σε interview για δουλειά ή σε σοβαρή επαγγελματική συνάντηση, διότι η sprezzatura στάση ζωής και ενδυματολογικής επιλογής δεν θα εκτιμηθεί την ώρα που θα παραθέτεις τα σοβαρά επιχειρήματά σου, ούτε θα σου κλείσει την δουλειά.
Τα τσαλακωμένα ρούχα δεν έχουν θέση επίσης σε ένα κατά τ’ άλλα προσεγμένο μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας σύνολο. Για να ταιριάξουν, για να κολλήσει το παζλ, πρέπει οι ζάρες στο πουκάμισό σου να συνοδεύονται και από άλλες “χύμα” λεπτομέρειες, όπως τα ελαφρώς ανακατεμένα μαλλιά, τα τριών ημερών μούσια, ένα ζευγάρι ξεθωριασμένα loafers ή ένα φθαρμένο δερμάτινο μπουφάν. Πράγματα που δεν μοιάζουν παλιά και δυστυχισμένα, αλλά αγαπημένα και γεμάτα ιστορίες και εμπειρίες να πουν.
Φίλοι με ρωτάνε τι να αγοράσουν για να ανανεώσουν την καλοκαιρινή τους γκαρνταρόμπα και έχω βαρεθεί να τους προτείνω λινά για να πάρω την απάντηση “μα τσαλακώνονται πολύ εύκολα”. Ε, duh, φυσικά και το λινό τσαλακώνεται, είναι το ίδιον του υφάσματος, το ξέρω εγώ, το ξέρεις εσύ, το ξέρει το λινό, το ξέρουμε όλοι. Οι ζάρες στο λινό είναι ένα εφέ αφενός αναπόφευκτο, αφετέρου ωραίο, γιατί ένα από τα βασικότερα προτερήματα του λινού είναι να προσθέτει αυτό το “δεν-με-πολυνοιάζει” attitude σε εκείνον που το φοράει.
Οι σχεδιαστές, πάντως, νοιάζονται να απελευθερώσουν τον άντρα από τα δεσμά του σίδερου και μάλιστα πολύ. Ήδη από πέρσι την άνοιξη ο κορυφαίος οίκος αντρικών ρούχων Ermenegildo Zegna λάνσαρε μια σειρά από πολυτελή κοστούμια που είχαν μια επιτηδευμένα τσαλακωμένη υφή, σακάκια από βαμβάκι και μετάξι που μοιάζει να σαν κοιμήθηκες φορώντας τα – γιατί τόσο άνετος νιώθεις μέσα σε αυτά και τόσο δεν σε νοιάζει να τα τσαλακώσεις.
Φέτος, ο Todd Snyder έχει προσθέσει τέτοια κομμάτια στη συλλογή του – sports jackets που δεν απευθύνονται σε όποιον θέλει να νιώθει “στην πένα” ή ότι φοράει “τα καλά του”, αλλά σε κάποιον που ρίχνει ένα χαλαρό δίκουμπο jacket πάνω του χωρίς δεύτερη σκέψη και χωρίς να εξετάζει αν έχει Merito στο ντουλάπι ή όχι. Στα πουκάμισα την ίδια sprezzatura φιλοσοφία έχουν ακολουθήσει οι best seller εταιρίες Thomas Pink, Gant, J.Crew, με πουκάμισα που μοιάζουν να σηκώνουν το μεσαίο δάχτυλο στο καθαριστήριο της γειτονιάς σου.
