Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Οι νέες σφαίρες γεωπολιτικής επιρροής που διαμορφώθηκαν τόσο στην Αμερική, όσο και στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, ανέδειξαν φαινομενικά τουλάχιστον και ένα πελώριο έλλειμμα πολιτικής ηγεσίας. Την απουσία δηλαδή δυναμικών πολιτικών ηγετών, με βαθιά θωριά στον ιστορικό ορίζοντα, που θα μπρούσαν να διαχειριστούν τα μείζονα θέματα γεωπολιτικής και οικονομικής ισχύος, με πιο εμπνευσμένο και οραματικό τρόπο. Στην πραγματικότητα όμως και πέρα απο το κέλυφος της επίφασης που φαίνεται δια γυμνού οφθαλμού, το θέμα ηγεσίας στις προκλήσεις της εποχής, είναι πολύ πιο σύνθετο. Ας δούμε τις χαρακτηριστικές περιπτώσεις της Αμερικής και της Γαλλίας. Στην Αμερική πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι ο Ομπάμα είναι μια αδύναμη ηγεσία, απέναντι στο φορτίο ισχύος της υπερδύναμης. Ωστόσο στην πραγματκότητα δεν είναι ο Ομπάμα που δεν επαρκεί στα αιτήματα των καιρών, αλλά η πορεία αποσύνθεσης της αυτοκρατορικής ισχύος της υπερδύναμης, που τον καθιστά «μικρό». Ακόμα και αν η Αμερική είχε στο πηδάλιό της τον χαρισματικό Ρούσβελτ, δεν θα μπορούσε να ξεφύγει απο τις νομότελειες παρακμής μιας υπερδύναμης. Στο εσωτερικό της χώρας σήμερα υποβόσκουν πελώρια προβλήματα, προεξάρχοντος του σοβαρότατου δημοσιονομικού, που επικαθορίζουν την πορεία των πραγμάτων. Ακόμα η αποσάθρωση της άλλοτε πανίσχυρης αμερικάνικης μεσαίας τάξης, η ανάδυση στο πολιτικό προσκήνιο ακραίων φωνών, αλλά και η σοβαρή έλλειψη πολιτικής συναίνεσης στα μείζονα προβλήματα της χώρας, συνθέτουν ένα δύσκολο πάζλ δομικών προβλημάτων, που αποδυναμώνουν επιδεικτικά την ηγεσία του Ομπάμα. Δεν είναι λοιπόν ο Ομπάμα που είναι ανεπαρκής, αλλά η πτωτική πορεία της αυτοκρατορίας, που σμικρύνει τις διαστάσεις του ως πολιτικού ηγέτη. Κατά αντιστοιχία τώρα στη Γαλλία, το πρόβλημα των χώρας δεν αναλίσκεται στην ανίσχυρη ηγεσία του Φρανσουά Ολάντ – εδώ πολύ πιο έντονα εκδηλούμενη εν συγκρίσει πρός τον έγχρωμο ηγέτη των ΗΠΑ - αλλά στα αβυσσαλέα εθνικά προβλήματα της χώρας, που την έχουν καθηλώσει και της υπονομεύουν την άλλοτε ισχυρή παρουσία της στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Και αν ακόμα είχε την ευτυχία η Γαλλία να έχει στο πηδάλιό της, των τεραστίων διαστάσεων πολιτικό ηγέτη της Σάρλ Ντε Γκώλ, πάλι δεν θα μπορούσε να απαντήσει στις προκλήσεις της γεωπολιτικής της ισχύος. Ταλανίζεται σήμερα η Γαλλία απο την βραδυφλεγή βόμβα του ασφαλιστικού της, απο την γεωμετρική έκρηξη του μεταναστευτικού, απο μια επικίνδυνη εθνική απίσχνανση ένεκα του δημογραφικού της, αλλά και απο τον εκρηκτικό χαρακτήρα των εργασιακών της σχέσεων, που κάθε τρείς και λίγο μετατρέπουν την χώρα σε κόλαση. Συνεπώς απέναντι σ΄αυτές τις θύελλες, που λειτουργούν σαν πέδη στην ανάδειξή της ως συμπλήρωμα γεωπολιτικής ισχύος του παγγερμανισμού της Μέρκελ στην Ευρώπη, κάθε ηγεσία φαντάζει μιρκή και ανίσχυρη !!!
