«Πάχυνα». Ένα ρήμα που εμφανίζεται πολύ συχνά στο καθημερινό μας λεξιλόγιο και «στοιχειώνει» την καλή μας διάθεση, στέλνοντας την αυτοπεποίθησή μας στα τάρταρα. Η ζυγαριά σε τέτοιες περιπτώσεις γίνεται ένας καθημερινός βραχνάς, εχθρός και σύμμαχος ταυτόχρονα, από τα νούμερα της οποίας διαμορφώνεται η ψυχολογία μας.
Γράφει η Πανδώρα Κουλάδη
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει αναγνωρίσει επίσημα την παχυσαρκία ως νόσο από το 1997 και τη συμπεριέλαβε στη Διεθνή Ταξινόμηση Παθήσεων (International Classification of Diseases). Το 2011 η χώρα μας κατέκτησε τα πρωτεία στην παιδική παχυσαρκία, ενώ σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Παχυσαρκίας η Ελλάδα θα είναι έως το 2025 η πιο παχύσαρκη χώρα στην Ευρώπη, με το 36% των παιδιών να νοσεί.
Γιατί παχαίνουμε λοιπόν; Είναι απλώς η κακή επιλογή τροφών που προσθέτει κιλά ή επηρεάζει και η ψυχολογία; Πόσο επιβαρυντική είναι για το βάρος μας η οικονομική κρίση και πόσο αναγκαία είναι η άσκηση στην καθημερινότητα; Και τέλος ένα καίριο ερώτημα; Μπορούμε και πόσο εύκολα να αλλάξουμε τις διατροφικές μας συνήθειες;
«Η καταλληλότερη ερώτηση δεν είναι "γιατί παχαίνουμε" αλλά "γιατί αδυνατούμε να αδυνατίσουμε"» λέει στο newsbeast.gr η κλινική διαιτολόγος-διατροφολόγος κ. Βάσια Μανίκα.
«Οι άνθρωποι που επισκέπτονται το διαιτολόγο, ψάχνουν συνήθως να βρουν αιτίες έξω από τον εαυτό τους και, συχνά, εύκολες και μαγικές λύσεις. Όσο και να θέλουμε να αλλάξουμε αυτή τη νοοτροπία, η βιομηχανία της μόδας και του lifestyle επιμένει: "Χάσε 5 κιλά σε 2 εβδομάδες", "η δίαιτα της [τάδε γνωστής περσόνας]", "Τα 10 βήματα για το σώμα των ονείρων σου". Με αυτόν τον τρόπο δυσκολεύονται να κατανοήσουν ότι το κλειδί για ένα υγιές σώμα και πνεύμα βρίσκεται μέσα τους, όχι κάπου έξω και πρέπει να ψάξουν να το βρουν» επισημαίνει.
Οι αιτίες που βοηθούν να αυξηθεί το βάρος μας είναι πολλές. Χαρακτηριστικά η διατροφολόγος αναφέρει:
- Μειωμένη σωματική δραστηριότητα
- Καθιστική ζωή/ εργασία
- Άτακτα εργασιακά ωράρια
- Υιοθέτηση λανθασμένων διατροφικών συνηθειών από την οικογένεια
- Κατανάλωση μεγάλων μερίδων fast food
- Διαφημίσεις τροφίμων
- Άγχος
- Συναισθηματική υπερφαγία
- Γενετικοί παράγοντες
- Φαρμακευτική αγωγή (πχ. κορτικοστεροειδή, αντικαταθλιπτικά, αντιεπιληπτικά)
- Διάφορες ασθένειες με ορμονικό υπόβαθρο (πχ πολυκυστικές ωοθήκες, υποθυρεοειδισμός, σύνδρομο Cushing κα).
