Πολύ αγαπημένη πόλη. Για πολλούς η πιο αγαπημένη απ’ όλες. Και για μένα. Η γνωριμία κρατάει πολλά χρόνια. Πολλές επισκέψεις μεταξύ 1998 και 2004. Αλλες εποχές, εποχές αγώνων, αλληλεγγύης, κινημάτων, τότε που λέγαμε «οι άνθρωποι πάνω από τους αριθμούς» και «ένας διαφορετικός κόσμος είναι πιθανός», συνθήματα σήμερα πιο επίκαιρα από ποτέ, αλλά...
Το κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης έβρισκε έναν από τους πιο δυνατούς εκφραστές του στη Βαρκελώνη με τη μεγάλη παράδοση κοινωνικών αγώνων, στην πόλη που υπήρξε «μπροστάρισσα» στο μεγάλο «πείραμα» του Λαϊκού Μετώπου και προπύργιο των Δημοκρατικών στα χρόνια του Ισπανικού Εμφυλίου.
Τότε, στην αλλαγή της χιλιετίας, η πόλη ήταν ένα παγκόσμιο «χωριό» όπου όλες οι φυλές χόρευαν στα στενά της Raval, του Barri Gòtic, του Born την pachanga των Mano Negra και του Manu Chao. Εναν απόηχο αυτής της εποχής μπορεί να αφουγκραστεί σήμερα ο επισκέπτης στο bar Mariachi, στην Carrer dels Codols, στο Barri Gòtic (Γοτθική Συνοικία).
Παράλληλα, την ίδια εποχή, η Βαρκελώνη είχε μπει για τα καλά στον τουριστικό χάρτη. Είχαν προηγηθεί οι πολύ επιτυχημένοι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1992, που αναμόρφωσαν την πόλη και ειδικά το παραθαλάσσιο μέτωπο. Παραδόξως, αν και παραδοσιακά μεγάλο λιμάνι, μέχρι τότε η πόλη είχε γυρισμένη την πλάτη στη θάλασσα. Το κύμα της Μεσογείου έσκαγε σε φτωχογειτονιές με υψηλά ποσοστά εγκληματικότητας και σε εγκαταλελειμμένα εργοστάσια.
|
Πολλοί είναι αυτοί που αναπολούν την προ Ολυμπιακών Αγώνων εποχή - ανάμεσά τους πιθανότατα και ο εμβληματικός ντετέκτιβ Pepe Carvalho του Manuel Vázquez Montalbán - ως πιο «αυθεντική», παρ’ όλα αυτά είναι κοινώς αποδεκτό ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1992 είχαν ευεργετική επίδραση στην εξέλιξη της πόλης.
Υποτίθεται ότι και εμείς εδώ στην Ελλάδα θα είχαμε ως πρότυπο τη Βαρκελώνη για τους αγώνες του 2004 αλλά πέρα από κάποιες αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις του Santiago Calatrava που «συνδέουν» τα δύο Ολυμπιακά συγκροτήματα, nada que ver, που λένε και οι Ισπανοί («καμία σχέση»!)
Για τις παλιές αγάπες
|
Επιστροφή 12 χρόνια μετά. Σαν τον παλιό εραστή που γερνάει ενώ ο χρόνος δείχνει να αδιαφορεί για την παλιά του αγαπημένη, νιώθω να ξυπνά μέσα μου η ζήλια. Κι αν η Βαρκελώνη παραμένει κούκλα, ίσως πιο κούκλα από ποτέ, εγώ της βρίσκω, ίσως και να εφευρίσκω, «κουσούρια».
|
Μου φαίνεται παραδομένη στα θέλγητρα του μαζικού τουρισμού, άκρατα και άκριτα εμπορευματοποιημένη, για να μη χρησιμοποιήσω καμιά πιο βαριά έκφραση. Ορδές Βορειοαμερικανών, Βορειοευρωπαίων και Γιαπωνέζων κατακλύζουν τους δρόμους της, καταβροχθίζουν τα θαλασσινά, τα χαμόν, τα τάπας και τις παέγιες της, αγοράζουν όσο όσο τα σπίτια στο ιστορικό κέντρο (Ciutat Vella), εκτοπίζοντας τους ντόπιους σε περιφερειακές συνοικίες, όπως το Poble Sec και το Poble Nou, και τους παλιούς μετανάστες, Ανδαλουσιανούς του ’50 και του ’60 και Νοτιοαμερικανούς, Βορειοαφρικάνους και Ασιάτες του ’90 (όλους αυτούς που έδιναν στην πόλη το ιδιαίτερο «χρώμα» της) ακόμα παραπέρα.