Γι’ αυτό, φόρεσε το καλοκαιρινό σου κοστούμι και κινήσου, κάθισε, χόρεψε και μην αγχώνεσαι για το πώς θα δείχνει στο τέλος της βραδιάς. Ναι, κρέμασέ το, μην το πετάξεις στο πάτωμα, αλλά μην του φέρεσαι σαν να είναι το μονάκριβό σου – ακόμη κι αν στην πραγματικότητα είναι. Στην τελική, ζεις στην ιδανικότερη χώρα για να υιοθετήσεις ένα relaxed, χαλαρό στιλ. Ως λαός αν μη τι άλλο έχουμε ένταση, ενέργεια, πάθος. Ζούμε μέσα στα ρούχα μας. Πάμε για ποτό, πάμε βόλτα στη θάλασσα, καθόμαστε στην πεζοδρόμια, κυλιόμαστε στην άμμο. Και κουβαλάμε επάνω μας τις αποδείξεις.
Η sprezzatura είναι ένα Ιόνιο μακριά.
Ακούγεται οξύμωρο αλλά δεν είναι. Είναι απλά εξαιρετικά δύσκολο, διότι οι περισσότεροι άντρες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, στους ατσαλάκωτους και στους ατημέλητους – και δεν μπορούμε να πούμε μετά βεβαιότητας ποιος από τους δύο είναι μεγαλύτερος εχθρός του πραγματικά κομψού στιλ. Όσο άκομψο είναι να κυκλοφορείς με αταίριαστα κομμάτια, που μοιάζει σαν να τα διάλεξες το πρωί πριν ανάψεις το φως ή με βρώμικα, ταλαιπωρημένα ρούχα, άλλο τόσο άκομψο δείχνει το να μοιάζεις σαν έχεις ιδρώσει για να σετάρεις το σακάκι σου, το πουκάμισό σου και την γραβάτα σου και να φοβάσαι μήπως με μια σου κίνηση “χαλάσεις” αυτό που με τόσο κόπο πέτυχες. Αυτό που πολλοί αποκαλούν “στην πένα” τείνει να γίνει εντελώς μπανάλ (για να μη συζητήσουμε για το πόσο μπανάλ ηχεί η ίδια η φράση).
Το καλοκαίρι από μόνο του είναι η πιο ανέμελη περίοδος του χρόνου – κάνει ζέστη, σχεδιάζεις διακοπές, έχει μειωθεί η ανοχή σου στην καταπίεση, είτε μιλάμε για την εργασιακή καταπίεση είτε για την καταπίεση του κόμπου της γραβάτας σου. Και έτσι μέσα σε αυτό το χαλαρό κλίμα, το να αγχώνεσαι για πέντε ζάρες στο σακάκι σου μοιάζει εντελώς εκτός τόπου και χρόνου και εντελώς αμήχανο, καταπιεστικό - όχι sprezzatura.
Φυσικά, για να πετύχεις το sprezzatura ύφος πρέπει να γνωρίζεις πως είναι το αντίθετό της: πως είναι να είσαι άψογα ντυμένος, ατσαλάκωτος, που ακριβώς πρέπει να φτάνουν τα μανίκια και που να αρχίζουν οι μανσέτες, πως δείχνει ένα ζευγάρι καλογυαλισμένα brogues και πως επιτυγχάνεται ο τέλειος Windsor κόμπος στη γραβάτα. Το sprezzatura προκύπτει από την επιλογή σου να χαλάς την τελειότητα, όχι από την ανικανότητά σου να την πετύχεις.
Και βέβαια, τα τσαλακωμένα ρούχα δεν είναι για όλες τις ώρες – δεν μπορείς να εμφανιστείς τσαλακωμένος σε interview για δουλειά ή σε σοβαρή επαγγελματική συνάντηση, διότι η sprezzatura στάση ζωής και ενδυματολογικής επιλογής δεν θα εκτιμηθεί την ώρα που θα παραθέτεις τα σοβαρά επιχειρήματά σου, ούτε θα σου κλείσει την δουλειά.