Υπάρχουν «θανατηφόροι» συνδυασμοί τροφών;
«Κακοί συνδυασμοί δεν υπάρχουν, επιστημονικά μιλώντας. Υπάρχουν κάποιοι συνδυασμοί που έχουν αποδειχθεί ότι οδηγούν σε ανεπιθύμητα αποτελέσματα, είτε για την υγεία, είτε για την ευεξία, είτε για την ίδια μας τη ζωή» επισημαίνει η κ. Μανίκα.
Ποιοι είναι αυτοί;
- Όσπρια μαζί με άγχος
- Ζυμαρικά μαζί με συναισθηματική φόρτιση (στενοχώρια, μελαγχολία κτλ)
- Ψάρι και κρέας μπροστά στην τηλεόραση
- Φρούτα και λαχανικά χωρίς τη συνοδεία φυσικής δραστηριότητας
- Μεσημεριανό ή/και σνακ στην εργασία σε στρεσογόνο περιβάλλον (διαβάζοντας τα emails, προσπαθώντας να προλάβουμε το deadline, μιλώντας στο τηλέφωνο)
- Καφές μαζί με τσιγάρο (όχι, ο καφές από μόνος του δεν είναι θανατηφόρος).
Αμέσως μου έρχονται στο μυαλό τροφές που όλοι λέμε ότι είναι απαγορευτικές και παχυντικές και ταυτόχρονα κανείς μας δεν μπορεί να τους αντισταθεί. Γιατί ναι, μας αρέσει να είμαστε κομψοί και να χωράμε σε μέγεθος small, αλλά ταυτόχρονα δύσκολα λέμε όχι στη σοκολάτα, τις πατάτες, τα αναψυκτικά, το ψωμί ή το βούτυρο. Ζήτησα από την κ. Μανίκα να μας αντικαταστήσει αυτούς τους «εχθρούς» με τροφές που θα προσφέρουν στον οργανισμό χωρίς να τον επιβαρύνουν. Και ιδού η «μαγική» λίστα!
- Πατάτες: καστανό ρύζι, γλυκοπατάτα, κινόα, πλιγούρι
- Σοκολάτα: μαύρη σοκολάτα (70% κακάο) ή με στέβια
- Αναψυκτικά: νερό, σόδα, χυμοί φρούτων ή, ακόμα καλύτερα, ολόκληρα φρούτα, χυμοί λαχανικών
- Ψωμί: ψωμί με ζέα, πολύσπορο, ολικής άλεσης
- Βούτυρο: φυτική μαργαρίνη
«Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ξέρουν καν ποιο είναι το μέγεθος του στομαχιού τους και παρόλ’ αυτά, αναρωτιούνται αν φταίνε οι «θανατηφόροι» ή οι «κακοί» συνδυασμοί τροφίμων που κάνουν και παχαίνουν. Το μέγεθος (της μερίδας) μετράει, το ξέρουμε πια, είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο. Το περιβάλλον στο οποίο τρώμε επίσης παίζει ρόλο. Κι αυτό είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο. Η συναισθηματική μας κατάσταση παίζει, ίσως, τον πιο σημαντικό ρόλο -γι’ αυτό και έχουν αναπτυχθεί, δυστυχώς, σε τέτοιο βαθμό οι διαταραχές τροφών (τόσο σε κλινικό επίπεδο όσο και στον μέσο "υγιή" πληθυσμό)» αναφέρει η κ. Μανίκα.
Πόσο σημαντική είναι η άσκηση;
Πόσες φορές έχετε πιάσει τον εαυτό σας να λέει «θα φάω σωστά, αλλά βαριέμαι να πάω γυμναστήριο;». Αν η απάντηση είναι «πολλές» τότε ήρθε η στιγμή να αναθεωρήσετε. Γιατί δεν μπορούμε να μιλήσουμε για υγεία και υγιεινό τρόπο ζωής αποκλείοντας την άσκηση από την καθημερινότητά μας, όπως επισημαίνει η διατροφολόγος. Προσέξτε όμως. Άσκηση δεν σημαίνει επιβολή γυμναστηρίου, υπάρχουν και άλλοι τρόποι άσκησης.
