Αναφέρονται οι κρίσιμες περιβαλλοντικές παράμετροι με βάση τις οποίες τεκμηριώνουμε στη συνέχεια τις παρατηρήσεις – προτάσεις μας για τους ΠΟΤΑΜΟΥΣ ΕΡΥΜΑΝΘΟ, ΑΛΦΕΙΟ, ΛΟΥΣΙΟ, ΕΛΙΣΣΩΝΑ, ΤΡΑΓΟ, ΛΑΔΩΝΑ, ΝΕΔΑ, ΑΡΟΑΝΙΟ, ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑ και τη ΛΙΜΝΗ ΚΑΪΑΦΑ
Α. ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ
1) ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
Το φαράγγι του Λούσιου, η Δημητσάνα και η Στεμνίτσα έχουν ανακηρυχθεί ως Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (AT1011084). Επίσης το φαράγγι του Λούσιου είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος (ΦΕΚ: 761/Β/1997-08-28). Εκεί σώζονται πολυάριθμα θρησκευτικά μνημεία βυζαντινής και μεταβυζαντινής εποχής (ναοί, μονές, ασκηταριά, ερημητήρια), πλήθος κοσμικών κτισμάτων με εξέχουσες τις υδροκίνητες εγκαταστάσεις της προβιομηχανικής περιόδου (μύλοι, μπαρουτόμυλοι, νεροτριβές), καθώς και μονοπάτια, καλντερίμια και γεφύρια.
Ομοίως και η κοίτη του Αλφειού στην Ηλεία είναι χαρακτηρισμένη ως αρχαιολογικός χώρος (ΦΕΚ: 633/Β/1980-07-08, ΦΕΚ: 686/Β/2000-06-02, ΦΕΚ: 22/Β/1986-01-31), εξαιτίας των φυσικών χώρων, των αρχαιολογικών θέσεων διεθνούς σημασίας και των οικιστικών συνόλων που διαθέτει. Επίσης οι Παραπόταμοι του Αλφειού, οκτώ διαδοχικά ποταμάκια που κατεβαίνουν από το όρος Μίνθη, έχουν ανακηρυχθεί ως Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (AT1011011).
Ως Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους έχουν επίσης ανακηρυχθεί και οι πηγές του Αροάνιου (AT1011017), οι πηγές του Λάδωνα (AT1011016), το φαράγγι της Νέδας (AT1011014) και η Λίμνη και Δάσος Καϊάφα (AT1011007).
Οι χερσαίες και υδάτινες περιοχές του φαραγγιού της Νέδας χαρακτηρίζονται ως προστατευόμενα τοπία και προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί και συμπεριλαμβάνουν τους Οικοτόπους της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ: GR2550005/ GR2330008/ GR2550001 (ΦΕΚ Β 3019/8-5-2023) ενώ το τμήμα «Νέδα Π._3» εντάσσεται στο Μητρώο Περιοχών Αναψυχής Εσωτερικών Υδάτων (EL0132R001500022NΒΑ). Πλησίον της Νέδας βρίσκεται η Αρχαία Φιγάλεια, σημαντική αρκαδική πόλη που ιδρύθηκε από τον Φίγαλο, γιό του Λυκάωνα, ιδρυτή της Λυκόσουρας και οι κάτοικοί της είχαν τον έλεγχο του Ιερού του Επικουρίου Απόλλωνα, Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, ο οποίος βρίσκεται μόλις 8 χλμ. μακριά από τη Νέδα.
Ο Σελινούντας στην πολυδαίδαλη διαδρομή των περίπου 48 χλμ. περνά από τον αρχαιολογικό χώρο της βυθισμένης Ελίκης και από τέσσερα ιστορικά μοναστηριακά συμπλέγματα, διαμορφώνοντας εντυπωσιακούς σχηματισμούς.