Παράπλευρη απώλεια: οι τιμές στα ύψη, παντού, σε διαμονή, φαγητό, καφέ ακόμα και στα εισιτήρια για τα αξιοθέατα. Θα χρειαστείτε γύρω στα 80 ευρώ για να επισκεφθείτε τα 5 σημαντικότερα κτίρια με τη σφραγίδα του Antoni Gaudí!
|
Αφήστε τις ατέλειωτες ουρές! Θα περιμένετε αρκετή ώρα για να φτάσετε στο γκισέ και, όταν πληρώσετε το εισιτήριο, μπορεί να σας πουν να ξαναπεράσετε σε 3, 4 ή και 5 ώρες για να μπορέσετε να μπείτε τελικά! Αν θέλετε να αποφύγετε την ταλαιπωρία, βγάλτε τα εισιτήριά σας ηλεκτρονικά ή μέσω κάποιου app για smart phones και παρακάμψτε τις ουρές.
Περπατώντας στη Rambla
|
Οι περισσότεροι ξεκινούν τις βόλτες τους στην πόλη από την Plaça (πλατεία) de Catalunya με τα μεγάλα εμπορικά κέντρα, κλασικό σημείο συνάντησης και συγκοινωνιακό κόμβο και κατευθύνονται προς τη Rambla (από τη λέξη «ramla» που στα αραβικά σημαίνει «χείμαρρος»), έναν από τους διασημότερους δρόμους του κόσμου.
Εκεί που κάποτε κυλούσε ένας χείμαρρος έξω από τα τείχη της παλιάς πόλης σήμερα ρέει ένα ανθρώπινο ποτάμι κατακλυσμιαίων διαστάσεων. Δεκάδες καφέ, εστιατόρια, κιόσκια, εμπορικά καταστήματα, ανθοπωλεία, διεκδικούν την προσοχή των επισκεπτών από δεκάδες καλλιτέχνες δρόμου, μίμους, μουσικούς, ταχυδακτυλουργούς και ζωντανά «αγάλματα» (1 ευρώ η φωτογραφία)!
Ακόμα κι εκεί στάθηκα άτυχος. Ενα «Street Food Festival» στο κάτω μέρος της Rambla είχε εκτοπίσει προσωρινά τα ανθρώπινα «αγάλματα», αυτή την τόσο χαρακτηριστική εικόνα της πόλης.
Τουλάχιστον ήταν εκεί που την είχα αφήσει η Boqueria (Mercat de Sant Josep), η ξακουστή αγορά της Βαρκελώνης, αυτός ο ναός της αφθονίας όπου ένα χάρτινο χωνάκι με καλαμαράκια και ένα σάντουιτς με χαμόν με «επαναφόρτισαν». Στη θέση τους ήταν ακόμα το φημισμένο θέατρο Liceu, η λυρική σκηνή της πόλης και η Plaça Reial με την αποικιοκρατική ατμόσφαιρα, τα νεοκλασικά και τους φοίνικες.
|
Στο τέρμα της Rambla, πολύ ψηλά στο βάθρο του, ο Κολόμβος, αν και θεωρητικά θα έπρεπε να δείχνει προς τα δυτικά και τον Νέο Κόσμο, εξακολουθεί να δείχνει προς τον Νότο, ίσως γιατί «εκεί του κλήρωσε ο έρωτας το λόττο».
