Πτωχευτικός Νόμος: Πώς θα διευθετούνται από αρχές του 2021 τα χρέη νοικοκυριών και επιχειρήσεων

Aντιμέτωποι με μία νέα πραγματικότητα θα βρεθούν από τους πρώτους μήνες του 2021 χιλιάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις που βαρύνονται σήμερα με χρέη προς Δημόσιο, ασφαλιστικά Ταμεία και τράπεζες, ύψους περίπου 234 δισ. ευρώ. Ο νέος Πτωχευτικός Νόμος που ψηφίζεται αύριο στη Βουλή και αναμένεται να τεθεί σε ισχύ από τον ερχόμενο Γενάρη αντικαθιστά όλα τα επιμέρους εργαλεία ρύθμισης οφειλών (υπερχρεωμένα νοικοκυριά, προστασία 1ης κατοικίας, εξωδικαστικό μηχανισμό κ.λπ.), δίνοντας στους δανειολήπτες τις εξής δύο εναλλακτικές: είτε να ρυθμίσουν εξωδικαστικά τις οφειλές τους είτε να πτωχεύσουν, επιστρέφοντας μετά από ένα έως τρία έτη στην κανονικότητα.

Το protothema.gr παρουσιάζει τα βασικά σημεία του νομοσχεδίου, μετά και το «λίφτινγκ» που έκανε προσφάτως ο υπουργός Οικονομικών, κ. Χρήστος Σταικούρας, κατόπιν ακρόασης φορέων της αγοράς.

Εξωδικαστικός Μηχανισμός
Δικαίωμα υποβολής αίτησης στον εξωδικαστικό μηχανισμό έχει κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο με πτωχευτική ικανότητα εκτός εάν:

α) Τουλάχιστον το 90% των συνολικών οφειλών του είναι σε έναν πιστωτή ή το σύνολο των οφειλών του δεν υπερβαίνει το ποσό των 10.000 ευρώ.

β) Έχει εξυπηρετούμενες ή ενήμερες οφειλές προς το σύνολο των πιστωτών του και δεν επικαλείται γεγονότα, από τα οποία να προκύπτει επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης - λόγω μείωσης εισοδημάτων ή αύξησης των δαπανών - σε ποσοστό τουλάχιστον 20%.

Με την υποβολή της αίτησης σε ειδική πλατφόρμα που σχεδιάζεται από την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ) ο δανειολήπτης συναινεί στην άρση του τραπεζικού και φορολογικού του απορρήτου. Για να ξεκινήσει η διαδικασία είναι απαραίτητη η πλειοψηφία των χρηματοπιστωτικών φορέων (τράπεζες και servicers). Εάν δοθεί το «πράσινο» φως τότε παρέχεται αναστολή κατασχέσεων και πλειστηριασμών και πρόταση ρύθμισης συνολικών οφειλών σε έως 240 δόσεις, η οποία προκύπτει από υπολογιστικό εργαλείο (σ.σ. ο καθορισμός του θα προβλέπεται σε σχετική υπουργική απόφαση, η οποία θα εκδοθεί το αμέσως επόμενο δίμηνο). Εάν δεν υπάρχει οφειλή προς το Δημόσιο, τότε τράπεζες και servicers μπορούν να καταθέσουν μία άλλη πρόταση, χωρίς το υπολογιστικό εργαλείο. Εναλλακτικά μπορούν να προβούν και σε διαμεσολάβηση κατόπιν σχετικού αιτήματος - εντός 10 ημερών - από πλευράς του δανειολήπτη. Η καταγγελία της σύμβασης επέρχεται στην περίπτωση που ο τελευταίος καταστεί υπερήμερος, με συνέπεια το συνολικό ύψος του ποσού σε καθυστέρηση να υπερβαίνει αθροιστικά είτε την αξία τριών δόσεων είτε την αξία τουλάχιστον του 3% του συνολικά οφειλομένου ποσού.