Τα Τοπία των πηγών των ποταμών Αροάνιου, Λάδωνα, Ερυμάνθου, καθώς και τα Τοπία των ποταμών Αροάνιου, Σελινούντα, Λάδωνα, της Λίμνης Καϊάφα και Ιαματικών πηγών κατατάσσονται σε Εθνικής σημασίας και το Τοπίο του ποταμού Ερύμανθου,του ποταμού Νέδα, τα Φαράγγια Αντρωνίου Γκούρα Ερύμανθου Γούμερου Ακρώρειας, το Δελταϊκό Τοπίο του Αλφειού ποταμού σε Περιφερειακής, στο Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (ΦΕΚ 845/Δ/2020) Το εν λόγω Χωροταξικό αναγνωρίζει την περιοχή του Σελινούντα ως μία από τις σημαντικότερες υγροτοπικές περιοχές της βορειοδυτικής Πελοποννήσου και προτείνει την προστασία του τοπίου και των πηγών, τόσο του Σελινούντα όσο και άλλων ποταμών στο Όρος Ερύμανθος, καθώς είναι άρρηκτα δεμένες με ολόκληρο υγροτοπικό οικοσύστημα. Το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Πελοποννήσου (ΦΕΚ 1485/Β/2003) προβλέπει την «ανάδειξη των περιοχών ιδιαίτερου φυσικού ενδιαφέροντος με παράλληλη προστασία και πρόβλεψη δραστηριοτήτων που θα ενισχύσουν την ανάπτυξη και θα αξιοποιούν χωρίς να υποβαθμίζουν την περιβαλλοντική τους αξία (περιοχές NATURA, υγροβιότοποι, ορεινοί δρόμοι, ποταμοί, λίμνες, οικοσυστήματα, φυσικά τοπία, κ.λ.π.).» και οι κατευθύνσεις του προκρίνουν τον ήπιο εναλλακτικό τουρισμό και τη διατήρηση του πληθυσμού στις περιοχές της υπαίθρου. Ο συγκερασμός της διατήρησης, προστασίας και ανάδειξης των φυσικών, ιστορικών, αρχιτεκτονικών, πολιτισμικών γνωρισμάτων απασχολεί και το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας το οποίο ορίζει πως «στις προστατευόμενες περιοχές επιτρέπονται χρήσεις και δραστηριότητες που δεν θα θίγουν την οικολογική τους ισορροπία και θα προωθούν την οργανωμένη και συντονισμένη διαχείρισή τους» (σελ.9772). Επίσης, σημειώνει ότι θα πρέπει να δοθεί «έμφαση στην ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού στις ορεινές περιοχές του δήμου Πατρέων και του δήμου Ερυμάνθου» (σελ.9755). Μάλιστα για την ορεινή Ηλεία, την ορεινή Αχαΐα και τον Δήμο Ερυμάνθου τονίζεται πως θα πρέπει να ενισχυθεί ο εναλλακτικός τουρισμός (σελ.9750) βάσει των συγκριτικών τους πλεονεκτημάτων (σελ.9749), ενώ προτείνεται η υλοποίηση ολοκληρωμένων διαχειριστικών σχεδίων με στόχο την αναστολή της μείωσης πληθυσμού και τη σταθεροποίησή του.
2) ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Τα ποτάμια Ερύμανθος, Αλφειός, Λούσιος, Ελισσώνας, Τράγος, Λάδωνας, Νέδα, Αροάνιος, Σελινούντας συγκεντρώνουν πλήθος χαρακτηριστικών καθώς περιλαμβάνουν ή γειτνιάζουν με περιοχές του Δικτύου Natura 2000 και άλλες περιοχές περιβαλλοντικής ευαισθησίας όπως ιστορικούς τόπους, προστατευόμενα τοπία/σχηματισμούς (π.χ. σπήλαια), Καταφύγια Άγριας Ζωής, πολιτισμικά μνημεία (γέφυρες, νεροτριβές,υδρόμυλοι, υδραύλακες, λιθιές, κτίσματα, αρχαιολογικοί χώροι ακόμη και Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς), εκπαιδευτικές και πολιτιστικές διαδρομές, δίκτυα μονοπατιών και παραδοσιακούς οικισμούς και είναι κρίσιμη η έγκαιρη πρόληψη φαινομένων υποβάθμισης της ποιότητας των φυσικών και ανθρωπογενών πόρων και η συνδυασμένη προστασία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος συμπεριλαμβανομένης της προστασίας της βιοποικιλότητας και του τοπίου.
Στις περιοχές αυτές έχουν αναπτυχθεί πολλές μορφές ήπιου εναλλακτικού τουρισμού: υπαίθριων δραστηριοτήτων, οικοτουρισμός, αγροτουρισμός, γαστρονομικός, πεζοπορικός, πολιτιστικός, θρησκευτικός - προσκυνηματικός τουρισμός, εναλλακτικές μορφές και δραστηριότητες ορεινού, λιμναίου και ποτάμιου τουρισμού και παράλληλα με τα δίκτυα παροχής υπηρεσιών, καταλυμάτων, εστίασης και προσφοράς τοπικών αγαθών πρωτογενή τομέα και μεταποίησης τροφίμων και συνδέονται άμεσα με τα ποτάμια. Μάλιστα συχνά οι ποταμοί αποτελούν διεθνές ορόσημο της περιοχής. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο Σελινούντας, ο Ερύμανθος και ο Λούσιος συμπεριλαμβάνονται στον Ευρωπαϊκό Οδηγό κορυφαίων ποταμών της Πελοποννήσου για καγιάκ και η διάσχιση της Νέδας είναι από τις διασημότερες, αν όχι η διασημότερη ποταμοδιάσχιση της Ελλάδας και γνωστή παγκοσμίως.
Στους ποταμούς Αλφειό, Ερύμανθο, Λούσιο υλοποιούνται υπαίθριες δραστηριότητες rafting, canoe-kayak. fly fishing, μικτή πεζοπορία με περπάτημα και κολύμβηση, επισκέψεις σε καταρράκτες, παρατήρηση πτηνών – θηλαστικών και εντόμων, επισκέψεις σε γεφύρια, σπήλαια, πολιτιστικά μνημεία και εν γένει πραγματοποιούνται δραστηριότητες αναψυχής.
Στους ποταμούς Αροάνιο, Ελισσώνα, Τράγο, Λάδωνα Σελινούντα πραγματοποιούνται μικτή πεζοπορία με περπάτημα και κολύμβηση, επισκέψεις σε καταρράκτες, παρατήρηση πτηνών – θηλαστικών και εντόμων, επισκέψεις σε γεφύρια, σπήλαια και στα πολιτιστικά μνημεία και εν γένει πραγματοποιούνται δραστηριότητες αναψυχής ενώ στη Νέδα αναπτύσσονται επίσης δραστηριότητες canyoning.
