Η Ολομέλεια του ΣτΕ βάζει πλέον τον πήχη της παραγραφής ανείσπρακτων οφειλών για όλους τους ασφαλισμένους του ΕΦΚΑ στην 10ετία, αλλάζοντας άρδην το καθεστώς ειδικά για τους ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους, για τους οποίους ίσχυε και πριν και μετά το νόμο Κατρούγκαλου 20ετία παραγραφής
Την πόρτα της συνταξιοδότησης ανοίγει για δεκάδες χιλιάδες ασφαλισμένους-οφειλέτες του ΕΦΚΑ, ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους η απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ που έκρινε αντισυνταγματική την παραγραφή των οφειλών από ανείσπρακτες εισφορές στην 20ετία.
Η Ολομέλεια του ΣτΕ βάζει πλέον τον πήχη της παραγραφής ανείσπρακτων οφειλών για όλους τους ασφαλισμένους του ΕΦΚΑ στην 10ετία, αλλάζοντας άρδην το καθεστώς ειδικά για τους ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους, για τους οποίους ίσχυε και πριν και μετά τον νόμο Κατρούγκαλου 20ετία παραγραφής.
Σύμφωνα με ειδικούς επί της κοινωνικής ασφάλισης, η ρύθμιση αυτή, η οποία ακυρώνει επί της ουσίας την αντίστοιχη διάταξη του νόμου Κατρούγκαλου, ευνοεί περί τους 50.000 ελεύθερους επαγγελματίες που μπορούν να ελαφρύνουν το χαρτοφυλάκιο των χρεών τους από μη βεβαιωμένα χρέη πέραν της 10ετίας – για παράδειγμα πριν το 2011 – και να ανοίξουν έτσι ευκολότερα την πόρτα της συνταξιοδότησης. Η συγκεκριμένη κατηγορία ασφαλισμένων βγαίνουν διπλά κερδισμένοι από την επίμαχη απόφαση:
- Διαγράφουν χρέη πέραν της 10ετίας
- Εφόσον επαρκεί ο πληρωμένος χρόνος ασφάλισης τους και έχουν την ηλικία απεγκλωβίζονται και μπορούν να λάβουν σύνταξη.
«Η απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ είναι ιδιαίτερα σημαντική για ελεύθερους επαγγελματίας και αυτοαπασχολούμενους, δεδομένου ότι θεσπίζει 10ετη παραγραφή των οφειλών τους, κάτι που σημαίνει πως οι οφειλές που δεν έχουν βεβαιωθεί θα υπόκεινται σε 10ετή παραγραφή», εξηγεί στην «Η» ο δικηγόρος, ειδικός σε θέματα κοινωνικής ασφάλισης και πρώην εκδότης του περιοδικού Νομοθεσία ΙΚΑ, Δημήτρης Μπούρλος.
«Αυτό θα παρέχει δυνατότητα συνταξιοδότησης σε κάποιες κατηγορίες ασφαλισμένων που δεν μπορούσαν λόγω των οφειλών τους να συνταξιοδοτηθούν, δεδομένου ότι το ύψος των συνολικών οφειλών πλέον θα περιορίζεται», προσθέτει ο ίδιος.
Για παράδειγμα:
- ασφαλισμένος ελεύθερος επαγγελματίας που είναι σήμερα 67 ετών και έχει 35 χρόνια ασφάλισης, όμως τα 20 έτη είναι απλήρωτα.
- Εφόσον για τα 10 από τα 20 έτη χρεών έχει παρέλθει 10ετία και αυτά δεν έχουν βεβαιωθεί, μπορεί τώρα να τα διαγράψει από την συνολική οφειλή του διαγράφοντας παράλληλα και τον αντίστοιχο ασφαλιστικό χρόνο.
- Έτσι πέφτει από την 35ετία στην 25ετία ασφάλισης και αντίστοιχα το χρέος του πέφτει – για παράδειγμα – από τα 60.000 ευρώ στα 25.000 ευρώ.
- Πληρώνει εφάπαξ 5.000 ευρώ και μπορεί πλέον να συνταξιοδοτηθεί, ενώ με το προηγούμενο καθεστώς απαιτούνταν να πληρώσει εφάπαξ 40.000 ευρώ για να συνταξιοδοτηθεί.
Όπως παρατηρεί ο κ. Μπούρλος, οι ελεύθεροι επαγγελματίες μπορούσαν να διαγράψουν χρέη και ασφαλιστικό χρόνο πέραν της 20ετίας, ενώ τώρα θα μπορούν να διαγράψουν οφειλές και αντίστοιχο χρόνο πέραν της 10ετίας.
Προσοχή, δεν διαγράφονται χρέη που έχουν βεβαιωθεί.