Επιδότηση καταβολής δόσεων
Στον νέο Νόμο ορίζεται ότι σε όσους έχουν ρυθμίσει ή δεν έχουν καθυστερήσει για χρονικό διάστημα άνω των 90 ημερών τις οφειλές τους προς χρηματοδοτικούς φορείς, Δημόσιο και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, παρέχεται επιδότηση για πέντε έτη από την ημερομηνία της αίτησης, με το μέγιστο ποσό να ορίζεται ως ακολούθως:

α) Για τον αιτούντα: 70 ευρώ ανά μήνα.
β) Για κάθε επιπλέον μέλος του νοικοκυριού προσαύξηση κατά 35 ευρώ τον μήνα.
γ) Στη μονογονεϊκή οικογένεια χορηγείται επιπλέον προσαύξηση 35 ευρώ τον μήνα.
δ) Στα νοικοκυριά με απροστάτευτο/α τέκνο/α χορηγείται επιπλέον προσαύξηση 35 ευρώ τον μήνα για κάθε απροστάτευτο τέκνο.
δ) Ως ανώτατο όριο του επιδόματος στέγασης ορίζονται τα 210 ευρώ μηνιαίως, ανεξαρτήτως της σύνθεσης του νοικοκυριού.

«Η επιδότηση δόσης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα ακόλουθα όρια: α) ποσοστό 80% επί της μηνιαίας δόσης, προκειμένου για δάνεια εξυπηρετούμενα ή δάνεια που παρουσίαζαν καθυστέρηση μέχρι 90 ημέρες κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης, β) ποσοστό 60% επί της μηνιαίας δόσης, προκειμένου για δάνεια που παρουσίαζαν καθυστέρηση μεγαλύτερη των 90 ημερών κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης, γ) ποσοστό 40% επί της μηνιαίας δόσης, προκειμένου για δάνεια που παρουσίαζαν καθυστέρηση μεγαλύτερη των 90 ημερών και έχουν επιπλέον καταγγελθεί σε χρόνο όχι μεγαλύτερο του ενός έτους προ της υποβολής της αίτησης», επισημαίνεται χαρακτηριστικά.

Όσον αφορά στα κριτήρια, ο οφειλέτης πρέπει να πληροί σωρευτικά τα ακόλουθα:

α) Έχει εμπράγματο δικαίωμα, αποκλειστικής ή κατ’ ιδανικό μερίδιο, κυριότητας, πλήρους ή ψιλής ή επικαρπίας σε ακίνητο, το οποίο αποτελεί την κύρια κατοικία του και βρίσκεται στην Ελλάδα.
β) Για την εμπράγματη εξασφάλιση της οφειλής έχει εγγραφεί, πριν την υποβολή της αίτησης, υποθήκη ή προσημείωση υποθήκης σε ακίνητο που χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία του οφειλέτη.
γ) Το σύνολο των οφειλών του προς χρηματοδοτικούς φορείς, Δημόσιο και Φορείς Κοινωνικής ασφάλισης είναι τουλάχιστον 20.000 ευρώ.
δ) Το υπόλοιπο της οφειλής από το δάνειο που εξασφαλίζεται με την κύρια κατοικία του οφειλέτη δεν υπερβαίνει το ποσό των 135.000 ευρώ προκειμένου για μονοπρόσωπο νοικοκυριό, το οποίο προσαυξάνεται κατά το ποσό των 20.000 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος, έως του ανώτατου ποσού των 215.000 ευρώ ανά πιστωτή.
ε) Το δάνειο δεν έχει καταγγελθεί σε χρονικό διάστημα πέραν του ενός έτους από την υποβολή της αίτησης.
στ) Έχει επέλθει μείωση των οικογενειακών εισοδημάτων.

Όσον αφορά στις επιχειρήσεις, πέρα από την παραπάνω δυνατότητα μπορούν, επίσης, να προσφύγουν στη διαδικασία της εξυγίανσης, για την οποία:

Απαιτείται η συναίνεση δύο κατηγοριών πιστωτών, αυτών που έχουν εμπράγματες εξασφαλίσεις και των υπολοίπων πιστωτών, σε ποσοστό 50% της κάθε κατηγορίας.
Επιτυγχάνεται συμφωνία μόνον εάν συναινέσει σε μία πρόταση ρύθμισης οφειλών ποσοστό 60% των πιστωτών όλων των κατηγοριών. Η συμφωνία πρέπει να επικυρωθεί από το Δικαστήριο. Με την υποβολή της αίτησης στο Δικαστήριο παρέχεται αναστολή κατασχέσεων και πλειστηριασμών από τους ενέγγυους πιστωτές.

Οι πιστωτές που μειοψήφησαν δεσμεύονται από τη συμφωνία εφόσον ικανοποιείται η βασική αρχή της μη χειροτέρευσης της θέσης και της ίσης μεταχείρισης των πιστωτών.

Τα δικαιώματα των εργαζομένων δεν επηρεάζονται από τη συμφωνία εξυγίανσης και οι απαιτήσεις τους δεν καταλαμβάνονται από αναστολή καταδιωκτικών μέτρων.