Στα ανατολικά της Rambla απλώνεται η κάποτε κακόφημη συνοικία Raval όπου αξίζει να κάνετε μια στάση στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (MACBA) και στο Palau Güell, ένα από τα πρώτα έργα του Gaudí, εκεί όπου αρχίζει να διαφαίνεται εν σπέρματι η μεγαλοφυΐα και το «παράλληλο σύμπαν» του μεγάλου αρχιτέκτονα.
Στα βορειοανατολικά της Rambla απλώνεται μία από τις μεγαλύτερες, πιο καλά συντηρημένες και ομοιογενείς Γοτθικές Συνοικίες της Ευρώπης. Στον λαβύρινθο του Barri Gòtic αξίζει να χαθείτε για ώρες χωρίς σχέδιο και πρόγραμμα.
Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν αξιοθέατα που δεν πρέπει να χάσετε, ξεκινώντας από τον επιβλητικό καθεδρικό ναό και το παρακείμενο μοναστήρι, μια πραγματική όαση δροσιάς. Κάθε Κυριακή μεσημέρι, εκατοντάδες Καταλανοί συγκεντρώνονται έξω από τον Καθεδρικό για να χορέψουν τον παραδοσιακό κυκλικό χορό Sardana, διατυμπανίζοντας την «καταλανικότητά» τους, όπου «καταλανικότητα» για τους πιο εθνικιστές εξ αυτών σημαίνει και αγώνα για την ανεξαρτησία της Καταλωνίας.
|
Να θυμίσω ότι η Καταλωνία είναι μία από τις Αυτόνομες Κοινότητες της Ισπανίας, με δική της τοπική Κυβέρνηση (Generalitat), που εδρεύει περίπου 100 μέτρα νότια του Καθεδρικού απέναντι από το Δημαρχείο της Βαρκελώνης.
Ενα σοκάκι δίπλα στο κτίριο της Generalitat θα σας οδηγήσει σε ένα από τα πολλά παράδοξα της πόλης, έναν ρωμαϊκό ναό εγκλωβισμένο στον φωταγωγό πολυκατοικίας.
Περνώντας τη Via Laietana, φτάνετε στην κάποτε παραθαλάσσια γειτονιά Ribera, όπου επιβάλλεται μια στάση στο κτίριο-ύμνο στον μοντερνισμό Palau de la Música Catalana (1905-1908) το «Παλάτι της Καταλανικής Μουσικής», magnum opus του διάσημου αρχιτέκτονα Lluis Domènech i Montaner.
Τα έντονα χρώματα και ο βαρύς διάκοσμός του μπορεί για κάποιους να είναι «δύσπεπτα», αλλά αποτελούν έναν θρίαμβο του συνόλου σχεδόν των διακοσμητικών τεχνών, για να μη μιλήσουμε για τους ίδιους τους τεχνίτες - μάστορες και καλλιτέχνες.
Κατεβαίνοντας τη Via Laietana με κατεύθυνση προς τη θάλασσα, στρίψτε διαγώνια αριστερά στην Carrer de l’ Argenteria και θα φτάσετε στον εντυπωσιακό ναό Santa Maria del Mar (1329-1383) το πιο χαρακτηριστικό ίσως δείγμα καταλανικού γοτθικού ρυθμού, που αποτελεί και ένα ακόμη σύμβολο «καταλανικότητας». Βρίσκεστε πια στο Born, μία από τις πιο νεανικές και ζωντανές γειτονιές της πόλης με δεκάδες, μπαρ, καφέ και εστιατόρια.
