Μια ανάλαφρη μεγαλοπρέπεια που σαν φύλλο χρυσού επιπλέει σε μια ατάραχη λιμνοθάλασσα και σου αποκαλύπτει ότι υπάρχουν κάποιοι μυστηριακοί τόποι που χωρίς να το καταλάβεις σε ταξιδεύουν μαγικά τόσο στον χώρο όσο και στον χρόνο.
Η αίσθηση της ψυχικής αταραξίας που συνδέεται με την ήρεμη θάλασσα. Αυτός είναι ο ορισμός της γαλήνης και μία μόνο πόλη στον κόσμο είναι η «Γαληνοτάτη». Oταν ο ήλιος ανατέλλει στη γιγάντια λιμνοθάλασσα Λαγκούνα Βενέτα και η παχιά ομίχλη έρχεται να συναντήσει την αγαπημένη της πολιτεία υπάρχει ένας απειροελάχιστος σιωπηλός χρόνος που νιώθεις ακριβώς έτσι: γαλήνια.
Λίγο μετά το συνειδητό σε επαναφέρει καθώς πίσω από το υγρό πέπλο εμφανίζεται κάτι τόσο μεγαλειώδες που δύσκολα γίνεται πιστευτό. Η Βενετία. Αυτό το καστανοκόκκινο γιγάντιο ψάρι που επιπλέει στους αιώνες του μύθου, της τέχνης και της εξερεύνησης. Η βασίλισσα της Αδριατικής, ο αγαπημένος προορισμός των ερωτευμένων, το ορμητήριο των σταυροφόρων, το λίκνο των εξερευνητών, των ζωγράφων και των μεγάλων εμπόρων.
Η Βενετία είναι καταρχήν ένα μηχανικό θαύμα. Χτισμένη σταδιακά από τον 5ο αιώνα πάνω σε 118 νησάκια τα οποία συνδέονται με 400 γέφυρες και όπου τα μεγαλόπρεπα κτίσματά της στέκονται στους αιώνες πάνω σε πασσάλους από κορμούς δέντρων. Μία πόλη ανάλαφρη και βαριά μαζί, γεμάτη από στενά δρομάκια που απλά απολαμβάνεις να χάνεσαι μέσα τους, τόσο εύκολα.
Στα μικρά σοκάκια των μεγάλων τεχνών
Η πόλη, που από ψηλά έχει το σχήμα ψαριού, είναι χωρισμένη σε 6 διαμερίσματα (σεστιέρι) και η βόλτα σας συνήθως ξεκινάει από τα δυτικά του διαμερίσματος της Σάντα Κρότσε (Santa Croce), εκεί που καταλήγουν τα τρένα και οι αυτοκινητόδρομοι που έρχονται από την Τεραφέρμα, τα ηπειρωτικά.
Πριν ξεκινήσετε δοκιμάστε να κάνετε τη βόλτα σας, όπως ένας τυπικός Βενετός. Η πόλη είναι γεμάτη από μικρά μεζεδομάγαζα (chicketerias) όπου οφείλεις να κάνεις συχνές στάσεις, πίνοντας ένα ποτήρι βενετσιάνικο Soave και τρώγοντας ένα-δύο από τους δεκάδες θαλασσινούς τοπικούς μεζέδες.
Μπροστά σας απλώνεται το βόρειο τμήμα του Μεγάλου Καναλιού που οφιοειδώς τέμνει τη Βενετία και απέναντί σας βλέπετε τους χαλκοπράσινους τρούλους της εκκλησίας του San Simeon Piccolo.
Aφού περάσετε απέναντι μέσω της γέφυρας Scalzi ακολουθείτε τη διαδρομή που περνάει από τη μικρή πλατεία του San Giacomo dell’Orio, όπου βρίσκεται και η ομώνυμη εκκλησία, μία από τις παλαιότερες της πόλης, χτισμένη τον 9ο αιώνα. Βρίσκεστε στα σύνορα με το μικρότερο και παλαιότερο διαμέρισμα της Βενετίας, το Σαν Πόλο (San Polo).
Πρόκειται για το πιο πυκνό σε δρομάκια σημείο της πόλης, όπου τα κανάλια στενεύουν αρκετά και μπορείτε πιο εύκολα να θαυμάσετε τις μανούβρες των γονδολιέρηδων. Αν μάλιστα αποφασίσετε να ανεβείτε σε ένα από αυτά τα παραδοσιακά πλεούμενα της Βενετίας, εδώ είναι η καλύτερη αφετηρία.
