«Πάμε ελεύθερο κάμπινγκ φέτος;». Απολαμβάνω τον καφέ μου και τη συζήτηση της παρέας των πιτσιρικάδων στο διπλανό τραπέζι. Το καλοκαίρι σχεδόν έφτασε και άρχισαν ήδη οι συζητήσεις για τις διακοπές. Τέσσερα αγόρια, όχι μεγαλύτερα από 20 χρονών, κάνουν σχέδια για να πάνε για πρώτη φορά ελεύθερο κάμπινγκ. Όχι χωρίς προβληματισμό, καθώς γνωρίζουν ότι η νομοθεσία δεν το επιτρέπει. Και πάλι όμως φαίνονται διατεθειμένοι να ρισκάρουν «αν σκάσουν οι μπάτσοι», όπως λένε, για την εμπειρία.
Το ζήτημα του ελεύθερου κάμπινγκ στην Ελλάδα επανέρχεται στην επικαιρότητα κάθε καλοκαίρι και παραμένει ένα ζήτημα που διχάζει. Και όμως, ολοένα και περισσότεροι είναι εκείνοι που επιλέγουν τον συγκεκριμένο τρόπο καλοκαιριών διακοπών. Οικονομική δυσκολία ή ανάγκη χαλάρωσης στη φύση -ο καθένας για τους λόγους του- επιμένει, γνωρίζοντας ότι υπάρχει το ρίσκο να τον πιάσουν.
Τι προβλέπει όμως η νομοθεσία; Το βασικό νομοθέτημα σχετικά με το ελεύθερο κάμπινγκ είναι ο Νόμος 392/1976, (ΦΕΚ Α’ 199/1976), με τίτλο «Περί ιδρύσεως και λειτουργίας χώρων οργανωμένης κατασκηνώσεως (κάμπινγκ) και άλλων τινών διατάξεων». Σύμφωνα με τον συγκεκριμένο νόμο, «απαγορεύεται η εγκατάσταση σκηνών ή στάθμευση τροχόσπιτων σε αρχαιολογικούς χώρους, αιγιαλούς, παραλίες, παρυφές δημόσιων δασών, δάση, και εν γένει κοινόχρηστους χώρους, καθώς και η φιλοξενία πέραν του ενός τροχόσπιτου από καταστηματάρχες ή ιδιώτες».
Με τροποποίηση το 2012 -άρθρο 38 του Νόμου 4055/2012 (ΦΕΚ Α’ 51/ 12.3.2012)- προβλέπει ότι η ελεύθερη κατασκήνωση τιμωρείται με κράτηση και όχι με φυλάκιση πλέον έως έξι μήνες ή με πρόστιμο έως 3.000 ευρώ. Πέρα όμως από την ποινή αυτή, προβλέπεται και μία διοικητική κύρωση, ένα πρόστιμο ύψους 300 ευρώ.
Ένας κατασκηνωτής μπορεί κάποιος να συλληφθεί αυτεπάγγελτα με τη διαδικασία του αυτοφώρου, σύμφωνα με παλαιότερες δηλώσεις του δικηγόρου Γιώργου Νικολακόπουλου στο newsbeast.gr. Την κατηγορία για ελεύθερο κάμπινγκ μπορεί να επιβαρύνουν παράμετροι που σχετίζονται με το εάν κάποιος έχει κατασκηνώσει σε δάσος και έχει ανάψει φωτιά, δεδομένου ότι υπάρχει απειλή για πυρκαγιά. Επίσης, η σύλληψη μπορεί να συνοδεύεται από ρύπανση του περιβάλλοντος, γεγονός που μεγεθύνει τις κατηγορίες εις βάρος του.
Τι γίνεται τελικά στην πράξη με το ελεύθερο κάμπινγκ;
Παρά τη σχετική νομοθεσία και τις συλλήψεις που γίνονται και ανακοινώνονται στη διάρκεια του καλοκαιριού από την Ελληνική Αστυνομία, οι λάτρεις της ελεύθερης κατασκήνωσης δεν πτοούνται και παραμένουν πιστοί σε αυτόν τον εναλλακτικό τρόπο διακοπών. Και είναι αρκετοί.
Στην Ελλάδα, υπάρχουν τοπικές αρχές περισσότερο και λιγότερο «ανεκτικές» απέναντι στους κατασκηνωτές. Σε ανακοινώσεις τους τα προηγούμενα χρόνια, δημοτικές αρχές, όπως της Ικαρίας και της Σαμοθράκης, έχουν… υπενθυμίσει πως το ελεύθερο κάμπινγκ απαγορεύεται. «Η επιλογή του ελεύθερου camping από ένα μέρος των επισκεπτών, δε μπορεί να στερεί το δικαίωμα της πρόσβασης-χρήσης των παραλιών από όλους τους υπόλοιπους επισκέπτες και κατοίκους του νησιού», τόνιζε χαρακτηριστικά ο δήμος Ικαρίας στην ανακοίνωσή του.