Στην αγκαλιά της Μεσογείου
|
Στο τέρμα της Via Laietana, φτάνετε στο Port Vell («Παλιό Λιμάνι») και στο τμήμα της πόλης που γνώρισε τη μεγαλύτερη μεταμόρφωση λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων του 1992. Στη μέση του λιμανιού, διασχίζοντας τη γέφυρα Rambla del Mar, θα φτάσετε στο εμπορικό κέντρο Maremagnum και το ξακουστό Αquarium της πόλης.
|
Στα ανατολικά του λιμανιού απλώνεται η γραφική συνοικία Barceloneta («Μικρή Βαρκελώνη»), γνωστή για τα εξαιρετικά εστιατόριά της που φημίζονται κυρίως για τα θαλασσινά. Η σημερινή «σικ» γειτονιά δεν θυμίζει σε τίποτα τη φτωχογειτονιά περασμένων δεκαετιών όπου ζούσαν ψαράδες, βιομηχανικοί εργάτες και Τσιγγάνοι από την Ανδαλουσία. Ακόμα και το παλιό της όνομα («Somorrostro») έχει ξεχαστεί.
|
Ακολουθώντας την Passeig Marítim, έχετε στα δεξιά σας τις κατακλυσμένες από κόσμο παραλίες της Barceloneta και του Sant Sebastià και «σημαδεύετε» το χρυσαφένιο «Ψάρι» («Peix») του Frank Gehry στο ένα χιλιόμετρο περίπου. Πίσω από αυτό θα συναντήσετε το Ολυμπιακό λιμάνι και το Ολυμπιακό Χωριό.
Επιστροφή στην Barceloneta και συγκεκριμένα στον πύργο του Sant Sebastià, απ’ όπου θα πάρετε το τελεφερίκ για το Montjuïc. H διαδρομή προσφέρει αξέχαστη «εναέρια» θέα στην πόλη.
|
Το «Εβραϊκό βουνό» αποτελούσε πριν από τους Ολυμπιακούς ερωτική φωλίτσα για «άστεγα» ή/και «παράνομα» ζευγαράκια αλλά και στέκι ναρκομανών. Σήμερα εκτός από το Ολυμπιακό συγκρότημα με τον περίφημο «πύργο του Calatrava» φιλοξενεί μουσεία και γκαλερί, με πιο σημαντικό το Fundació Joan Miró. Θα βρείτε επίσης υπέροχους κήπους και ένα επιβλητικό κάστρο (Castell).
Στα βορειοδυτικά του λόφου θα δείτε το νεομπαρόκ κτίριο του Palau Nacional, που φιλοξενεί το Εθνικό Μουσείο Τέχνης της Καταλωνίας (Museu Nacional d’Art de Catalunya). Στα «πόδια» του βρίσκεται η Font Màgica («μαγική πηγή»), ένα σιντριβάνι όπου κάθε βράδυ εκτυλίσσεται ένα σόου τύπου «Ηχος και Φως», το οποίο με το επιπλέον στοιχείο του νερού μετατρέπεται σε πραγματικό υπερθέαμα.
Αρχιτεκτονική πανδαισία
|
Οταν η Βαρκελώνη άρχισε να ασφυκτιά εντός των τειχών της παλιάς πόλης, σχεδιάστηκε η επέκτασή της σε μια νέα γειτονιά, την Eixample. Αυτή η επέκταση συνέπεσε με τη ραγδαία οικονομική και κοινωνική άνοδο μιας νέας αστικής τάξης. Η μπουρζουαζία παντού και πάντα επιθυμεί διακαώς να μπει στο μάτι των παλαιών αριστοκρατών και το βασικό της όπλο είναι η επίδειξη του πλούτου. Ποιο πεδίο δόξης λαμπρότερο, όσον αφορά την επίδειξη, από μια εκθαμβωτική κατοικία;
Η έκρηξη της ματαιοδοξίας των αστών συνέπεσε με το ξέσπασμα δημιουργικής φαντασίας σπουδαίων αρχιτεκτόνων, με αποτέλεσμα τον Μοντερνισμό. Στα τέλη του 19ου - αρχές του 20ού αιώνα, η Βαρκελώνη λυτρωμένη από τα «δεσμά» της παλιάς πόλης, «τρελάθηκε»!
Δεκάδες είναι τα δείγματα στην Eixample, όμως ο πιο εμβληματικός δρόμος της είναι η Passeig de Gràcia. Σε ένα μόνο τετράγωνο, ανάμεσα στις οδούς Consell de Cent και Aragó, θα συναντήσετε τρία διαφορετικά «εξωφρενικά» κτίρια, σχεδιασμένα από τους τρεις σημαντικότερους Καταλανούς αρχιτέκτονες.