Κάντε μια πρώτη στάση στη δεύτερη μεγαλύτερη πλατεία της πόλης, το Campo San Polo, και ακολουθήστε τα δρομάκια που οδηγούν πρώτα στη Santa Maria Gloriosa dei Frari, ή αλλιώς Φράρι για τους ντόπιους: μία από τις σημαντικότερες εκκλησίες της Βενετίας, χτισμένη σε ιταλικό-γοτθικό στυλ, όπου δεσπόζει στην Αγία Τράπεζα ο πίνακας της Ανάληψης της Θεοτόκου του Τιτσιάνο.
Η διαχρονική ευημερία της Δημοκρατίας υπήρξε μαγνήτης και λίκνο για τις τέχνες και εδώ δημιουργήθηκε η περίφημη Βενετική Σχολή, όπου η πολυτελής ζωή των πλούσιων εμπόρων αποτυπωνόταν στα θερμά και ζωηρά χρώματα των μεγάλων Μπελίνι, Βιβαρίνι, Τζιορτζόνε, Τιτσιάνο, Τιντορέτο και Βερονέζε. Λίγο μετά το Φράρι αξίζει να επισκεφθείτε τη Μεγάλη Σχολή του Αγιου Ρόκο (Scuola Grande di San Rocco), όπου θα θαυμάσετε τα έργα του Βενετσιάνου ζωγράφου Τιντορέτο.
Η πόλη πλέον έχει ξυπνήσει για τα καλά και η βόλτα σας επιβάλλει μια επίσκεψη στο πιο ζωντανό κομμάτι της πόλης, την Αγορά του Ριάλτο. Πριν φτάσετε, κάντε μια στάση στο διάσημο All’ Arco, την αγαπημένη οστερία των ντόπιων ψαράδων και απολαύστε ένα τσικέτι μπακαλιάρου μέσα σε πιπεράτο πατατοκεφτεδάκι με ένα ποτήρι κρασί.
Ακριβώς δίπλα, η γαλήνη της πόλης αφήνει για λίγο τη θέση της στο χαρακτηριστικό ιταλικό ταμπεραμέντο, καθώς οι φωνές ανταγωνίζονται να πουλήσουν στην παλιότερη αγορά της πόλης. Η Αγορά του Ριάλτο υπήρξε η εμπορική καρδιά της Βενετίας και μπορεί το χρυσάφι, το μετάξι και τα μπαχαρικά να αντικαταστάθηκαν με τα χρόνια από τα χταπόδια, τα μύδια και τα ψάρια, αλλά θα νιώσετε το πνεύμα του εμπορικού δαιμονίου της πόλης που γέννησε τον Μάρκο Πόλο, τον πιο διάσημο έμπορο-εξερευνητή της ιστορίας.
Απέναντι από την Αγορά στην όχθη του διαμερίσματος Καναρέτζο (Cannaregio) στέκεται η διάσημη Χρυσή Οικία (Ca’ d’Oro), με τις χαρακτηριστικές οξυκόρυφες αψίδες της πρόσοψης, δείγμα του φλογόμορφου γοτθικού ρυθμού.
Το Μεγάλο Κανάλι απλώνεται μπροστά σας και σε μια στροφή του θα δείτε την πιο διάσημη γέφυρα, και μία από τις παλαιότερες της Βενετίας, το Ριάλτο, που χωρίζει τα διαμερίσματα του Σαν Πόλο και του Σαν Μάρκο.
Η γέφυρα του Ριάλτο είναι από τα πιο κομβικά σημεία της πόλης με την καλύτερη θεά στο Μεγάλο Κανάλι και σίγουρα θα πάρετε τον χρόνο σας να παρατηρήσετε τα δεκάδες διαφορετικά πλεούμενα που μεταφέρουν ντόπιους και ταξιδιώτες.
Το μεγαλείο της δημοκρατίας
Περάστε τη γέφυρα και ετοιμαστείτε να αντικρίσετε τη μεγαλοπρέπεια της Γαληνοτάτης, καθώς μόλις φτάσατε στο διαμέρισμα του Σαν Μάρκο (San Marco). Ξεκινήστε με μια βόλτα κοντά στην προκυμαία, όπου απλώνονται πολλά θαυμαστά κτίρια (Palazzo Grimani, Palazzo Grassi, Ponte dell’ Accademia, κ.α.), φτάνοντας μέχρι τη γειτονιά του San Samuele, γενέτειρα του διαβόητου Καζανόβα. Με πορεία προς τα πίσω θα συναντήσετε την όπερα La Fenice, στην οποία η Μαρία Κάλλας ερμήνευσε μερικούς από τους πρώτους μεγάλους ρόλους της.