Ερχεται νέα νομοθετική διάταξη
Όπως παρατηρούν έμπειρα στελέχη του ΕΦΚΑ, πριν την διάταξη του νόμου Κατρούγκαλου που κρίθηκε τώρα αντισυνταγματική από το ΣτΕ ίσχυαν διαφορετικές ταχύτητες παραγραφής για τους μισθωτούς και μη μισθωτούς.
- Για τους εργοδότες και τα χρέη προς το πρώην ΙΚΑ η παραγραφή ήταν 10ετής και ειδικότερα ίσχυε ο κανόνας του 10+10. Δηλαδή απαιτούνταν 10ετία για τον προσδιορισμό και την βεβαίωση της οφειλής με σύνταξη καταλογιστικής πράξης και μια 10ετία για την είσπραξη μετά την βεβαίωση.
- Για τους ελεύθερους επαγγελματίες και τα χρέη προς τον πρώην ΟΑΕΕ, το δικαίωμα του Οργανισμού προς είσπραξη εισφορών παραγράφονταν μετά από παρέλευση 20ετίας από τη λήξη του οικονομικού έτους, κατά το οποίο αυτές κατέστησαν απαιτητές.
Ο νόμος Κατρούγκαλου ομογενοποίησε το πλαίσιο και όρισε 20ετία παραγραφής για όλα τα πρώην Ταμεία που εντάχθηκαν στον ΕΦΚΑ. Η διάταξη αυτή κρίθηκε τώρα αντισυνταγματική, γεγονός που σημαίνει πως η πολιτεία πρέπει να νομοθετήσει αλλάζοντας το ισχύον ρυθμιστικό πλαίσιο (άρθρο 95 του ν. 4387/2016) ώστε αυτό να ευθυγραμμιστεί με την πρόσφατη απόφαση – βόμβα της Ολομέλειας του ΣτΕ.
Το σκεπτικό του ΣτΕ
Σύμφωνα με την αμετάκλητη απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ ο γενικός κανόνας της 20ετούς παραγραφής (νόμος 4387/2016) των αξιώσεων για την καταβολή ασφαλιστικών εισφορών των εντασόμενων στον ΕΦΚΑ είναι αντισυνταγματικός.
Ειδκότερα οι Σύμβουλοι αναφέρουν στο σκεπτικό τους πως:
«Ο προβλεπόμενος χρόνος παραγραφής πρέπει να επαρκεί, ώστε, με τη συνδρομή και των σύγχρονων δυνατοτήτων της τεχνολογίας, να διενεργούνται, στο πλαίσιο της ορθολογικής οργάνωσής τους, επίκαιροι και αποτελεσματικοί, από την άποψη της εισπραξιμότητας, έλεγχοι με στόχο την προστασία του ασφαλιστικού κεφαλαίου και τη διασφάλιση της βιωσιμότητάς τους, χωρίς να εκτείνεται σε μεγάλη διάρκεια, η οποία, λόγω της χρονικής απόστασης από την παράβαση δεν συμβάλλει στην ορθή, κατά το χρόνο ισχύος της, εφαρμογή της διαρκώς μεταβαλλόμενης ασφαλιστικής νομοθεσίας και τη δημιουργία συνείδησης συμμόρφωσης προς αυτή, οδηγεί αναγκαίως, δεδομένης και της σοβαρής υποστελέχωσης των υπηρεσιών, σε ανεπίκαιρους και για το λόγο αυτό μειωμένης εισπραξιμότητας ελέγχους, συνεπάγεται μη διαχειρίσιμο φόρτο για τις υπηρεσίες και, ενδεχομένως, ενθαρρύνει την απραξία των ασφαλιστικών φορέων».
Οι Σύμβουλοι έκριναν ότι ο γενικός κανόνας της 20 ετούς παραγραφής αντίκειται στις συνταγματικές αρχές της αναλογικότητας και της ασφάλειας δικαίου. Με το σκεπτικό της απόφασης, οι Σύμβουλοι της Επικρατείας ορίζουν πως δεν πρέπει να υπάρξει κενό νόμου, καθώς αυτό δεν είναι ανεκτό από το Σύνταγμα.
Γι αυτό και προχωρούν ένα βήμα παρακάτω διευκρινίζοντας πως το κενό «πρέπει να πληρωθεί με την εφαρμογή του κανόνα της δεκαετούς παραγραφής των αξιώσεων καταβολής εισφορών για το σύνολο των εντασσόμενων στον ΕΦΚΑ φορέων, ο οποίος κρίνεται ότι αποτελεί εύλογο χρόνο παραγραφής των εν λόγω αξιώσεων και αποτελούσε το προϊσχύσαν δίκαιο για τις αξιώσεις καταβολής ασφαλιστικών εισφορών του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, του μεγαλύτερου, έως την ίδρυση του ΕΦΚΑ, φορέα κύριας ασφάλισης μισθωτών της χώρας».
