Πριν μερικούς μήνες στη διάρκεια ενός οδοιπορικού στην πόλη του Πύργου, φωτογραφίσαμε αρκετά από τα νεοκλασσικά αρχιτεκτονικά “διαμάντια” της πόλης. Άλλα καλοδιατηρημένα, άλλα - τα περισσότερα - αφημένα στην τύχη τους. Μέσα από τη μελέτη που πραγματοποίησε η Αρχιτέκτονας - Μηχανικός Ivette Margarita Valle de Konstantopoulos (Υβετ Βαγιέ Κωνσταντοπούλου) το 2006, με σκοπό των αναγνώριση των κτιρίων που έχουν ένα ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, για λογαριασμό του δήμου Πύργου, μάθαμε αρκετά από τα κτίρια αυτά.
Τελευταία εστιάσαμε σε ένα από αυτά που η μελέτη αναφέρει ως ένα από τα παλιότερα κτίρια του Πύργου.
Αυτό που βρίσκεται στην οδό Κρεστενίτη με την παραδοσιακή αυλή - δεν υπάρχει άλλο όμοιο του - και που ψάχνοντας μάθαμε αρκετά για την ιστορία του.
Καταρχάς να ευχαριστήσουμε δύο φίλους τον Θοδωρή Αποστολόπουλο και τον Γιάννη Μαχαίρα που μας βοήθησαν σημαντικά για να δούμε και να φωτογραφίσουμε ένα κομμάτι της ιστορίας της πόλης…
Το πρώτο που μάθαμε για το συγκεκριμένο κτίριο που γοητεύει με τον περίτεχνο ξύλινο διάκοσμο που διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση σχεδόν 200 χρόνια μετά την κατασκευή του, είναι πως εκτιμάται πως κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1840. Η μελέτη αναφέρει ως έτος ολοκλήρωσης κατασκευής το 1831, όμως εντοπίσαμε μια πινακίδα των Ασφαλειών Τεργιέστη που αναφέρουν τη χρονολογία αυτή, που είναι η ίδρυσης της εταιρίας…
Έπειτα - και αυτό είναι πολύ σημαντικό - μάθαμε πως το συγκεκριμένο ήταν ένα δημόσιο κτίριο. Στέγασε το πρώτο εξατάξιο γυμνάσιο του Πύργου, τότε Αρρένων - πριν αυτό μετακινηθεί στο κτίριο της οδού Γυμνασιάρχου Δούκα - εκεί που βρίσκεται τώρα το 1ο Γυμνάσιο Πύργου - το οποίο και κτίσθηκε το 1931. Σε αντίθεση με το κτίριο του 1931 που “λύγισε” από το μεγάλο σεισμό της 8ης Ιουνίου 2008 με επίκεντρο την Ανδραβίδα (και στη θέση του κτίστηκε το νεότερο 1ο γυμνάσιο Πύργου) - το κτίριο του 1840 με πολλά περισσότερα χρονάκια στην πλάτη του, στέκει αγέρωχο στο πέρασμα του χρόνου.
Ένα κτίριο που “έζησε” σε τρεις αιώνες. Το 19ο, τον 20ο και τον 21ο αιώνα και σίγουρα αξίζει προσοχής και προστασίας και ο δήμος Πύργου ίσως θα πρέπει να αναζητήσει τον τρόπο μέσα από το πρόγραμμα “Διατηρώ” για την διάσωση τέτοιων κτιρίων…
Το επόμενο που μάθαμε μέσα από μαρτυρίες είναι πως δεκαετίες μετά την αποφοίτηση τους μαθητές που πέρασαν όμορφα χρόνια σε αυτό το κτίριο πριν αυτό μετακομίσει στο νεότερο γυμνάσιο, έφτασαν να αναζητήσουν το όνομα τους εκεί. Τι εννοούμε; Στην πόρτα του παλιού γυμνασίου που διατηρείται ακόμα, υπάρχουν χαραγμένα ονόματα μαθητών, των τελευταίων που φοίτησαν εκεί. Και πριν χρόνια ένας απόστρατος στρατηγός της Χωροφυλακής, ήταν ένας από αυτούς που βρήκε το όνομα του να παραμένει χαραγμένο στην πόρτα αυτή.
Χαραγμένα πάνω στην πόρτα ονόματα μαθητών του γυμνασίου Πύργου.
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που δεν γνωρίζαμε είναι πως το κτίριο που βλέπουμε σήμερα είναι το μισό από το αρχικό που κατασκευάστηκε. Κληρονομικά ζητήματα οδήγησαν σε αυτή τη διαίρεση και δίπλα δημιουργήθηκε άλλο κτίριο - προπολεμικά.
Το κτίριο που άλλοτε στέγαζε το γυμνάσιο Πύργου αγοράστηκε μετά την μετακίνηση - δηλαδή μετά το 1931 - από τον Παναγιώτη Παπασπηλιόπουλο που επέστρεψε από την Αμερική και έζησε εκεί με την σύζυγό του Γιαννούλα. Έπειτα στο σπίτι έζησε η κόρη τους με την οικογένεια της η Αθηνά και ο Γιώργος Αποστολόπουλος με τα παιδιά τους, ενώ τα τελευταία χρόνια έως την δεκαετία του 2000 έμεινε εκεί μαζί τους και ο εγγονός τους Γιάννης Μαχαίρας. το κτίριο αυτό δηλαδή ήταν κατοικήσιμο έως πριν λίγα χρόνια.
