«Επτά σημαντικές αλλαγές για τη βελτίωση της προστασίας των παραλιών» θεσπίζονται με το νέο νόμο για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές, που ψηφίστηκε από τη Βουλή, σύμφωνα με το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
Με τον νέο νόμο βελτιώνεται η προστασία των παραλιών, τίθενται αυστηρότεροι κανόνες στη διαχείρισή τους και εξασφαλίζεται η ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών.
Παράλληλα, δημιουργείται ένας αποτελεσματικότερος μηχανισμός ελέγχων με την αξιοποίηση και των νέων τεχνολογιών (drone, δορυφόροι) για να εξασφαλιστεί ότι οι νέοι κανόνες θα εφαρμοστούν με αυστηρότητα.
Οι 7 σημαντικότερες αλλαγές
1. Θεσπίζεται διαφανής ηλεκτρονική διαδικασία για τη δημοπράτηση των παραλιών
Αρχής γενομένης από το 2024, όλες οι δημοπρασίες για παραχώρηση τμημάτων αιγιαλού και παραλίας θα γίνονται από την Κτηματική Υπηρεσία και όχι από τους Δήμους. Η διαδικασία θα γίνεται ψηφιακά μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας που εγγυάται τη διαφάνεια και αποκλείει οποιεσδήποτε παρεμβάσεις. Η διακήρυξη θα αναρτάται στην πλατφόρμα και στην ιστοσελίδα του οικείου δήμου τουλάχιστον είκοσι ημέρες πριν από την ημερομηνία διεξαγωγής της δημοπρασίας. Στην πλατφόρμα θα αναρτώνται τα στοιχεία (συντεταγμένες, πολύγωνο και αεροφωτογραφίες) κάθε παραχώρησης, η διάρκεια, οι όροι της παραχώρησης, και ο χρόνος τοποθέτησης και απομάκρυνσης των κινητών στοιχείων.
Οι παραχωρησιούχοι θα καταβάλλουν ελάχιστο τίμημα, που προκύπτει από μαθηματικό τύπο με βάση τις αντικειμενικές αξίες της περιοχής, συντελεστή βαρύτητας της δραστηριότητας και τον συντελεστή βαρύτητας του αιγιαλού ανάλογα με τα ειδικά χαρακτηριστικά της παραλίας.
Οι δημοπρασίες που θα πραγματοποιηθούν φέτος, κατά την πρώτη εφαρμογή του νόμου, θα ολοκληρωθούν ως τις 15 Μαΐου. Από το 2025 και μετά οι διαδικασίες θα ολοκληρώνονται ως τις 31 Μαρτίου.
2. Καθιερώνονται οι «απάτητες παραλίες»
Καθιερώνονται οι αιγιαλοί και παραλίες υψηλής προστασίας («απάτητες παραλίες») που βρίσκονται σε περιοχές Natura και για τις οποίες θα απαγορεύεται η παραχώρηση και κατ’ επέκταση η τοποθέτηση ομπρελών, ξαπλωστρών κ.λπ.. Οι απάτητες παραλίες θα καθοριστούν με κοινή απόφαση των υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας ύστερα από εισήγηση του ΟΦΥΠΕΚΑ και πρόταση του πρόταση του προϊσταμένου της Γενικής Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Πολιτικής.
3. Θεσπίζονται αυστηρότεροι κανόνες στη διαχείριση των παραλιών ώστε να εξασφαλίζεται η ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών
Στις παραλίες που θα παραχωρούνται προς εκμετάλλευση τίθενται όρια προκειμένου να διασφαλίζεται η διέλευση των πολιτών και να υπάρχουν επαρκείς ελεύθεροι χώροι. Συγκεκριμένα, τουλάχιστον το 50% της παραλίας πρέπει να μένει ελεύθερο και ταυτόχρονα το εμβαδόν κάθε παραχώρησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 500 τετραγωνικά μέτρα.