Επιπλέον οι παραποτάμιες περιοχές των ποταμών αυτών προσφέρονται για πεζοπορία, ορεινό τρέξιμο και ορεινή ποδηλασία και πολιτισμικό-ιστορικό τουρισμό χάρη σε ένα πυκνό πλέγμα σχετικών διαδρομών, πολλών από αυτών διεθνούς εμβέλειας όπως το Εθνικό μονοπάτι 31, το Εθνικό μονοπάτι 32 Τα Παράσσια Μονοπάτια, τα 130 χλμ. μονοπατιών στην ορεινή Ηλεία και Αρχαία Ολυμπία (Ερύμανθος, Αλφειός, Κλαδέος, Σελληείς και παραπόταμοι/ ρέματα). Επίσης η Περιφέρεια Πελοποννήσου έχει χρηματοδοτήσει από το 2019 την δημιουργία του μονοπατιού «Πέντε Μύθοι του Ηρακλή», που στην πρώτη του παρουσίαση προκάλεσε παγκόσμιο ενδιαφέρον. Το Μονοπάτι του Ηρακλή/Hercules Trail θα εχει συνολικο μηκος 250 χλμ. (Ναύπλιο, Αρχαία Τίρυνθα, Μυκήνες, Νεμέα, Στυμφαλία, Φενεός, Λάδωνας, Ερύμανθος, Τριποταμιά, Ολυμπία). Από το μονοπάτι αυτό, το οποίο θα είναι ένα εξαγώγιμο πολιτιστικό και οικοτουριστικό προϊόν, έχουν ήδη ολοκληρωθεί τμήματα 85 χλμ. στον νομό Αρκαδίας από τον Σύλλογο «O Λάδωνας».
Οι παραπάνω δραστηριότητες συνυπάρχουν αρμονικά με τα χαρακτηριστικά των ποτάμιων συστημάτων καθώς η ροή της επισκεψιμότητας συμβαίνει όλο το χρόνο δίχως να επιβαρύνεται η φέρουσα ικανότητα των περιοχών και να αλλοιώνεται η κοινωνική και πολιτιστική τους ταυτότητα, ούτε να προκαλούνται πιέσεις στα ποτάμια συστήματα. Άλλωστε η διατήρηση και η προστασία των εν λόγω ποταμών είναι σημαντική διότι στις ευρύτερες περιοχές η τοπική επιχειρηματικότητα, υποστηριζόμενη από προγράμματα LEADER, συνδέεται άμεσα με τα ποτάμια αυτά. Όπως άλλωστε αναγνωρίζει ο Ν.4582/2018, οι υπαίθριες δραστηριότητες μεταξύ άλλων ευαισθητοποιούν τους επισκέπτες για την προστασία της φύσης.
Αντίστοιχα, η ΕΕ επιδοτεί τον βιώσιμο τουρισμό επειδή συμβάλλει στη διατήρηση των φυσικών-πολιτισμικών πόρων, στον περιορισμό της εγκατάλειψης περιοχών και των αρνητικών επιπτώσεων της μαζικής ζήτησης, μα και στην προώθηση της μακροπρόθεσμης ευημερίας των τοπικών κοινοτήτων οι οποίες μαθαίνουν να ζουν αρμονικά με το περιβάλλον και να αναπτύσσουν την τοπική τους οικονομία σε σχέση με αυτό (Ατζέντα για έναν αειφόρο και ανταγωνιστικό ευρωπαϊκό τουρισμό).
3) ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ, ΠΑΝΙΔΑ, ΧΛΩΡΙΔΑ
3.1) Πανίδα
Στους ποταμούς Ερύμανθος, Αλφειός, Λούσιος Ελισσώνας, Τράγος, Λάδωνας, Νέδα, Αροάνιος, Σελινούντας ζουν πλήθος αμφίβιων, ερπετών και ιχθυοπανίδας και τα παρόχθια δάση αποτελούν ενδιαίτημα για πολλά είδη θηλαστικών, ορνιθοπανίδας και απειλούμενων αρπακτικών.
Από αυτά διακρίνουμε ότι οι ποταμοί Σελινούντας, Αλφειός, Λούσιος, Ερύμανθος, Λάδωνας, Αροάνιος, Τράγος, Νέδα είναι σημαντικοί για τη βίδρα (Lutra lutra). Η βίδρα είναι απειλούμενο είδος και προστατεύεται από την εθνική, ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία. Συγκεκριμένα προστατεύεται από το Π.Δ. 67/81 (ΦΕΚ A 23/1981), ενώ περιλαμβάνεται στο Κόκκινο Βιβλίο Απειλούμενων Ειδών της Παγκόσμιας Ένωσης για την Προστασία της Φύσης (ΙUCN), στα Παραρτήματα ΙΙ και IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, καθώς και στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας. Σε αυτό το βιβλίο χαρακτηρίζεται ως «κινδυνεύον» είδος και επισημαίνεται ότι τα υδροηλεκτρικά φράγματα συνιστούν κίνδυνο για αυτό.