Οι ιστορίες που κρύβει πολλές, οι παρεμβάσεις που έγιναν μετέπειτα ελάχιστες - πριν της “διχοτόμησης” και η κατάσταση στην οποία βρίσκεται ένα κτίριο 180 ετών εξαιρετική.
Μπήκαμε μέσα με φόβο μήπως κάτι πέσει στο κεφάλι μας… Γρήγορα διαψευστήκαμε. Το παλιό πέτρινο δείχνει αρκετά γερό και ας μην ξεχνάμε πως έχει αντέξει τους σεισμούς του Πύργου το 1993 - τότε που πολλά από τα παλιά σπίτια της πόλης διαλύθηκαν - και του 2008.
Βρήκαμε το εσωτερικό του αναστατωμένο μιας και διαρρήκτες έψαχναν ένας Θεός ξέρει τι σε ένα παλιό σπίτι. Έπιπλα, αντικείμενα και φωτογραφίες που υπάρχουν εκεί, περισσότερο συναισθηματική αξία έχουν, παρά οικονομική.
Πρόσωπα που έζησαν εκεί και έγραψαν τις ιστορίες τους υπάρχουν ακόμα εκεί… στους τοίχους σε φωτογραφίες. Και μαζί τους φωτογραφίες προσώπων που έγραψαν σελίδες στην ιστορία της χώρας.
Η παλιά ντουλάπα, το μεταλλικό κρεβάτι, το μπαούλο, ένα εικονοστάσι και το παλιό “λαβομάνο” είναι μόνο μερικά από τα αντικείμενα που μας θύμισαν δικές μας ιστορίες με προπαππούδες και προγιαγιάδες…
Προσέξαμε το ξύλινο περίτεχνο ταβάνι… Δεν θυμίζει αυτό που θα συναντήσουμε σε κάποιο αρχοντικό με ζωγραφιές και λεπτομέρειες. Δείχνει πως ήταν ένα δημόσιο κτίριο, ένα σχολείο, που παρά τον αυστηρό χαρακτήρα του, διατηρούσε μια πιο “σφιχτή” αισθητική.
Το ξύλινο πάτωμα, όπως και το ταβάνι, δείχνουν την αντοχή τους στο χρόνο. Μαζί με την εξαιρετική πέτρα του κτιρίου, κάθε τι ξύλινο, πόρτες, εξώπορτες, παράθυρα, διάκοσμος, φανερώνουν την απίστευτη ποιότητα των υλικών… 180 χρόνια μετά.
Στο ισόγειο για χρόνια λειτούργησε ένα παραδοσιακό ταβερνάκι - “κρασοταβερνάκι” με μια αυλή… όνειρο. Κοιτώντας την φωτογραφία του παρελθόντος ευχηθήκαμε να ζωντανέψει και πάλι αυτή η αυλή.
Η γειτονιά έχει αρκετά σπίτια εκείνης της εποχής, νεότερα μεν κατασκευαστικά αλλά από τα τέλη του 1800 και αρχές του 1900. Μάλιστα ένα γειτονικό αποτέλεσε την κατοικία της οικογένειας του Στέφανου Χ. Στεφανόπουλου πολιτικού και πρωθυπουργού της Ελλάδος τη δεκαετία του 1960.
Αν η πόλη θέλει να κάνει κάτι πραγματικά χρήσιμο για την ιστορία της, είναι να διασώσει τέτοια κτίρια. Σίγουρα δεν είναι κάτι εύκολο και χρειάζονται πολλά κονδύλια, αλλά ο Δήμος Πύργου και η παρούσα δημοτική αρχή, μπορούν να αφήσουν το στίγμα τους στην πόλη, σώζοντας την αρχιτεκτονική της ιστορία.
Λεπτομέρειες του κτιρίου
Στο ισόγειο λειτούργησε για χρόνια ταβέρνα από τον ιδιοκτήτη.
Φωτογραφίες προσώπων που έγραψαν "μαύρη" ιστορία στην Ελλάδα.
Διακρίνεται ο τοίχος μετά τη διχοτόμηση του κτιρίου.
Ξύλινο παράθυρο ετών... 180
Ξύλινη πόρτα ετών... 180
Η θέα από το στενό μπαλκόνι
Το παλιό "λαβομάνο"
Η αυλή σήμερα...
Η πινακίδα των Γενικών Ασφαλειών Τεργέστη
Ξύλινες λεπτομέρειες στο διάκοσμο του κτιρίου
Ξύλινες λεπτομέρειες στο διάκοσμο του κτιρίου
Ο Παναγιώτης Παπασπηλιόπουλος με τη σύζυγό του Γιαννούλα στο σπίτι τους.
Η Γιαννούλα Παπασπηλιοπούλου με την εγγονή της, στην αυλή του σπιτιού τους.
Ο Παναγιώτης Παπασπηλιόπουλος με τη σύζυγό του Γιαννούλα και αγκαλιά το δισέγγονό τους Γιάννη Μαχαίρα. Πίσω ο παππούς και η γιαγιά του Γιάννη, Γιώργος και Αθηνά Αποστολοπούλου.
Το κτίριο - πριν τη διχοτομησή του όταν ακόμα λειτουργούσε η ταβέρνα στο ισόγειο (φωτογραφία fanariandritsaina.blogspot.gr)