Τα τσαλακωμένα ρούχα δεν έχουν θέση επίσης σε ένα κατά τ’ άλλα προσεγμένο μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας σύνολο. Για να ταιριάξουν, για να κολλήσει το παζλ, πρέπει οι ζάρες στο πουκάμισό σου να συνοδεύονται και από άλλες “χύμα” λεπτομέρειες, όπως τα ελαφρώς ανακατεμένα μαλλιά, τα τριών ημερών μούσια, ένα ζευγάρι ξεθωριασμένα loafers ή ένα φθαρμένο δερμάτινο μπουφάν. Πράγματα που δεν μοιάζουν παλιά και δυστυχισμένα, αλλά αγαπημένα και γεμάτα ιστορίες και εμπειρίες να πουν.
Φίλοι με ρωτάνε τι να αγοράσουν για να ανανεώσουν την καλοκαιρινή τους γκαρνταρόμπα και έχω βαρεθεί να τους προτείνω λινά για να πάρω την απάντηση “μα τσαλακώνονται πολύ εύκολα”. Ε, duh, φυσικά και το λινό τσαλακώνεται, είναι το ίδιον του υφάσματος, το ξέρω εγώ, το ξέρεις εσύ, το ξέρει το λινό, το ξέρουμε όλοι. Οι ζάρες στο λινό είναι ένα εφέ αφενός αναπόφευκτο, αφετέρου ωραίο, γιατί ένα από τα βασικότερα προτερήματα του λινού είναι να προσθέτει αυτό το “δεν-με-πολυνοιάζει” attitude σε εκείνον που το φοράει.
Οι σχεδιαστές, πάντως, νοιάζονται να απελευθερώσουν τον άντρα από τα δεσμά του σίδερου και μάλιστα πολύ. Ήδη από πέρσι την άνοιξη ο κορυφαίος οίκος αντρικών ρούχων Ermenegildo Zegna λάνσαρε μια σειρά από πολυτελή κοστούμια που είχαν μια επιτηδευμένα τσαλακωμένη υφή, σακάκια από βαμβάκι και μετάξι που μοιάζει να σαν κοιμήθηκες φορώντας τα – γιατί τόσο άνετος νιώθεις μέσα σε αυτά και τόσο δεν σε νοιάζει να τα τσαλακώσεις.
Φέτος, ο Todd Snyder έχει προσθέσει τέτοια κομμάτια στη συλλογή του – sports jackets που δεν απευθύνονται σε όποιον θέλει να νιώθει “στην πένα” ή ότι φοράει “τα καλά του”, αλλά σε κάποιον που ρίχνει ένα χαλαρό δίκουμπο jacket πάνω του χωρίς δεύτερη σκέψη και χωρίς να εξετάζει αν έχει Merito στο ντουλάπι ή όχι. Στα πουκάμισα την ίδια sprezzatura φιλοσοφία έχουν ακολουθήσει οι best seller εταιρίες Thomas Pink, Gant, J.Crew, με πουκάμισα που μοιάζουν να σηκώνουν το μεσαίο δάχτυλο στο καθαριστήριο της γειτονιάς σου.
Γι’ αυτό, φόρεσε το καλοκαιρινό σου κοστούμι και κινήσου, κάθισε, χόρεψε και μην αγχώνεσαι για το πώς θα δείχνει στο τέλος της βραδιάς. Ναι, κρέμασέ το, μην το πετάξεις στο πάτωμα, αλλά μην του φέρεσαι σαν να είναι το μονάκριβό σου – ακόμη κι αν στην πραγματικότητα είναι. Στην τελική, ζεις στην ιδανικότερη χώρα για να υιοθετήσεις ένα relaxed, χαλαρό στιλ. Ως λαός αν μη τι άλλο έχουμε ένταση, ενέργεια, πάθος. Ζούμε μέσα στα ρούχα μας. Πάμε για ποτό, πάμε βόλτα στη θάλασσα, καθόμαστε στην πεζοδρόμια, κυλιόμαστε στην άμμο. Και κουβαλάμε επάνω μας τις αποδείξεις.
Η sprezzatura είναι ένα Ιόνιο μακριά.