Στην ιχθυοπανίδα του Σελινούντα, της Νέδας, του Αλφειού και του Ερυμάνθου περιλαμβάνεται το Χέλι Anguilla Anguilla, είδος που κρίνεται Κρισίμως Κινδυνεύον (IUCN). Στην Ελλάδα η κατάσταση των πληθυσμών έχει δείξει σημαντική πτώση στην τάση τους, καθώς μετά από πολλά έργα ευθυγράμμισης, κατασκευές γεφυρών και πολλών αναβαθμών η μετακίνηση των χελιών είναι πολύ δύσκολη.
Το προστατευόμενο είδος κοινοτικού ενδιαφέροντος στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παράρτημα ΙΙ) Πελοποννησιακή Μπριάνα Μπριάνα (Barbus peloponnesius) ζει στον Αλφειό, τον Λούσιο, τη Νέδα, όπως και στον Αροάνιο, στον Τράγο και στο Λάδωνα όπου ζει επίσης και το προστατευόμενο είδος κοινοτικού ενδιαφέροντος στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παράρτημα ΙΙ) Λιάρα (Telestes pleurobipunctatus), ενώ στον Ερύμανθο εκτός από τα δύο αυτά προστατευόμενα είδη συναντάται και η Ιονική Πέστροφα (Salmo fariodes). Το είδος Ιονική Πέστροφα κατατάσσεται ως «Τρωτό» στο Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο και μία από τις πιο σημαντικές απειλές για το είδος αποτελούν τα εμπόδια στη μετακίνηση, ιδιαίτερα τα μικρά και μεγάλα υδροηλεκτρικά φράγματα, που διακόπτουν τη συνεκτικότητα των ποταμών.
Η πανίδα λεπιδοπτέρων είναι σημαντική στην περιοχή του Ερυμάνθου όπου μεταξύ άλλων συναντώνται επαρκή ενδιαιτήματα για το είδος Parnassius apollo. Στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Parnassius apollo του Παραρτήματος IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ (Αριθμ. Οικ. ΥΠΕΝ/ΔΔΦΠΒ/68149/2156, ΦΕΚ B’ 3646/06.08.2021) αναφέρεται ότι δύο από τις σημαντικότερες απειλές που δέχονται οι πληθυσμοί Parnassius apollo στην Ελλάδα είναι «1. Εγκατάσταση μονάδων ΑΠΕ» και «2. Διάνοιξη δρόμων», εξαιτίας της υποβάθμισης των ενδιαιτημάτων από τις εκσκαφές και τους εκβραχισμούς, από τα κανάλια καλωδίωσης, τη διαμόρφωση του χώρου γύρω από ΑΣΠΗΕ, τη διαπλάτυνση υφιστάμενων δρόμων ή διάνοιξη νέων, καθώς και τη δημιουργία υποδομών για τη σύνδεση με το υφιστάμενο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. «Τα έργα αυτά προκαλούν αλλοίωση στο εδαφικό και ενίοτε στο γεωλογικό υπόστρωμα και καταστροφή στη βλάστηση. Κατά συνέπεια, οδηγούν στην αλλοίωση και υποβάθμιση του ενδιαιτήματος των φυτών-ξενιστών Sedum. Χαμηλή πυκνότητα των φυτών-ξενιστών έχει ως αποτέλεσμα αυξημένη πιθανότητα τοπικής εξαφάνισης σε απομονωμένους πληθυσμούς (Fred & Brommer 2003)».
Στον Αροάνιο συναντάται ο αλπικός τρίτωνας (Ichthyosaura alpestris), είδος που προστατεύεται από την ελληνική νομοθεσία (ΠΔ 67/81, ΦΕΚ 23/Α/81) και περιλαμβάνεται στο Παράρτημα ΙΙΙ της Σύμβασης της Βέρνης. Χαρακτηρίζεται ως «Τρωτό» είδος στο Κόκκινο βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2009) όπου ειδικότερα οι πληθυσμοί της Πελοποννήσου χαρακτηρίζονται ως «Κινδυνεύοντες». Απειλείται από την υποβάθμιση ή και την απώλεια των υδάτινων ενδιαιτημάτων του λόγω κλιματικών αλλαγών ή ανθρώπινων δραστηριοτήτων και από τη θήρευση λόγω της εισαγωγής ειδών ψαριών στις υδατοσυλλογές όπου ζει.
Πολλά είδη πτηνών προσελκύονται στις παραποτάμιες περιοχές όλων των αναφερόμενων ποταμών για ανεύρεση τροφής. Ανάμεσα στα είδη αρπακτικών ξεχωρίζουν οι γερακίνες, τα βραχοκιρκίνεζα, τα ξεφτέρια, οι πετρίτες, οι φιδαετοί (Circaetus gallicus) προστατευόμενο είδος, «Σχεδόν Απειλούμενο» στο Κόκκινο βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2009) και στην IUCN, ενώ στον Τράγο περιλαμβάνονται και οι αετογερακίνες, προστατευόμενο είδος, «Τρωτό» στο Κόκκινο βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2009) και στον Σελίνουντα περιλαμβάνονται και οι χρυσαετοί (Aquila c. chrysaetos), προστατευόμενο είδος, «Κινδυνεύον» στο Κόκκινο βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2009) και περιλαμβάνεται στο Παράρτημα ΙΙ της Σύμβασης της Βόννης.
