Αν και οι περισσότεροι γονείς συμφωνούν ότι είναι κακή πρακτική να λένε ψέματα στα παιδιά, οι περισσότεροι γονείς είναι διατεθειμένοι να κάνουν μια εξαίρεση, όταν η συζήτηση αφορά στον Άγιο Βασίλη.
Σε αυτούς που αρνούνται να πουν ψέματα στα παιδιά τους περιλαμβάνονται αυτοί που δεν συμφωνούν με τον μύθο του Αη Βασίλη αλλά και όσοι φοβούνται ότι αργά ή γρήγορα το παιδί τους θα μάθει – πιθανότατα από άλλα παιδιά στο σχολείο - ότι η ιστορία του καλοκάγαθου παχουλού γέροντα που έρχεται από την καμινάδα και αφήνει δώρα, δεν είναι αληθινή.
Αυτοί πάλι που προτιμούν να κρατήσουν ζωντανό τον μύθο, το κάνουν για να κρατήσουν τη μαγεία των εορτών. Τελικά τι είναι καλό να κάνουμε για τα παιδιά μας; Ας δούμε τι λένε οι ειδικοί:
Οι οπαδοί της αλήθειας
Οσοι επιλέγουν να πουν την αλήθεια, εκφράζουν την έντονη ανησυχία τους ότι τελικά θα χάσουν την εμπιστοσύνη των παιδιών τους. Ωστόσο οι ειδικοί θεωρούν ότι αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί, με μια ειλικρινή συζήτηση. Οταν ένα παιδί αρχίζει να ανακαλύπτει την αλήθεια, οι γονείς θα πρέπει να του εξηγήσουν με πάσα ειλικρίνεια τον λόγο για τον οποίο επέλεξαν να υποστηρίξουν μια ιστορία που δεν είναι αληθινή, αναφέροντας – για παράδειγμα – την χαρά που προκάλεσε ο μύθος. Το παιδί θα πρέπει επίσης να κατανοήσει ότι το ψέμα αφορούσε σε μια εξαιρετική περίσταση και πως οτιδήποτε άλλο λένε οι γονείς είναι απολύτως αληθινό.
Οι ειδικοί λένε ότι ένα άλλο πιθανό πρόβλημα που πολλοί γονείς θέτουν είναι το ενδεχόμενο – με την χρήση του μύθου του Αη βασίλη – τα παιδιά να μην μπορέσουν εγκαίρως να κάνουν ορθή διάκριση ανάμεσα στην φαντασία και την πραγματικότητα, τονίζοντας ότι αυτό με την σειρά τους θα δημιουργήσει πρόβλημα στην μαθησιακή εξέλιξη των παιδιών.
Πάντως οι έρευνες που έχουν γίνει κατά καιρούς, δείχνουν ότι η ικανότητα διάκρισης του μύθου από την πραγματικότητα γίνεται σε πολύ μικρότερη ηλικία. Μάλιστα κάποιοι παιδοψυχολόγοι λένε ότι τα παιδιά στα οποία τα φανταστικά ερεθίσματα είναι πολλά, μπορούν να έχουν μια πολύ καλύτερη ικανότητα διαχωρισμού της φαντασίας από την πραγματικότητα. Οι ίδιοι φέρνουν ως παράδειγμα το γεγονός ότι πολλά απολύτως φυσιολογικά παιδι'α πλάθουν φανταστικούς φίλους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα έχουν μια φυσιολογική ανάπτυξη.
Τα μικρά παιδιά μπορούν να διαχωρίσουν φανταστικά πλάσματα (όπως ιπτάμενα γουρούνια) από άλλα που είναι πραγματικά. Δυσκολεύονται όμως να εντοπίσουν την αλήθεια όταν έχουν να κάνουν με όντα τα οποία έχουν έντονο συναισθηματικό φορτίο, όπως τα τέρατα, αλλά και με οντότητες που έχουν την αποδοχή του περίγυρού τους, όπως ο Αη Βασίλης.
Οι υποστηρικτές της φαντασίας
Δύο είναι τα βασικά επιχειρήματα υπέρ της διατήρησης του μύθου του Αη Βασίλη. Το ένα είναι η χαρά που εισπράττουν τα παιδιά για τα δώρα που υποτίθεται ότι μοιράζει ο Αγιος. Το δεύτερο είναι ότι τα παιδιά συμπεριφέρονται καλύτερα, επειδή νομίζουν ότι πρέπει να κάνουν καλές πράξεις για να έχουν την εύνοια του Αγίου.
Σχετικώς με το δεύτερο επιχείρημα, παιδοψυχολόγοι έκαναν ένα πείραμα για να δουν αν τα παιδιά είναι όντως διατεθειμένα να μην κάνουν αταξίες αν πεισθούν ότι κάποιος – τον οποίο δεν μπορούν να δουν – τα παρακολουθεί. Παρουσίασαν στα παιδιά ένα «αόρατο» πρόσωπο που ονομάζεται Πριγκίπισσα Αλίκη. «Μια καλή γυναίκα που μπορεί να γίνει αόρατη αλλά είναι πάντα εκεί». Για... πεισθούν για την παρουσία της γυναίκας, τα παιδιά μαθαίνουν ότι αυτή κάθεται σε μια καρέκλα που βρίσκεται στο δωμάτιο. Τα παιδιά έχουν την τάση να ακολουθούν τους κανόνες πολύ περισσότερο σε σχέση με άλλα παιδιά που επιβλέπονται από έναν ορατό ενήλικα που είναι παρών στον χώρο.
Τελικά τι πρέπει να κάνουν οι γονείς;
Ο,τι και να επιλέξουν οι γονείς, πρέπει να ξέρουν ότι υπάρχουν και πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Οι παιδοψυχολόγοι τονίζουν πάντως ότι οι γονείς δεν θα πρέπει να ανησυχούν υπερβολικά για τις επιπτώσεις μια τυφλής πίστης στον Αγιο, καθώς τα παιδιά δεν είναι εντελώς εύπιστα.
Στην πραγματικότητα, τα παιδιά συγκεντρώνουν συνεχώς πληροφορίες για τα πιστεύω των ανθρώπων του περιβάλλοντός τους, αξιολογούν την ομοιομορφία όλων αυτών των απόψεων και βγάζουν τα δικά τους συμπεράσματα για την αληθοφάνεια των ισχυρισμών. Καθώς η κριτική σκέψη των παιδιών αναπτύσσεται, με παρατηρήσεις όπως ότι ο Αη Βασίλης είναι πολύ παχύς για να μπορέσει να χωρέσει στην καμινάδα, τελικά οι μικροί συνειδητοποιούν ότι δεν έχουν να κάνουν με ένα πραγματικό πρόσωπο, ενώ παράλληλα κατανοούν και άλλα «αόρατα» πράγματα γύρω τους, όπως τα μικρόβια.
Το βασικό καθήκον των γονέων είναι να διαχειριστούμε την πιθανή απογοήτευση που έρχεται, όταν τα παιδιά τους να κατανοήσουν τελικά την αλήθεια, τονίζουν οι ειδικοί.