Πτώχευση

Αυτή απευθύνεται, τόσο σε νοικοκυριά, όσο και σε επιχειρήσεις, που δεν έχουν τρόπο να εξυπηρετήσουν τις οφειλές τους ή έχει αποτύχει η εξωδικαστική διαδικασία ρύθμισης οφειλών.

Τεκμαίρεται ότι ο οφειλέτης βρίσκεται σε παύση πληρωμών όταν δεν καταβάλει ληξιπρόθεσμες χρηματικές υποχρεώσεις του προς το Δημόσιο, τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης ή πιστωτικά / χρηματοδοτικά ιδρύματα σε ύψος τουλάχιστον 40% των συνολικών του ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων προς τον αντίστοιχο φορέα για περίοδο τουλάχιστον έξι μηνών, εφόσον η μη εξυπηρετούμενη υποχρέωσή του υπερβαίνει το ποσό των 30.000 ευρώ.

Δικαίωμα κατάθεσης αίτησης πτώχευσης, όταν ο οφειλέτης βρίσκεται σε «παύση πληρωμών», έχουν – εκτός του ίδιου – και ο πιστωτής, αλλά και η Εισαγγελία Πρωτοδικών. Η απαλλαγή έρχεται σε ένα έτος για τους οφειλέτες που πρόκειται να ρευστοποιηθεί η κύρια κατοικία τους ή άλλα περιουσιακά στοιχεία που υπερβαίνουν το 10% των υποχρεώσεών τους και είναι αξίας τουλάχιστον 100.000 ευρώ ή σε τρία έτη για τις υπόλοιπες κατηγορίες οφειλετών.

Η πτωχευτική διαδικασία για τις επιχειρήσεις προβλέπει ότι με την απόφαση κήρυξης της πτώχευσης αποφασίζεται η ρευστοποίηση είτε του συνόλου της επιχείρησης είτε των επιμέρους περιουσιακών στοιχείων αυτής. Εάν δεν επιτευχθεί η πώληση ως σύνολο εντός 18 μηνών, τότε εκποιούνται τα επιμέρους περιουσιακά στοιχεία. Το χρονικό διάστημα της απαλλαγής επέρχεται είτε εντός τριών ετών από την αίτηση της πτώχευσης είτε δύο ετών από την κήρυξη της πτώχευσης, ό, τι επέλθει πιο σύντομα.

Η πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνει:

1) Το σύνολο της περιουσίας που ανήκει στον οφειλέτη κατά την κήρυξη της πτώχευσης, οπουδήποτε και εάν βρίσκεται.
2) Σε περίπτωση οφειλέτη φυσικού προσώπου το μέρος του ετησίου εισοδήματός του που υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης.

Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών ο Νόμος προβλέπει οριζόντιο ακατάσχετο στους τραπεζικούς λογαριασμούς – ανεξαρτήτως εάν πρόκειται για ατομικό ή κοινό - 1.250 ευρώ/μήνα, ενώ οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης, όπως καθορίζονται από την ΕΛΣΤΑΤ, ανέρχονται για ένα νοικοκυριό με έναν ενήλικα σε 537 ευρώ/μήνα, με δύο ενήλικες σε 906 ευρώ/μήνα, με δύο ενήλικες και ένα τέκνο σε 1.126 ευρώ/μήνα, με δύο ενήλικες και δύο τέκνα σε 1.347 ευρώ/μήνα και, τέλος, με δύο ενήλικες, δύο τέκνα και έναν επιπλέον εξαρτώμενο ενήλικα σε 1.555 ευρώ/μήνα. Άρα, στην πλειονότητα των μέσων νοικοκυριών στην χώρα οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης είναι εφάμιλλες ή ξεπερνούν το ακατάσχετο των 1.250 ευρώ.

3) Τα ετήσια εισοδήματα του οφειλέτη εξαιρούνται της πτωχευτικής περιουσίας ανεξαρτήτως ύψους όταν, έπειτα από αίτησή του, το πτωχευτικό δικαστήριο διαπιστώσει ότι η πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνει την κύρια κατοικία του οφειλέτη ή/και άλλα πάγια περιουσιακά του στοιχεία που υπερβαίνουν σε αξία το 10% των συνολικών του υποχρεώσεων και η ελάχιστη αξία τους δεν υπολείπεται των 100.000 ευρώ, εξαιρουμένων όσων έχουν αποκτηθεί στη διάρκεια των 12 μηνών που προηγούνται της υποβολής της αίτησης πτώχευσης.