Στη λίμνη Καϊάφα έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 16 διαφορετικά είδη μεταναστευτικών πουλιών με σημαντικότερα τη Βαλτόπαπαπια (Aythia Nyroca) και του Φερεντίνη (Netta rufina), επιβεβαιώνοντας πόσο σημαντικός υγροβιότοπος είναι για τα πουλιά και χρήζει καλύτερης προστασίας από την έντονη ανθρώπινη όχληση που ασκείται στην περιοχή. Επίσης διαβιούν πάπιες, τσικνιάδες και βουτηχτάρια καθώς και στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν ενδείξεις από τη δασική υπηρεσια για τον τελευταίο πληθυσμο του χαμαιλέοντα στην Ελλάδα.
3.2) Χλωρίδα
Τα πλατάνια, τα οποία συναντώνται σε όλα τα ποτάμια που αναλύουμε, βρίσκονται υπό σοβαρή απειλή πανελλαδικώς από την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους, με το μεγαλύτερο πρόβλημα να εντοπίζεται στο «Νοµό Μεσσηνίας και ιδιαίτερα σε φυσικά οικοσυστήµατα πλατάνου κατά µήκος ποταµών και χειµάρρων, µε χιλιάδες νεκρά δένδρα κάθε µεγέθους και ηλικίας» με «πολλές διαφορετικές εστίες προσβολής σε µία περιοχή που ξεπερνά σε έκταση τα 400 km2 , ενώ η ασθένεια έχει επίσης εντοπιστεί στους όµορους νοµούς ,Aχαΐας, Αρκαδίας και Ηλείας». Μάλιστα όπως επισημαίνει το ΕΘΙΑΓΕ «µία από τις εστίες προσβολής ήταν µέσα στον ποταµό Νέδα, σε χώρο που υπήρχε έντονη δραστηριότητα από µηχανήµατα αµµοληψίας» καθώς προκλήθηκε ανθρωπογενή διασπορά της ασθένειας µε µηχανήµατα εκσκαφής, που χρησιµοποιούνται σε ποτάµια ή δρόµους µε προσβεβληµένα δένδρα, τα οποία µετέφεραν µολυσµένο χώµα ή τεµάχια προσβεβληµένου ξύλου και δηµιούργησαν νέες εστίες προσβολής (το παθογόνο µεταδίδεται κυρίως ανθρωπογενώς).
4) ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
Η σημασία της διατήρησης της ακεραιότητας και του εμπλουτισμού των ποταμών είναι πολυεπίπεδη και έχει αναγνωριστεί από την ΕΕ, η οποία, στη νέα στρατηγική της για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 προβλέπει την άρση εμποδίων και φραγμάτων σε ποτάμια, ώστε να αποκατασταθεί η ελεύθερη ροή τους σε μήκος τουλάχιστον 25.000 χιλιομέτρων.
Μάλιστα στην τελευταία έκθεση του συνασπισμού οργανώσεων Dam Removal Europe αναφέρεται ότι τουλάχιστον 325 τεχνητοί φραγμοί απομακρύνθηκαν από ποτάμια συστήματα στην Ευρώπη το 2022. Το νούμερο αυτό αντιστοιχεί σε αύξηση 36% σε σχέση με το 2021 και καταδεικνύει την αυξητική τάση και δυναμική του κινήματος απομάκρυνσης φραγμών στην Ευρώπη που αποσκοπεί στην αποκατάσταση της συνεκτικότητας και της υδρομορφολογικής και οικολογικής ακεραιότητας των ποταμών.
Επιπλέον, τα μικρά υδροηλεκτρικά δεν αποτελούν βιώσιμες, φιλοπεριβαλλοντικές επενδύσεις σύμφωνα με την αρμόδια Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και στην πρόσφατη έκθεσή της για την Βιώσιμη Χρηματοδότηση (σελ. 226, 465) συστήνει να αποφεύγεται εντελώς η κατασκευή μικρών υδροηλεκτρικών έργων ισχύος κάτω των 10 MW, καθώς αυτή οδηγεί σε αύξηση του κατακερματισμού των ποταμών.
5) ΤΡΩΤΟΤΗΤΑ
Η πρόληψη της υποβάθμισης καθώς και η αποκατάσταση των επιφανειακών και υπογείων υδατικών συστημάτων αποτελούν περιβαλλοντικό στόχο των Σχεδίων Διαχείρισης. Ωστόσο, όπως το υπό διαβούλευση Σχέδιο Διαχείρισης Δυτικής Πελοποννήσου αναφέρει, σε αυτό λαμβάνονται υπόψη τα τεχνικά έργα που είναι είτε κατασκευασμένα είτε υπό κατασκευή και η λειτουργία τους αναμένεται να ξεκινήσει έως το 2027.
