Παίζει ρόλο το ταμπεραμέντο του παιδιού στην εκδήλωση ΔΕΠΥ; Υπάρχουν τρόποι οι γονείς να αποτρέψουν την εκδήλωση της διαταραχής σε παιδιά που είναι επιρρεπή; Μια ερευνητική ομάδα δίνει ενδιαφέρουσες απαντήσεις
Μια από τις πιο συχνές διαταραχές της παιδικής ηλικίας, η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) μπορεί να δυσκολέψει τη ζωή του παιδιού στο σχολείο και συνάμα να αυξήσει το άγχος των γονιών. Συνήθως εκδηλώνεται με συμπτώματα, όπως η νευρικότητα, η δυσκολία συγκέντρωσης και η παρορμητικότητα. Θα μπορούσε όμως, με κάποιο τρόπο να αποτραπεί η εμφάνισή της, προτού η διαταραχή αναπτυχθεί πλήρως;
Μέχρι πρότινος, οι αναπτυξιακοί ψυχολόγοι γνώριζαν ότι ένα πολύπλοκο μείγμα ιδιοσυγκρασίας, γονικής μέριμνας και εκτελεστικών λειτουργιών του νου αποτελούν αλληλένδετους παράγοντες για την ανάπτυξη των συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ κατά την παιδική ηλικία. Ωστόσο, μια τελευταία μελέτη επιστημόνων του Πανεπιστημίου Waterloo, που δημοσιεύτηκε στο Research on Child and Adolescent Psychopathology, αναδεικνύει πως υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία που προβλέπουν μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης συμπτωμάτων ΔΕΠΥ, υπογραμμίζοντας τη σημασία της έγκαιρης και στοχευμένης παρέμβασης.
«Μια συλλογή πρώιμων χαρακτηριστικών που αποκαλούμε πληθωρικότητα στην παιδική ιδιοσυγκρασία, όπως ο μεγάλος ενθουσιασμός, η περιέργεια και οι θετικές αντιδράσεις σε άγνωστους ανθρώπους και περιβάλλοντα, σε συνδυασμό με οικογενειακούς παράγοντες μπορεί να προδιαθέτουν ορισμένα παιδιά να αναπτύξουν συμπτώματα ΔΕΠΥ» αναφέρει η Δρ. Heather Henderson, καθηγήτρια αναπτυξιακής ψυχολογίας στο Waterloo και συν-συγγραφέας της μελέτης, και συνεχίζει προσθέτοντας ότι «αναδεικνύεται πως οι γονείς μπορούν πραγματικά να αποκόψουν τα μονοπάτια που που οδηγούν στη ΔΕΠΥ μέσω πιο καθοδηγητικών και αφοσιωμένων γονικών συμπεριφορών, όπως η καθοδήγηση του παιδιού με λεκτικές και σωματικές υποδείξεις καθώς αντιμετωπίζει νέες καταστάσεις».
Ενώ η υπερένταση σε ένα παιδί προσχολικής ηλικίας δεν είναι απαραίτητα λόγος ανησυχίας, η έρευνα δείχνει ότι τα παιδιά με πληθωρική ιδιοσυγκρασία τείνουν επίσης να έχουν προβλήματα με την αυτορρύθμιση και τις εκτελεστικές λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένης της μνήμης εργασίας και της ευέλικτης σκέψης. Για να το διερευνήσουν περαιτέρω, οι ερευνητές ξεκίνησαν να παρακολουθούν συνολικά 291 παιδιά από την ηλικία των μόλις τεσσάρων μηνών μέχρι να κλείσουν τα 15 έτη.
Η ερευνητική ομάδα εξέτασε την ιδιοσυγκρασία του παιδιού και τις αλληλεπιδράσεις γονέα-παιδιού στην ηλικία των τριών ετών και στη συνέχεια αξιολόγησαν την εκτελεστική λειτουργία κάθε παιδιού στην ηλικία των τεσσάρων ετών. Τέλος, οι επιστήμονες ανέλυσαν τα συμπτώματα ΔΕΠΥ που ανέφεραν οι γονείς των συμμετεχόντων σε έξι περιπτώσεις μεταξύ των ηλικιών πέντε και 15 ετών. Η προσέγγιση αυτή οδήγησε στην αποκάλυψη ότι η ιδιοσυγκρασία και η γονική μέριμνα λειτουργούν συνδυαστικά για να επηρεάσουν τις αναπτυσσόμενες εκτελεστικές λειτουργίες ενός παιδιού.
Συνολικά, η μελέτη διαπίστωσε ότι τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ αυξάνονται καθ’ όλη τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, όταν ένα παιδί εμφανίζει νωρίς πληθωρικό ταμπεραμέντο, χαμηλές έως φυσιολογικές εκτελεστικές λειτουργίες και δέχεται λιγότερο καθοδηγητική και αφοσιωμένη γονική μέριμνα, ενώ διαχειρίζεται νέες καταστάσεις νωρίς στη ζωή του.
«Όταν ο γονέας φροντίζει το παιδί κατευθύνοντάς το με λεκτικές και σωματικές υποδείξεις, χωρίς να το ελέγχει, ενδεχομένως να βοηθήσει στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων αυτορρύθμισης του παιδιού και να αποτρέψει την αύξηση των συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ» καταλήγει η Δρ Henderson.