Και ο δήμος Σαμοθράκης έχει χρειαστεί να δώσει διευκρινίσεις για την ελεύθερη κατασκήνωση προς τους επισκέπτες του νησιού, τονίζοντας ότι σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία απαγορεύεται σε όλο το νησί η ελεύθερη κατασκήνωση. «Η ελεύθερη κατασκήνωση λόγω της ορεινής και πυκνόφυτης φύσης του νησιού ενέχει πολλαπλούς κινδύνους τόσο για τους κατασκηνωτές όσο και για τους μόνιμους κατοίκους ενώ δημιουργεί εστίες ρύπανσης ιδιαίτερα σε δύσβατα σημεία και στα ρέματα», τόνισε ο δήμος.
Άλλες περιοχές είναι πάλι περισσότερο… ελαστικές ως προς το συγκεκριμένο ζήτημα, παρά τη νομοθεσία. Ένας από τους λόγους είναι οικονομικός, η στήριξη δηλαδή των τοπικών επιχειρήσεων από τους κατασκηνωτές. Υπάρχουν περιοχές όπου οι κατασκηνωτές πηγαίνουν χωρίς ιδιαίτερο άγχος. Ξέρουν ότι δύσκολα θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα, ενώ υπάρχουν αρκετοί που κάνουν ελεύθερο κάμπινγκ επί χρόνια σε συγκεκριμένες περιοχές χωρίς να έρθουν ποτέ αντιμέτωποι με την αστυνομία.
Η Τήλος, για παράδειγμα, θεωρείται ένα φιλικό προς τους ελεύθερους κατασκηνωτές νησί, με τις αρχές του να έχουν εγκαταστήσει κοινόχρηστες υποδομές, ντουζιέρες και τουαλέτες. Χαρακτηριστικό είναι πως σε παλιότερες δηλώσεις της στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία», η δήμαρχος του νησιού τόνιζε πως «δεν είναι αρμοδιότητα του δήμου να κυνηγάει τους κατασκηνωτές». Σύμφωνα με την κ. Μαρία Καμμά-Αλιφέρη, «πέραν τούτου, η κοινωνία της Τήλου τούς θέλει και τους έχει ανάγκη. Χάρη στη δική τους παρουσία δουλεύουν τα εστιατόρια και τα μίνι μάρκετ. […] όχι απλώς δεν ενοχλούν κανέναν, αλλά πολλές φορές που χρειάστηκε κάτι το νησί, πολλοί από αυτούς μάς έχουν βοηθήσει».
Πριν από περίπου έναν χρόνο, μια ερώτηση προς τους υπουργούς Δικαιοσύνης και Εσωτερικών που υπέγραφαν 39 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ έθετε το θέμα της ελεύθερης κατασκήνωσης. «Η θερινή περίοδος πλησιάζει, και σήμερα, περισσότερο από ποτέ, πληθαίνουν οι φωνές που τάσσονται υπέρ τις ανεμπόδιστης, οικονομικά ανέξοδης και υπεύθυνης απόλαυσης της φύσης, μέσα από την ελεύθερη κατασκήνωση», ανέφεραν οι βουλευτές, ενώ σχετικά με τη νομοθεσία σημείωναν ότι «οι συγκεκριμένες διατάξεις έχουν ξεπεραστεί από το πνεύμα της εποχής μας, τυποποιούν ένα ψευτοέγκλημα και είναι ηθικά, νομικά και κοινωνικά ανεπίτρεπτες».
Η πρόταση για αποποινικοποίηση της ελεύθερης κατασκήνωσης άνοιξε και πάλι τη συζήτηση και προκάλεσε αντιδράσεις, ενώ δεν ήταν λίγοι εκείνοι που σχολίασαν ειρωνικά ότι «τα λύσατε όλα και τώρα ασχολείστε και με αυτό».
Από την άλλη πλευρά, ο αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Κάμπινγκ και πρόεδρος της αντίστοιχης Ένωσης στη Χαλκιδική, Αντώνης Δεληδημητρίου, είχε καταγγείλει σε δηλώσεις του στον ραδιοφωνικό σταθμό του Αθηναϊκού - Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων «Πρακτορείο 104,9 FM», ότι «τουλάχιστον 8 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις χάνονται πανελλαδικά» από τα οργανωμένα κάμπινγκ λόγω της «άγριας ελεύθερης κατασκήνωσης που βρίσκεται σε έξαρση». «Η ελεύθερη κατασκήνωση βλάπτει την εικόνα της Ελλάδας και τον τουριστικό κλάδο, δημιουργούνται εστίες μόλυνσης από τα σκουπίδια και ενίοτε κίνδυνοι πυρκαγιάς», σύμφωνα με τον ίδιο.
Η διαμάχη ανάμεσα στους υπέρ και τους κατά κρατά χρόνια ολόκληρα, με την κάθε πλευρά να προβάλει τα δικά της επιχειρήματα. Γεγονός παραμένει πάντως ότι παρά την ύπαρξη της σχετικής νομοθεσίας, το ελεύθερο κάμπινγκ υπάρχει στις ελληνικές παραλίες και όχι μόνο, κερδίζοντας ολοένα και περισσότερους υποστηρικτές της κατάργησης της απαγόρευσης. Μια κατάργηση, που εφόσον γίνει πράξη, καλείται πάντως να δώσει λύση στα ζητήματα της προστασίας του περιβάλλοντος και της ελεύθερης πρόσβασης όλων των ανθρώπων στις υπέροχες ελληνικές παραλίες.