Έτσι όμως δεν γίνεται αντιληπτό το μέγεθος των ανθρωπογενών πιέσεων που προστίθενται στα ποτάμια οικοσυστήματα και παρόχθια δάση του ΥΔ EL01 από την πληθώρα υφιστάμενων αιτήσεων ΑΠΕ σε διάφορες φάσεις και δη υδροηλεκτρικών έργων, φωτοβολταϊκών και υβριδικών σταθμών (συνήθως αιολικών) παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με απολήψεις ύδατος στα ακόλουθα ποτάμια, παραπόταμους τους και ρέματα, ακόμη και με μη συνεχή ροή: Ερύμανθο, Λούσιο, Αλφειό, Ελισσώνα, Αροάνιο, Λάδωνα, Τράγο, Νέδα, Αροάνιο, Σελινούντα. Μάλιστα αρκετά από τα ποτάμια αυτά υδροδοτούν περιοχές ωστόσο συχνά στις ΜΠΕ των εν λόγω έργων ζητείται «να απαγορευτεί αυστηρά η οποιαδήποτε απόληψη νερού από τα επιφανειακά ύδατα (π.χ. ποτάμια, ρέματα, κ.λπ.), προκειμένου να χρησιμοποιηθεί για τις ανάγκες του έργου (παραγωγή σκυροδέματος, διαβροχή των οδοστρωμάτων, κ.λπ.)» (ενδεικτικά από ΜΠΕ αιολικού εργοστασίου στο Σκιαδοβούνι Ερυμάνθου).
Στο Έγγραφο καθοδήγησης σχετικά με τις απαιτήσεις για την υδροηλεκτρική ενέργεια σε σχέση με τη νομοθεσία της ΕΕ για τη φύση (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2018) περιλαμβάνονται πολλές από τις επιπτώσεις των υδροηλεκτρικών που αναφέρονται στη διεθνή βιβλιογραφία, οι οποίες αφορούν:
- Αλλαγές στη μορφολογία των ποταμών και στους ποτάμιους οικοτόπους/ Εκβραχισμοί/ Μπάζωμα – Στένεμα κοίτης/ Κατολισθήσεις
- Διάβρωση
- Περιορισμός εμπλουτισμού – Καθίζηση – Υφαλμύρωση υδροφόρου ορίζοντα
- Υποβάθμιση – Απώλεια εύθραυστων ποτάμιων – παρόχθιων οικοσυστημάτων
- Διάνοιξη δρόμων
- Δέσμευση Αδειών Χρήσης Νερού – Επιπτώσεις στην υδροδότηση
- Πολύ χαμηλή απόδοση – όσα γίνονται πρέπει να είναι συνοδευτικά σε υπαρκτά μεγάλα αρδευτικά φράγματα όταν αυτά μπορούν να επιβαρυνθούν με την επιπλέον υποδομή
- Συρρίκνωση – απώλεια εναλλακτικών δραστηριοτήτων/ θέσεων εργασίας
- Επιπτώσεις σε γεωργία, κτηνοτροφία, μελισσοκομία, ήπιο τουρισμό
- Ανεπανόρθωτη καταστροφή τοπίου και πολιτιστικής κληρονομιάς
- Υποβάθμιση αξίας γης
- Διχασμός κοινωνίας
- Έμμεσες επιπτώσεις.
Ακολούθως, η διάνοιξη οδικών δικτύων αποτελεί κύρια αιτία υποβάθμισης του οικοσυστήματος αλλά και άμεση και οριστική καταστροφή τμήματος της έκτασης των τύπων οικοτόπων σε μια περιοχή και επιφέρει αλλαγές στις χρήσης γης και απώλεια της βιοποικιλότητας παγκοσμίως (Οι Περιοχές Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ) ως εργαλείο περιβαλλοντικού σχεδιασμού στην Ελλάδα, 2020, Κατή, Β., Κασσάρα, Χ., Ψαραλέξη, Μ., Τζωρτζακάκη, Ο., Πετρίδου, Μ., Παπαϊωάννου, Χ., Γαλάνη, A., Πίνδος Περιβαλλοντική & Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων).
Η Ελλάδα έχει καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (ΔΕΕ) για μη προστασία της βιοποικιλότητας στις 17.12.2020, απόφαση που έχει επισύρει οικονομικές κυρώσεις οι οποίες επιβαρύνουν τους Έλληνες πολίτες, ενώ στις 15.2.2023 η Ελλάδα έλαβε αιτιολογημένη γνώμη από την ΕΕ, με πιθανή τη νέα παραπομπή της χώρας στο ΔΕΕ καθώς το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις Ανανεώσιμες Πηγές (ΦΕΚ 2464/Β/3.12.2008) δεν συμμορφώνεται με τη νομοθεσία της ΕΕ.
Πέραν αυτών, κάποια από τα ποτάμια και ρέματα στα οποία σχεδιάζεται η εγκατάσταση μικρών υδροηλεκτρικών στη Δυτική Πελοπόννησο είναι ήδη επιβαρυμένα με διάβρωση, πτώση του υδροφόρου ορίζοντα και περιβαλλοντική υποβάθμιση. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Αλφειού, η υδρομορφολογία του οποίου έχει πληγεί από έργα υποδομής (φράγματα, αναχώματα, γέφυρες) και αμμοχαλικοληψίες (Π. Χρ. Γιαννόπουλος, Ι. ∆. Μαναριώτης).