Πρόκειται για την Casa Lleó Morera (1905 - αρχιτέκτων, Lluis Domènech i Montaner), την Casa Amatler (1900 - Josep Puig i Cadafalch) και την Casa Battló (1906 - Antoni Gaudí). Tο συγκεκριμένο τμήμα του δρόμου είναι γνωστό στους Ισπανούς ως «μήλον της έριδος», ένα λογοπαίγνιο που προκύπτει από τη διπλή σημασία της λέξης «manzana» στα ισπανικά («μήλο» αλλά και «οικοδομικό τετράγωνο»).
|
Σε αυτό τον άτυπο αγώνα, πρωτοτυπίας, πρωτοπορίας και παραδοξότητας, ο Gaudí με την αχαλίνωτη φαντασία και εφευρετικότητα έχει ήδη πάρει κεφάλι. Οι αντίπαλοί του προσπάθησαν να απαντήσουν, ο πρώτος με το Recinte Modernista de Sant Pau, ένα νοσοκομείο με εκπληκτικό μοντερνιστικό διάκοσμο, ο δεύτερος με την Casa de les Punxes, με τους οβελίσκους σαν καπέλα μάγισσας.
Ομως, ο Gaudí μεγάλωσε τη διαφορά, λίγο πιο πάνω στην Passeig de Gràcia, με την Casa Milà, πιο γνωστή ως La Pedrera («το νταμάρι»). Ο,τι και να πούμε για αυτό το κτίριο θα ‘ναι λίγο. Είναι ο ορισμός του «πρέπει να το δεις για να το πιστέψεις», ειδικά η στέγη του, που μοιάζει να βγήκε από τον «Πόλεμο των Αστρων», όμως πολλές δεκαετίες πριν απ’ αυτόν.
Το ημιτελές αριστούργημα
Αν κάποιοι αμφισβητούν ακόμα την πρωτοκαθεδρία του Gaudí, ίσως αρκεί να αναφέρουμε ότι 7 από τα έργα του αποτελούν Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Κι αν κάποιος ακόμα αμφιβάλλει, τον παίρνουμε από το χεράκι και τον πάμε στη Sagrada Familia, το αδιαφιλονίκητο «σήμα κατατεθέν» της Βαρκελώνης, όπου βάζουμε τελεία και παύλα!
Το ημιτελές αριστούργημα, «υπό κατασκευή» εδώ και 134 χρόνια (και Κύριος οίδε για πόσα ακόμα) μπορεί να περιγραφεί με μία μόνο λέξη: ΔΕΟΣ! Εδώ βλέπουμε συμπυκνωμένη τη φιλοσοφία του. Βλέπουμε τον ίδιο τον Gaudí, τον πιστό καθολικό και τον εθνικιστή Καταλανό.
|
Τον μεγάλο αρχιτέκτονα που απεχθανόταν τις ευθείες γραμμές, γιατί «δεν υπάρχουν στη φύση»! Τον άνθρωπο που πήρε σκληρά, «άτεγκτα» υλικά και τους έδωσε ελαστικότητα και πλαστικότητα. Το «παράλληλο σύμπαν» του μοιάζει με τον ρευστό κόσμο των ονείρων, που μερικές φορές μπορεί να γίνονται εφιάλτες.
Αυτόν τον ρευστό κόσμο, αυτή την αίσθηση ότι επιπλέω σε ένα σουρεαλιστικό, σχεδόν άυλο σκηνικό θα πάρω μαζί μου για πολλοστή φορά! Μαζί με μια παρέα παλιών, αγαπημένων φίλων σ’ ένα μπαράκι του Poble Sec που μου θύμισαν ότι «τίποτα δεν πάει χαμένο στη χαμένη σου ζωή». Οσο για τη Βαρκελώνη; Ναι, υπήρξε «άπιστη», αλλά (αν με θέλει πίσω) τη συγχωρώ!
Πηγή: thetravelbook.gr
