Είναι σχεδόν κανόνας ότι οι σχέσεις μετά από κάποια χρόνια «μαραίνονται» και ο έρωτας φεύγει, δίνοντας τη θέση του στην αγάπη. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, όμως, το ποτάμι γυρίζει πίσω, αφού μπορούμε να ανακτήσουμε τα υπέροχα συναισθήματα που μας διακατέχουν τους πρώτους μήνες μιας γνωριμίας, αρκεί βέβαια να καταβάλουμε τη δέουσα προσπάθεια.
Αυτό που χρειάζεται είναι η λεγόμενη «ρύθμιση» (love regulation), η οποία αποτέλεσε το αντικείμενο μελέτης που δημοσιεύθηκε στην έγκριτη επιθεώρηση PLOS One. Ως «ρύθμιση» ορίζεται «η χρήση συμπεριφορικών και γνωστικών στρατηγικών με σκοπό να μεταβληθεί η ένταση των ερωτικών συναισθημάτων». Βάσει των στρατηγικών αυτών, μπορεί κανείς να αξιοποιήσει τις θετικές του σκέψεις για να ενισχύει τα ερωτικά αισθήματα προς τον σύντροφο. Με άλλα λόγια, μπορεί να ξαναερωτευτεί τον ίδιο σύντροφο αλλάζοντας τη νοοτροπία και τη στάση του.
«Οι θετικές σκέψεις είναι δυνατό να ενισχύσουν το αίσθημα του έρωτα για αρκετούς λόγους» εξηγεί η ψυχολόγος Ιβόν Τόμας. «Κατ’ αρχάς, εάν κάποιος βλέπει ούτως ή άλλως θετικά τα πράγματα στη ζωή του είναι πιο πιθανό να παρατηρήσει και να εκτιμήσει τα θετικά στοιχεία του συντρόφου παρά να τα θεωρήσει δεδομένα ή να τα παραβλέψει. Επίσης, οι άνθρωποι που σκέφτονται θετικά είναι συνήθως πιο ανοιχτόκαρδοι προς τους άλλους –άρα και προς τον σύντροφο– σε σύγκριση με ανθρώπους που σκέφτονται αρνητικά ή πιο ουδέτερα».
Λόγω της στάσης αυτής, μπορεί κανείς να νιώσει πιο έντονα και πιο βαθιά συναισθήματα για έναν ερωτικό σύντροφο. Είναι σαν να έχει λιγότερες άμυνες και, κυρίως, νιώθει ερωτευμένος επειδή είναι πιο χαρούμενος και συναισθηματικά ελεύθερος να εκφραστεί.
Ψυχολόγοι από το Πανεπιστήμιο του Μιζούρι, το Πανεπιστήμιο του Σαιντ Λούις και το Πανεπιστήμιο Εράσμους διεξήγαγαν ένα πείραμα στο οποίο συμμετείχαν 40 άτομα. Οι μισοί συμμετέχοντες διατηρούσαν μόνιμη σχέση, ενώ οι άλλοι μισοί είχαν χωρίσει πρόσφατα. Ζητήθηκε από κάθε συμμετέχοντα να φέρει 30 φωτογραφίες του συντρόφου/πρώην συντρόφου στο εργαστήριο και, πριν ξεκινήσει το πείραμα, να δηλώσει πόσο δεμένος και ερωτευμένος ένιωθε με το άτομο αυτό. Κατά τη διάρκεια του πειράματος οι συμμετέχοντες έπρεπε αρχικά να κοιτάξουν τις φωτογραφίες και να κάνουν θετικές σκέψεις για τη σχέση τους και για το μέλλον. Στη συνέχεια, κατά τη δεύτερη φάση του πειράματος, έπρεπε να κάνουν το αντίθετο, δηλαδή να προσπαθήσουν να κάνουν αρνητικές σκέψεις. Οι ερευνητές κατέγραφαν την εγκεφαλική λειτουργία των συμμετεχόντων κατά τη διάρκεια του πειράματος.
Στην πρώτη φάση διαπιστώθηκε μια «ανοδική ρύθμιση» των ερωτικών συναισθημάτων, η οποία αποτυπώθηκε με μια αύξηση της έντασης των εγκεφαλικών κυμάτων. Στη δεύτερη φάση τα αποτελέσματα ήταν τα αντίθετα, με τους ερευνητικές να διαπιστώνουν «καθοδική ρύθμιση» και πτώση της έντασης των εγκεφαλικών κυμάτων.
Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά οι ερευνητές στην εισαγωγή της μελέτης τους, «τα ερωτικά αισθήματα είναι μερικές φορές πιο έντονα από το επιθυμητό (π.χ. μετά από έναν χωρισμό) ή λιγότερο έντονα από το επιθυμητό (π.χ. σε μια μακροχρόνια σχέση)». Μπορεί λοιπόν κανείς να αξιοποιήσει τις στρατηγικές της «ρύθμισης» είτε για να τονώσει τη σχέση του μετά από χρόνια συμβίωσης είτε για να ξεπεράσει πιο εύκολα το τέλος μιας σχέσης.
Βέβαια, οι ερευνητές επισημαίνουν ότι ο έρωτας είναι κάτι που δεν μπορούμε να ελέγξουμε απόλυτα, δηλαδή να προσπαθήσουμε να το νιώσουμε εάν δεν συμβαίνει ήδη. Αυτό που βρίσκεται στον έλεγχό μας όμως είναι η καθημερινή διαχείριση των συναισθημάτων μας, επομένως μπορούμε να δώσουμε μια πιο θετική κατεύθυνση σε αυτά που ήδη νιώθουμε για το καλό το δικό μας αλλά και του συντρόφου.
Πρακτικά, η Τόμας προτείνει:
- Να αποφεύγεις τα άκρα: Σκέψεις του τύπου «εάν δεν είναι όλα τέλεια, είναι όλα χάλια».
- Να αποφεύγεις την καταστροφολογία: Εάν κάτι δεν πάει καλά, μην το μεγαλοποιείς, προσπάθησε να το βελτιώσεις.
- Να αναγνωρίζεις τις ευθύνες σου: Ποτέ δεν φταίει μόνο ο ένας όταν υπάρχει πρόβλημα στη σχέση και πρέπει να αναγνωρίζουν και οι δύο σύντροφοι τις ευθύνες τους για να βρεθεί μια λύση.
- Να μην έχεις υπερβολικές απαιτήσεις: Καθένας έχει τα δικά του «πρέπει» και δεν είναι σωστό να απαιτούμε από κάποιον να συμπεριφέρεται με βάση το δικό μας σύστημα αξιών και πεποιθήσεων.
- Να μην μειώνεις τα θετικά: Εάν έχουμε συνηθίσει να μας φέρονται καλά, έχουμε την τάση να το παίρνουμε ως δεδομένο και να μην το εκτιμάμε.