Ακόμη να σημειωθεί ότι εκτός από τις πιέσεις που έχουν δεχθεί από πρόσφατες πυρκαγιές αρκετά από αυτά τα ποτάμια οικοσυστήματα, σε πολλά ρέματα και ποτάμια το καλοκαίρι η ροή λιγοστεύει ή σταματά και μεγάλο ποσοστό της ροής είναι υπόγειας προέλευσης. ‘Ομως στην απειλή υποβάθμισης της ποιότητας των υπόγειων υδάτων επίσης δεν συγκαταλέγονται οι αιτήσεις αιολικών σταθμών πλησίον των ποταμών Ερύμανθο, Λούσιο, Νέδα, Σελινούντα, Αλφειό και παραποτάμων τους, όπως και ρεμάτων, και οι σοβαρές επιπτώσεις που θα προκαλέσουν τα αιολικά και θα πολλαπλασιάσουν τις αρνητικές επιπτώσεις των υδροηλεκτρικών έργων. Η συμπίεση του εδάφους από τους τόνους σκυροδέματος για κάθε βάση ανεμογεννήτριας και από τη μεταφορά των ογκωδών υλικών και η διάβρωση που προκαλείται, όπως επισημαίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνάρτηση με την αλλαγή της υδρομετεωρολογίας σε εύρος δεκάδων χιλιομέτρων, διαταράσσουν τον κύκλο του νερού και εν τέλει τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα.
Στις πιέσεις που ασκούνται στα ποτάμια συστήματα (αμμοχαλικοληψίες, ρύπανση, διάβρωση) του ΥΔ EL01 προστίθενται οι πιέσεις από το μεγάλο πλήθος αιτήσεων εγκατάστασης ΑΠΕ, οι οποίες ακυρώνουν τις επενδύσεις των κατοίκων για τοπική οικονομική, κοινωνική και αποκεντρωμένη ανάπτυξη. Η υποβάθμιση που προκαλούν αφορά άμεσα τόσο τα ποτάμια οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα όσο και την τοπική οικονομία, την πολιτιστική κληρονομιά και την κοινωνική συνοχή.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η κλιματική αλλαγή είναι πλέον μια αναμφισβήτητη πραγματικότητα η οποία διαφέρει στις διάφορες περιοχές του πλανήτη, με κοινό όμως χαρακτηριστικό την άνοδο της θερμοκρασίας. Η κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται εκτός άλλων, από τη συνεχή αύξηση των θερμοκρασιών και τη συνεχή μείωση των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων (τάση προς ξηρότερο κλίμα), παρά τα ακραία πλημμυρικά φαινόμενα που αποτελούν στιγμιαίες ανυψώσεις σε μια συνεχή καθοδική καμπύλη Δηλαδή η προβληματική κατάσταση περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, και τη μείωση των βροχοπτώσεων, πέραν των ακραίων φυσικών φαινομένων. Αυτό προκύπτει όχι από σενάρια ή εικασίες, αλλά από διαχρονικές, συστηματικές και οργανωμένες μετρήσεις, σε τοπική και παγκόσμια κλίμακα. Τα αποτελέσματα των μετρήσεων αυτών είναι εύκολο να κατανοηθούν, αφού η Ελλάδα σήμερα χαρακτηρίζεται, όπως όλες οι Μεσογειακές χώρες, από μεγάλη ξηρή περίοδο του υδρολογικού έτους και από συνεχή αύξηση πληθυσμού (χρηστών νερού) και βελτίωση των συνθηκών ζωής. Την εικόνα συμπληρώνουν και άλλες σημαντικές παράμετροι, όπως η αύξηση του όγκου του νερού των αρδεύσεων, η παράταση της αρδευτικής περιόδου, η μείωση του όγκου των υδατικών σωμάτων, η αύξηση της συγκέντρωσης περιεχομένων ρύπων, αύξηση της εξάτμισης κ.ά. Τα ανωτέρω είναι πλέον κοινός τόπος για την παγκοσμία επιστημονική κοινότητα, σε σχέση δε με τη χώρα μας προκύπτουν και από την Επιτροπή Μελέτης της Κλιματικής Αλλαγής (ΕΜΕΚΑ) της Τράπεζας της Ελλάδος. Υπενθυμίζεται εδώ ότι ο όρος «οικολογική παροχή» συνιστά την ελάχιστη παροχή του υδατορεύματος σε κάθε θέση ώστε να επιτελούνται οι φυσικές οικολογικές διαδικασίες. Το βασικό επομένως ερώτημα που τίθεται είναι για ποιο λόγο να κατασκευάζονται τα επίμαχα έργα, όταν η λειτουργία τους προβλέπεται να είναι προβληματική και συνεχώς υποβαθμιζόμενη λόγω συνεχούς μείωσης του διαθέσιμου υδατικού δυναμικού και της διατήρησης του ύψους της απαραίτητης υδατοπτωσης.
5.1) Λίμνη Καϊάφα
Για την προστατευόμενη περιοχή του Καϊάφα ισχύει το ΠΔ του Κυπαρισσιακού και η Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) του 2019, που αφορά στα έργα – δραστηριότητες που αναπτύσσονται εντός του ακινήτου 5.200.000.τ.μ. της ΕΤΑΔ. Με την ΑΕΠΟ αδειοδοτήθηκε περιβαλλοντικά -μεταξύ άλλων- και ο στίβος του σκι και τέθηκαν συγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί όροι για το σκι, ενώ για την διεξαγωγή αγώνων αναγράφεται χαρακτηριστικά ότι: «Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται μια φορά το χρόνο επί μία εβδομάδα η χρήση του υδάτινου στίβου για διεξαγωγή αγώνων, χωρίς την χρήση κερκίδων».