«Ο υγιεινός τρόπος ζωής είναι μια φιλοσοφία ζωής, όχι απλά μια μόδα που επιτάσσει ένα σφριγηλό σώμα. Απαιτεί κατάλληλη υποδομή και εκπαίδευση στο "γιατί κάνω αυτό που κάνω". Η κατασκευή του σώματός μας είναι τέτοια που επιβάλλει την κίνηση και την φυσική δραστηριότητα, σε καθημερινή βάση» λέει.
Και προσθέτει: «Ο Αμερικάνικος Καρδιολογικός Σύνδεσμος συστήνει το ελάχιστο μισή ώρα γρήγορο περπάτημα την ημέρα, το οποίο είναι πολύ εύκολο να επιτευχθεί από όλους όσους δεν έχουν κάποιο πρόβλημα υγείας όπου ο θεράπων ιατρός έχει συμβουλεύσει κάτι διαφορετικό.
Η φιλοσοφία του υγιεινού τρόπου ζωής συμπεριλαμβάνει την άσκηση, χωρίς όμως να επιβάλλει το γυμναστήριο, αν αυτό είναι κάτι που μας δυσκολεύει ή δεν μας αρέσει. Προτιμήστε να βρείτε ένα αγαπημένο χόμπι που θα αποτελεί και σωματική και πνευματική διέξοδο, ώστε να είστε συνεπείς και να μην το βαρεθείτε!».
Κρίση και διατροφή
Όσο και να είμαστε ενήμεροι για τα οφέλη της μεσογειακής διατροφής στην υγεία μας δυσκολευόμαστε να την ακολουθήσουμε στην πραγματικότητα, ιδίως εν μέσω της οικονομικής κρίσης.
Σύμφωνα με την κ. Μανίκα έρευνα που έγινε παλιότερα στην Ιταλία έδειξε ότι όσο πιο χαμηλό εισόδημα υπάρχει σε μία οικογένεια, τόσο δυσκολότερη γίνεται η τήρηση των αρχών της μεσογειακής διατροφής. Ως εκ τούτου στα κατώτατα εισοδήματα η παχυσαρκία αυξάνεται.
«Οι αναλυτές του Euromonitor International επισημαίνουν ότι τα δεδομένα είναι παρόμοια για Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα και Τουρκία, με την Ελλάδα να έχει μειώσει ακόμα και τα συσκευασμένα τρόφιμα, αφού η οικονομική κρίση βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο αποκορύφωμά της» διευκρινίζει.
Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες που οι καταναλωτές απομακρύνονται από τη μεσογειακή διατροφή σε περιόδους κρίσης.
«Ένας πιθανός λόγος για τον οποίο οι καταναλωτές σε περιόδους κρίσης απομακρύνονται τόσο πολύ από το μοντέλο της Μεσογειακής Διατροφής, μπορεί να είναι η παραπληροφόρησηΤο συμπέρασμα αυτό ενισχύεται από τα αποτελέσματα παλαιότερων μελετών στον ελληνικό πληθυσμό, στις οποίες φαίνεται ότι η παχυσαρκία σχετίζεται θετικά με το χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο του πληθυσμού. Στην πραγματικότητα, το γρήγορο φαγητό δεν είναι φθηνότερο και έχει πολυάριθμες αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία μας.
Για παράδειγμα, τα όσπρια, δημητριακά, φρούτα και λαχανικά είναι σε πολύ προσιτές τιμές και μπορούμε να τα επιλέγουμε στο καθημερινό μας διαιτολόγιο. Επίσης, τα μικρά ψάρια που είναι πλούσια σε ασβέστιο και ω-3 λιπαρά, όπως οι σαρδέλες και ο γαύρος, καθώς και οι ανάλατοι ξηροί καρποί, όπως τα αμύγδαλα μπορούν να γίνουν μέρος της εβδομαδιαίας μας ρουτίνας. Τέλος, η μείωση της κατανάλωσης του κόκκινου κρέατος σε λίγες φορές το μήνα είναι κάτι παραπάνω από επιθυμητή, αφού βρίσκεται στην κορυφή της Μεσογειακής Πυραμίδας» τονίζει η διατροφολόγος.