Οι στενοί δρόμοι δεν σας προετοιμάζουν για το θαύμα που θα αντικρίσετε μόλις φτάσετε στην πλατεία του Αγίου Μάρκου. Μπροστά σας απλώνονται επιβλητικά η Βασιλική του Αγίου Μάρκου, το διάσημο καμπαναριό της, το Παλάτι των Δόγηδων και η Πόρτα του Ρολογιού.
Ας τα πάρουμε με τη σειρά. Ο πολιούχος της πόλης Αγιος Μάρκος, ο οποίος αποτελεί κτίριο-σύμβολο της βυζαντινής επιρροής, άρχισε να χτίζεται το 828 όταν Βενετοί έμποροι έκαναν αυτό που ήξεραν καλά: έκλεψαν τα λείψανα του Αγίου Μάρκου από την Αίγυπτο και τα μετέφεραν εδώ.
Η βασιλική ολοκληρώθηκε το 1100, έχοντας ως πρότυπο τον ναό των Αγίων Αποστόλων της Κωνσταντινούπολης και είναι εδώ που συναντά κανείς μερικά από τα μεγαλύτερα έργα τέχνης του Βυζαντίου, που λεηλατήθηκαν από την Κωνσταντινούπολη μετά την άλωσή της από τον δόγη Ερρίκο Δάνδολο, το 1204.
Οι τρεις αψιδωτοί είσοδοι του ναού στεφανώνονται από υπέροχα ψηφιδωτά. Στο εσωτερικό βρίσκονται τα τέσσερα χαλκόχρυσα άλογα που στόλιζαν τον ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης, ενώ πίσω από την Αγία Τράπεζα στέκεται η επιβλητική Pala d’Oro, ένας χρυσός πίνακας, μεγέθους 3 επί 2 μέτρων, με πάνω από 2.000 πολύτιμους λίθους που πλαισιώνουν βυζαντινές αγιογραφίες του Ιησού και των Αγίων.
Σε ένα μικρό δωμάτιο του ναού βρίσκεται και το θησαυροφυλάκιο όπου φυλάσσονται πολλά ακόμα ανεκτίμητα έργα του Βυζαντίου, δημιουργώντας έτσι ένα συναίσθημα νοσταλγικής υπηρηφάνειας.
Βγαίνοντας έξω και αφού ξεπεράσετε τη ζαλάδα από την επίδειξη του πλούτου, στρίψτε στα δεξιά και δίπλα από την εντυπωσιακή έξοδο του Παλατιού των Δόγηδων (Palazzo Ducale) θα δείτε εντοιχισμένο το άγαλμα των Τετραρχών, με τους Βυζαντινούς άρχοντες να αγκαλιάζονται με φόβο από τότε που έφτασαν σε ξένους τόπους.
Πριν συνεχίσετε τη βόλτα σας ανεβείτε στο καμπαναριό του Αγίου Μάρκου απ’ όπου θα έχετε μοναδική θέα προς όλη τη Βενετία αλλά και το Ρολόι της πλατείας, την καμπάνα του οποίου, χτυπάνε εδώ και αιώνες οι δύο τεράστιοι ορειχάλκινοι Τούρκοι. Κατεβαίνοντας επιβάλλεται να πιείτε ένα καφέ στο Caffè Florian, το αγαπημένο καφενείο καλλιτεχνών, όπως ο Βύρωνας, ο Γκαίτε, ο Βάγκνερ, ο Προυστ και ο Ντίκενς.
Πίσω στην κατοικία των ηγετών και πολιτική έδρα της Δημοκρατίας της Βενετίας, στο Palazzo Ducale, θα θαυμάσετε την αίθουσα του Μεγάλου Συμβουλίου (Sala del Maggior Consiglio) και την αίθουσα Sala dello Scrutinio όπου βρίσκονται πολλοί πίνακες, μεταξύ των οποίων και η Μάχη της Ναυπάκτου του Βιντσεντίνο.
Κάποιες φορές οι πληροφορίες και οι εικόνες είναι πολλές για να τις επεξεργαστεί το μυαλό και γι’ αυτό χρειάζεται λίγη θαλασσινή αύρα. Βγείτε έξω στην προβλήτα, καθίστε κάτω από την κολώνα του Φτερωτού Λέοντα και ατενίστε απέναντι.
Στα δεξιά σας βλέπετε τις εκβολές του Μεγάλου Καναλιού πάνω από τις οποίες δεσπόζει η βασιλική της Παναγίας της Υγείας (Santa Maria della Salute) στην πλευρά του διαμερίσματος του Ντορσοντούρο. Ενας ναός που αποτυπώνει το βενετσιάνικο μπαρόκ σε όλη του την καλαίσθητη υπερβολή.