Σε περίπτωση που τα ετήσια εισοδήματα του οφειλέτη υπερβαίνουν το πενταπλάσιο των ευλόγων δαπανών διαβίωσης, το υπερβάλλον

ποσό ανήκει στην πτωχευτική περιουσία.
5) Στην πτωχευτική περιουσία δεν περιλαμβάνεται η περιουσία που αποκτά ο οφειλέτης μετά την κήρυξη της πτώχευσης.

Ο Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης ακινήτων

Σε περίπτωση που οι οφειλέτες ανήκουν σε ευάλωτη κοινωνική ομάδα βάσει κριτηρίων που προσδιορίζονται στον Νόμο 4472/2017 – ανεξαρτήτως εάν έχουν ή όχι επιχειρηματική δραστηριότητα - τότε μπορούν να καταφύγουν στον ιδιωτικό Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης ακινήτων, με σκοπό να αποφευχθεί η έξωσή τους. Η ΚΥΑ που θα καθορίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις του επίμαχου φορέα θα εκδοθεί εντός του Νοεμβρίου, ενώ αμέσως μετά θα «τρέξει» και ο ανοιχτός διεθνής διαγωνισμός για την επιλογή του επενδυτή, ο οποίος θα αναλάβει τη μίσθωση στους δανειολήπτες των εκπλειστηριαζόμενων ακινήτων τους για διάστημα 12 ετών. Το μίσθωμα προκύπτει με βάση απόδοση που αντιστοιχεί προς το μέσο επιτόκιο στεγαστικού δανείου με κυμαινόμενο επιτόκιο που ίσχυε, σύμφωνα με το στατιστικό δελτίο της Τράπεζας της Ελλάδος, κατά τον τελευταίο μήνα, για τον οποίο υφίσταται μέτρηση, αναπροσαρμοζόμενο με επιτόκιο αναφοράς αυτό των Πράξεων Κύριας Αναχρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Η αναθεώρηση του μισθώματος γίνεται ετησίως στην επέτειο της κατάρτισης της μίσθωσης. Αυτή δύναται να καταγγελθεί εφόσον ο μισθωτής είναι υπερήμερος ως προς την καταβολή τριών μισθωμάτων και η υπερημερία δεν θεραπευθεί ως προς το σύνολό της εντός μηνός από τη σχετική όχληση του μισθωτή. Η μίσθωση καταγγέλλεται, επίσης, σε περίπτωση που κριθεί από το αρμόδιο πτωχευτικό δικαστήριο ότι ο οφειλέτης δεν απαλλάσσεται από τις οφειλές του.

Εντός 12 ετών έχουν τη δυνατότητα να επαναγοράσουν το ακίνητό, αφού αποπληρώσουν τα μισθώματα όλης της περιόδου και την αξία του ακινήτου κατά το χρόνο άσκησης του δικαιώματος επαναγοράς. Το περιθώριο δε, που έχουν οι δανειολήπτες για να υποβάλλουν αίτηση στον Φορέα ορίζεται σε 60 ημέρες από την ημερομηνία του κατασχετηρίου εγγράφου ή της δημοσίευσης της απόφασης που τους κηρύσσει σε πτώχευση στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας.

Μηχανισμός… alert για κίνδυνο αφερεγγυότητας

Στον νέο Νόμο εισάγεται για πρώτη φορά ηλεκτρονικός μηχανισμός έγκαιρης προειδοποίησης οφειλετών τριών επιπέδων κινδύνου αφερεγγυότητας (χαμηλού – μέτριου – υψηλού) για φυσικά και νομικά πρόσωπα, ο οποίος θα εποπτεύεται από την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους.

Η αίτηση υπαγωγής παρέχει άδεια από τον ενδιαφερόμενο προς την εποπτεύουσα αρχή για την αναζήτηση, πρόσβαση, συλλογή, επεξεργασία και διασταύρωση δεδομένων που τον αφορούν, προκειμένου να προσδιορίσει το επίπεδο του κινδύνου αφερεγγυότητας, να τον κατατάξει, καθώς και να αποτυπώσει απόψεις και προτάσεις για την αντιμετώπιση του κινδύνου.

Όσον αφορά στους φορείς που δύνανται να υποστηρίζουν τους οφειλέτες, με νομοτεχνική βελτίωση θα ορίζεται ότι σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται και τα ινστιτούτα των κοινωνικών φορέων.

Πηγή: Protothema.gr