Πόσο εύκολο είναι να αλλάξουμε τις διατροφικές μας συνήθειες;
Πολύ συχνά νιώθουμε το σώμα μας να μας φωνάζει «φτάνει, το παράκανες». Και ενώ το ακούμε ο σύγχρονος τρόπος ζωής νιώθουμε ότι στέκεται εμπόδιο σε κάθε απόπειρα υιοθέτησης μιας σωστής διατροφής. «Το σώμα μας μάς "μιλάει", αν μάθουμε τη γλώσσα του» τονίζει η κ.Μανίκα. «Δυστυχώς, δεν υπάρχει μαγική δίαιτα ή το μαγικό ραβδάκι για την αλλαγή του σώματος (χωρίς παρενέργειες, έστω), όμως υπάρχει όντως κάτι μαγικό: η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών μας» προσθέτει.
Το πρώτο βήμα; Να αναγνωρίσουμε την κατάσταση που θέλουμε να αλλάξουμε, τα βήματα που απαιτούνται για να αλλάξει καθώς και να συνειδητοποιήσουμε ότι το φαγητό είναι μια ιεροτελεστία, μια καθημερινή πράξη αγάπης και φροντίδας ως προς τον εαυτό μας.
«Αν είναι πηγή (επιπλέον) άγχους και στενοχώριας ή, στο άλλο άκρο, στερητικής συμπεριφοράς, τότε το μόνο σίγουρο είναι η διαταραχή της διάθεσής μας και της σχέσης μας με τον εαυτό μας, η διαιώνιση της προβληματικής μας σχέσης με το φαγητό και η άρνηση της αλλαγής του σώματός μας. Έχουμε συνηθίσει να μας βλέπουμε με το σώμα που δεν θέλουμε» αναφέρει η κ. Μανίκα.
«Η "καλή ζωή", κατά τον Αριστοτέλη δηλαδή η "ευτυχισμένη ζωή"» αναφέρει «αποτελεί υπόδειγμα ευεξίας και υγείας, σε όλα τα επίπεδα του οργανισμού μας: πνευματικά, σωματικά, ψυχικά. Αυτή είναι μια αέναη σπείρα εξέλιξης και δημιουργίας, όπου μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε πρωτίστως και, στη συνέχεια, να ελέγχουμε τις παρορμήσεις μας, να κατανοούμε την εσωτερική επικοινωνία με το σώμα μας, να τροφοδοτούμε με τα καλύτερα και αγνότερα υλικά την ψυχή μας. Όλο το σύστημα δουλεύει αρμονικά και συνδυαστικά για να μπορέσουμε να έχουμε αυτό που θέλουμε».
Όσο και αν απογοητευόμαστε, όσο και αν θέλουμε να σπάσουμε τη ζυγαριά που δεν δείχνει το νούμερο που θέλουμε, όσο και αν θεωρούμε «βουνό» μια προσπάθεια απώλειας κιλών η κ. Μανίκα ανοίγει ένα παραθυράκι ελπίδας.
«Τα (πολύ) καλά νέα είναι ότι μπορούμε πια να εκπαιδεύσουμε πλήρως και συνεχώς τον εαυτό μας σε έναν ανοιχτό διάλογο με το σώμα μας, μέσα σε κλίμα αγάπης, αποδοχής και ενσυναίσθησης. Άλλωστε, είναι ο Ναός μας» λέει. Και ποιος δεν θέλει να είναι ο βασιλιάς στο ναό του;
(Η κ. Βάσια Μανίκα είναι Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, Diet Coach- mBIT Life & Wellness Coach, NLP Practitioner, Συνεργάτιδα της Dynamic Equilibrium System. Μπορείτε να τη βρείτε στη σελίδα της στο Facebook και στο dietcoaching.gr).