Τα ομπρελοκαθίσματα μπορούν να καταλαμβάνουν μέχρι 60% της παραχωρούμενης έκτασης ή 30% για παραλίες που βρίσκονται σε περιοχές Natura που δεν έχουν χαρακτηρισθεί απάτητες. Μεταξύ των παραχωρήσεων πρέπει να μεσολαβεί απόσταση τουλάχιστον 6 μέτρων (3 μέτρα σε κάθε πλευρά, ή 4 μέτρων αν πρόκειται για περιπτώσεις επιχειρήσεων που λειτουργούν σε εφαπτόμενα κτίρια) και τα ομπρελοκαθίσματα πρέπει να απέχουν από τη θάλασσα τουλάχιστον 4 μέτρα.
Επίσης δεν επιτρέπεται παραχώρηση αιγιαλού και παραλίας όταν το μήκος ή πλάτος τους είναι μικρότερο των 4 μέτρων ή όταν το συνολικό εμβαδόν του αιγιαλού είναι μικρότερο από 150 τ.μ.
4. Εισάγονται αυστηρότατες υποχρεώσεις για όσους μισθώνουν παραλίες
Θεσπίζονται εννέα συγκεκριμένες υποχρεώσεις σε όλες τις περιπτώσεις, οι οποίες προβλέπονται από το νόμο αλλά θα περιλαμβάνονται και στη σύμβαση παραχώρησης. Συγκεκριμένα, ο παραχωρησιούχος:
α) Διασφαλίζει την ελεύθερη, απρόσκοπτη και ασφαλή διέλευση του κοινού στον αιγιαλό και την παραλία.
β) Διασφαλίζει τη χρήση του αιγιαλού και της παραλίας για άτομα με αναπηρία στους αιγιαλούς και τις παραλίες που θα προβλεφθούν με Υπουργική Απόφαση, εγκαθιστώντας ειδικές πλατφόρμες για την εξυπηρέτησή τους, εφόσον δεν έχουν εγκατασταθεί από τον Δήμο,
γ) Περιορίζει την ανάπτυξη των ομπρελών, ξαπλωστρών και θαλάσσιων μέσων αναψυχής και λοιπών κινητών στοιχείων σύμφωνα με τα όρια που θέτει το νομοσχέδιο (60% της παραχωρούμενης έκτασης ή 30% αν πρόκειται για προστατευόμενο αιγιαλό και παραλία) και διατηρεί ελεύθερη ζώνη από την ακτογραμμή πλάτους τουλάχιστον τεσσάρων μέτρων.
δ) Διατηρεί καθημερινά καθαρό το παραχωρούμενο τμήμα αιγιαλού και παραλίας.
ε) Αναρτά σε εμφανές σημείο στον αιγιαλό ή την παραλία πινακίδα, η οποία επιτρέπει στο κοινό να έχει πρόσβαση, με ηλεκτρονικό τρόπο στα προσδιοριστικά στοιχεία της παραχώρησης, όπως τις συντεταγμένες, τον αριθμό της απόφασης παραχώρησης, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του κοινού και του παραχωρησιούχου και το διάγραμμα της παραχώρησης.
στ) Τοποθετεί κινητά στοιχεία για την εξυπηρέτηση του κοινού.
ζ) Φροντίζει για τη διατήρηση της ισορροπίας του οικοσυστήματος και της μορφολογίας της ακτής
η) Παραδίδει τον παραχωρηθέντα χώρο στην αρχική κατάσταση μετά το πέρας της διάρκειας της παραχώρησης και απομακρύνει τα κινητά στοιχεία κατά τις περιόδους που καθορίζονται στη σύμβαση παραχώρησης.
θ) Διασφαλίζει την παρουσία ναυαγοσώστη, εφόσον η υποχρέωση αυτή δεν καλύπτεται από τον οικείο δήμο.