Οι ΗΠΑ έχουν επίγνωση ότι δεν αποτελούν πλέον γωπολιτικά, την κυρίαρχη παγκόσμια υπερδύναμη και ότι δεν μπορούν ακόμα να καλύψουν γεωστρατηγικά όλες τις σφαίρες της γεωπολιτικής τους επιρροής. Έτσι προσπαθούν να εστιάσουν στην Ασία και στον πληθυσμιακό γίγαντα την Κίνα, που με αλματώδεις ρυθμούς ανάπτυξης κερδίζει έδαφος και αναδεικνύεται σταθερά, ως ένας απο τους δυνατότερους παίκτες γεωπολιτικής ισχύος. Αλλά και αυτή η συντηρητικότερη στόχευση της Αμερικής σήμερα δεν είναι εύκολα εφικτή. Την ίδια ώρα που επιθυμεί να μειώσει την παρουσία της απο τους δευτέρας προτεραιότητας γεωστρατηγικούς της στόχους, έχει να αντιμετωπίσει την επικίνδυνη για όλο τον κόσμο έκρηξη του Ισλάμ, την αστάθεια της Ευρώπης, που επέδειξε οδυνηρή πολιτική απειρία στην διαχείριση του θέματος με την Ουκρανία-τεντώνοντας τις εύθραστες σχέσεις της με την ρώσικη αρκούδα, αλλά και την ερμαφρόδιτη πολιτική απέναντί της του Ισραήλ, που συχνά-πυκνά δείχνει να την αγνοεί ως κύριο στρατηγικό του εταίρο. Όλο αυτό το δυσεπίλυτο πάζλ, εξαναγκάζει τον Ομπάμα ενώ θα ήθελε να αφήσει την διαχείριση της ευρωπαϊκής ασφάλειας στην ίδια την Ευρώπη, να μην μπορεί παράλληλα και να φύγει, κληροδοτώντας ένα αβυσσαλέο κενό. Ο αφροαμερικανός ηγέτης έχει συνειδητοποιήσει, ότι έχει επέλθει σοβαρή μεταβολή στο πεδίο γεωπολιτικής ισχύος της Αμερικής, ότι διέρχεται πλέον μια μεταβατική περίοδο για την άλλοτε κραταιά υπερδύναμη των ΗΠΑ και ότι τέλος πρέπει να κινείται στα όρια μια συντηρητικής διαχειριστικής πολιτικής. Για αυτούς εξάλλου τους λόγους, δεν επεμβαίνει «ωμά» στην Συρία, όπως ευκόλως και αμέσως θα έκαναν άλλοτε οι ΗΠΑ και για τούτο διαχειρίζεται με σύνεση και διπλωματική σωφροσύνη το επίμαχο θέμα της Ουκρανίας με τους Ρώσους. Είναι λογικό να δέχεται σ΄αυτό το πλαίσιο την σκληρή κριτική πολλών γεωστρατηγικών αναλυτών, για «αδυναμία ηγέτη», «έλλειμμα ηγεσίας» κ.λ.π. Αλλά απο την άλλη κάτι που γνωρίζει καλά ο Ομπάμα, η αμερικάνικη κοινωνία δεν είναι πλέον διατεθειμένη να στηρίξει πολιτικά και ηθικά, τις μεγάλες στρατιωτικές επεμβάσεις του παρελθόντος της υπερδύναμης. Οι οποίες κόστισαν ακριβά, τόσο σε αίμα, όσο και στα αποθέματα της αμερικάνικης οικονομίας.
Για δε την Γαλλία, οι τεράστιες εσωτερικές της αδυναμίες που αναφέραμε πιο πάνω ήτοι, ασφαλιστικό, εργασιακά, μεταναστευτικό και δημογραφικό, έχουν νομοτελειακά βουλιάξει την χώρα, προξενώντας εφιαλτικές ανησυχίες τόσο στον γερμανικό ηγεμονισμό, όσο και στο διευθυντήριο των Βρυξελλών, που διαχειρίζονται την ασφάλεια και το οικονομικό μέλλον της Ευρώπης. Συνεπώς δεν είναι τόσο η αδύναμη ηγεσία του Φρανσού Ολάντ, που δεν μπορεί να ανατάξει την άλλοτε ευρωπαϊκή υπερδύναμη, αλλά η μακρά κόπωση της Γαλλίας, που νομοτελειακά διανύει περίοδο γεωστρατηγικής και οικονομικής παρακμής. Και απέναντι σ΄αυτές τις θύελλες της ιστορίας για την σύγχρονη Γαλλία, καμιά ηγεσία δεν θα μπορούσε να καταστεί επαρκής.
Προβάλλει έτσι έτσι το αμείλικτο ερώτημα, πως θα απαντήσουν πολιτικά η αμερικάκινη και η γαλλική κοινωνία, στο φαινομενικά μεγάλο έλλειμμα ηγεσίας που υφίστανται. Πρωτίστως θα πρέπει να αναλογιστούμε, ότι μέσα α΄αυτό το πτωτικό περιβάλλον των χωρών τους, ανεδείχθησαν σαν πολιτικοί ηγέτες τους τόσο ο Ομπάμα, όσο και ο Ολάντ. Είναι δηλαδή «σώμα και αίμα» τους και αντικατοπτρίζουν την εθνική πορεία των καιρών τους. Η ιστορική εμπειρία εχει περίτρανα αποδείξει, ότι σε τέτοιες περιπτώσεις, οι κοινωνίες στρέφονται σε ακραίες ηγεσίες-τάχα «δυναμικές» και στον αυταρχισμό, με την ψευδή προσδοκία, ότι θα αναγεννηθούν εθνικά και θα ανακάμψουν. Που όμως δεν αποτελεί παρά απο μια εικονική απόδραση, απο την σκληρή πραγματικότητα ...
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι M.Sc Δ/χος Μηχανικός Ε.Μ.Π.
www.panosavramopoulos.blogspot.gr