Λίγο πιο δεξιά απλώνεται η νήσος Τζουντέκα (Giudecca) και δίπλα της το μικρό νησί San Giorgio Maggiore με τη διάσημη ομώνυμη εκκλησία, αγαπημένο θέμα των ρομαντικών ζωγράφων. Και στα δύο νησιά, όπως και στο λίγο πιο μακρινό Λίντο (Lido) μπορείτε να πάτε εύκολα με πλεούμενο.
Η Βενετία των Βενετών
Η βόλτα φτάνει σε πιο αυθεντικές περιοχές, τα διαμερίσματα του Καστέλο και του Καναρέτζο. Μια τελευταία ματιά στη Γέφυρα των Στεναγμών πίσω από το Παλάτι των Δόγηδων και η διαδρομή σας οδηγεί στο Αρσενάλε, την καρδιά και τη δύναμη του Βενετσιάνικου Ναυτικού. Δίπλα από την είσοδό στέκεται το άγαλμα του Λέοντα που έκλεψε ο Μοροζίνι από τον Πειραιά.
Το Καστέλο και το Καναρέτζο είναι οι κύριες περιοχές της πόλης που έχουν απομείνει οι βέροι Βενετσιάνοι. Αν ανοίξεις κουβέντα, οι ντόπιοι θα σου περιγράψουν πως πλέον ο πληθυσμός έχει λιγοστέψει, καθώς τα κτίρια στο κέντρο έχουν πουληθεί σε ξένους εκατομμυριούχους. Οι Βενετοί παραδέχονται θλιμμένα ότι το εμπορικό δαιμόνιο που τους διακρίνει έχει στραφεί εναντίον τους.
Στο Καστέλο οι τουρίστες λιγοστεύουν και η γαλήνη επιστρέφει. Βλέπεις γατιά με μαρίδες στο στόμα, γέρους κωπηλάτες να γυρνάνε από το πρωινό ψάρεμα και περνάς κάτω από τις χαρακτηριστικές μπουγάδες που ενώνουν τα κτίρια και φέρνουν κοντά τις γειτόνισσες για μια κουβέντα στα πεταχτά.
Στο ανατολικό τέλος του Καστέλο βρίσκονται οι κήποι της Μπιενάλε, ενώ από το Καναρέτζο μπορεί κανείς να πάρει το καραβάκι για το Μουράνο που βρίσκεται περίπου ένα ναυτικό μίλι βορειότερα. Το νησί είναι γνωστό για την παραδοσιακή υαλουργία και τα διάσημα κρύσταλλα Μουράνο. Στη βόλτα σας θα συναντήσετε μαστόρους του γυαλιού που πρόθυμα επιδεικνύουν την τέχνη τους, ενώ στο Palazzo Giustinian βρίσκεται το Μουσείο Γυαλιού της πόλης.
Μπείτε πάλι στο καραβάκι και κατευθυνθείτε ακόμα πιο βόρεια σε ένα διαμάντι της περιοχής, το Μπουράνο, ένα μικρό νησί που διακρίνεται για τα έντονα χρώματα στις προσόψεις των σπιτιών. Απέναντι απλώνεται το Τορτσέλο, όπου βρίσκεται ο καθεδρικός ναός της Αναλήψεως της Παρθένου (Cattedrale di Santa Maria Assunta) που πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφθείτε, καθώς πρόκειται για τον παλιότερο βυζαντινό ναό της περιοχής (7ος αιώνας), που μέσα του φυλάσσει τα υπέροχα ψηφιδωτά της Παναγίας Οδηγήτριας και της Εις Αδου Καθόδου.
Αφού θαυμάσετε τα αξιοθέατα, αφιερώστε όσο χρόνο μπορείτε για να βυθιστείτε στην ατμόσφαιρα της πόλης. Πίσω από τα βενετσιάνικα πέπλα που μπλέκουν το σήμερα με το χθες, ένας αλαφιασμένος Καζανόβας θα σας σκουντήξει τρέχοντας στις γέφυρες, ένας Μάρκο Πόλο θα βρίζει στοιβάζοντας την πραμάτεια του, ένας Καναλέτο θα ψάχνει το χρώμα της δύσης πάνω στις μαύρες γόνδολες και ένας Βιβάλντι θα αφήνει τις πρώτες νότες της «Γαληνοτάτης» να βγουν από τον μικρό φεγγίτη του.