5. Κατοχυρώνεται ο ρόλος των πολιτών για την προστασία των παραλιών από τις αυθαιρεσίες
Δημιουργείται ψηφιακή εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα, ταμπλέτες κλπ. που θα διατίθεται δωρεάν στους πολίτες. Κάθε παραχώρηση θα αντιστοιχεί σε QR code, που θα αναρτάται στην ιστοσελίδα της Κτηματικής Υπηρεσίας του Δημοσίου, στην ιστοσελίδα του οικείου δήμου και στην πινακίδα σήμανσης του αιγιαλού ή της παραλίας που τοποθετείται υποχρεωτικά στο σημείο. Μέσω της ίδιας εφαρμογής οι πολίτες θα βλέπουν το διάγραμμα του τμήματος του αιγιαλού και της παραλίας που έχει παραχωρηθεί και θα μπορούν άμεσα να υποβάλουν καταγγελία αν διαπιστώνουν παρατηρήσει αυθαίρετη κατάληψη ή υπέρβαση της παραχώρησης.
6. Αξιοποιούνται οι νέες τεχνολογίες (drones, δορυφόροι) για αποτελεσματικότερους ελέγχους από την πολιτεία
Με το νέο νόμο προβλέπεται ότι θα αξιοποιηθούν οι νέες τεχνολογίες (drones, δορυφόροι) για να γίνουν αποτελεσματικότεροι οι έλεγχοι των παραλιών από την πολιτεία. Παράλληλα, δημιουργείται ένας ολοκληρωμένος ελεγκτικός μηχανισμός, με μικτά κλιμάκια ελέγχου, από στελέχη του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, της Κτηματικής Υπηρεσίας, του δήμου, της ΑΑΔΕ, της Οικονομικής Αστυνομίας, της ΕΛΑΣ και των εισαγγελικών αρχών ενώ προβλέπονται και μικτά κλιμάκια.
7. Επιβάλλονται αυστηρότερες ποινές για όσους αυθαιρετούν και παραβιάζουν τους κανόνες διαχείρισης των παραλιών
Οι ποινές κλιμακώνονται ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης και ιδίως το αν υπάρχει σύμβαση και ο παραχωρησιούχος έχει κάνει υπέρβαση της παραχώρησης ή δεν υπάρχει οπότε πρόκειται για αυθαίρετη κατάληψη. Σε κάθε περίπτωση οι ομπρέλες και ξαπλώστρες απομακρύνονται ενώ αν υπάρχουν παράνομες κατασκευές κατεδαφίζονται.
Σε περιπτώσεις αυθαίρετης κατάληψης επιβάλλεται σφράγιση και διακοπή λειτουργίας της επιχείρησης στον χώρο που έχει καταληφθεί, ο χώρος σφραγίζεται με ταινία και απαγορεύεται η είσοδος όπως και οποιαδήποτε οικονομική δραστηριότητα σε αυτόν. Επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το τετραπλάσιο του ελάχιστου τιμήματος της δημοπρασίας και αποκλεισμός του παραβάτη από κάθε διαδικασία παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας για πέντε χρόνια.
Αν έχει γίνει υπέρβαση της παραχώρησης οι ποινές ξεκινούν από πρόστιμα και κλιμακώνονται σε απαγόρευση συμμετοχής σε δημοπρασίες καθώς και αναστολή λειτουργίας της επιχείρησης. Με τις αλλαγές που επήλθαν στη Βουλή το πλαίσιο αυστηροποιείται περαιτέρω καθώς οι πιο σοβαρές κυρώσεις (αποκλεισμός από νέες παραχωρήσεις και αναστολή λειτουργίας) επιβάλλονται όταν η υπέρβαση είναι μεγαλύτερη από το 30% της παραχώρησης (αντί για 50 % που προβλεπόταν αρχικά).
Για πρώτη φορά καθιερώνονται πρόστιμα για παρεμπόδιση της ελεύθερης πρόσβασης του κοινού στη θάλασσα, τον αιγιαλό και την παραλία, από 2.000 έως 60.000 ευρώ. Προβλέπονται επίσης ποινικές κυρώσεις για όποιον επιφέρει στον αιγιαλό ή την παραλία οιαδήποτε μεταβολή χωρίς άδεια ή καθ’ υπέρβαση αυτής ή με άδεια που εκδόθηκε παράνομα.