Η διεξαγωγή αγώνων σκι στην προστατευόμενη περιοχή Natura 2000 λίμνη Καϊάφα (GR2330005) δεν μπορεί να πραγματοποιείται κατά παράβαση της νομοθεσίας και της ισχύουσας απόφασης για την περιβαλλοντική αδειοδότηση των έργων στην περιοχή, προκαλώντας σημαντική όχληση και πιέσεις στο προστατευταίο αντικείμενο και κύρια στην ορνιθοπανίδα. Όπως έχει καταγγείλει δημόσια η Οικολογική Κίνηση Πάτρας (ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ.) για το 2022 αρχικά ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) εξέδωσε θετική γνώμη για τη διεξαγωγή του αγώνα τον Ιούλιο «και αρνητική γνώμη για τον αγώνα του Οκτωβρίου (28-30/10/2022) επισημαίνοντας, τον Περιβαλλοντικό Όρο 167 της ΑΕΠΟ, την άδεια λειτουργίας της αθλητικής εγκατάστασης, τους όρους της προηγούμενης γνωμοδότησής του και τις οχλήσεις από τον αγώνα στην μεταναστευτική και στην διαχειμάζουσα ορνιθοπανίδα της περιοχής». Ωστόσο «έπειτα από ένσταση της διοργανώτριας εταιρίας τελικά εκδόθηκε νέα θετική γνώμη του ΟΦΥΠΕΚΑ για τον αγώνα στις 28-30 Οκτωβρίου 2022 αναφέροντας μόνο, ότι ο αγώνας δεν αναμένεται να επηρεάσει με μη αναστρέψιμο τρόπο το προστατευταίο αντικείμενο της περιοχής και ότι, απαιτείται τροποποίηση της ΑΕΠΟ.»
«Για το 2023:
Εκδόθηκε θετική γνώμη του ΟΦΥΠΕΚΑ για τον αγώνα 7-9 Ιουλίου 2023 επισημαίνοντας στοιχεία για την προστατευόμενη περιοχή, τους οικότοπους προτεραιότητας εντός των οποίων πραγματοποιείται η δραστηριότητα, τις σημαντικές πιέσεις σε αυτούς και στην πανίδα της περιοχής.
Λόγω της σοβαρότητας του θέματος και της ανάγκης προστασίας της περιοχής, τον Αύγουστο του 2023 στάλθηκε έγγραφο από την Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού Δυτικής Ελλάδας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, με θέμα τη δραστηριότητα του σκι και τους αγώνες σκι στην λίμνη Καϊάφα, προς όλους τους εμπλεκόμενους, ΕΤΑΔ, ΟΦΥΠΕΚΑ, Διεύθυνση Ανάπτυξης Π.Ε. Ηλείας της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας και την εταιρία διεξαγωγής των αγώνων.
Στο έγγραφο αυτό αναφέρεται ότι η δραστηριότητα του σκι αδειοδοτήθηκε με την ΑΕΠΟ του 2019 και υπόκειται σε όρους και δεσμεύσεις, όπως επίσης και η πρόσβαση με οχήματα στο νησί και στις όχθες του διαύλου. Επισημάνθηκε, μεταξύ άλλων, ότι δεν υπάρχει συμμόρφωση με τους όρους της ΑΕΠΟ, που προβλέπουν μόνο 1 αγώνα τον χρόνο (κατ΄ εξαίρεση) και τονίσθηκε ότι η ΑΕΠΟ του 2019 είναι σε ισχύ, δεν έχει υποβληθεί διοικητική ή δικαστική προσφυγή κατά αυτής, ούτε έχει υποβληθεί αίτημα για την τροποποίηση της, επομένως και οι όροι, τα μέτρα και οι περιορισμοί της είναι σε ισχύ.
Μετά από αίτημα των διοργανωτών για ΝΕΟ αγώνα στις 27-29 Οκτωβρίου 2023 εκδόθηκε αρνητική γνώμη του ΟΦΥΠΕΚΑ λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων, το άνω έγγραφο της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, τις οχλήσεις που διαπιστώθηκαν κατά την τέλεση των αγώνων και τους Περιβαλλοντικούς Όρους 166, 167, 168 της ΑΕΠΟ που πρέπει να τηρούνται.» Ωστόσο η ένσταση της διοργανώτριας εταιρείας ήταν και πάλι αρκετή για μετατρέψει ο ΟΦΥΠΕΚΑ την αρνητική γνώμη για την τέλεση των αγώνων αυτήν την περίοδο σε θετική.
Τα παραπάνω ακυρώνουν την προστασία του αντικειμένου και δεν συμβαδίζουν με την οργάνωση δράσεων ανάδειξης της λίμνης Καϊάφα, και των ιαματικών πηγών με σκοπό την προώθηση του ιαματικού τουρισμού που προάγει το το Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (ΦΕΚ 845/Δ/2020), καθώς δεν πρόκειται για ανάδειξη της λίμνης(τοπίο εθνικής σημασίας) αλλά υποβάθμιση της βιοποικιλότητάς της και όχληση/ εκτοπισμό προστατευόμενων ειδών.
Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Λαμβάνοντας υπόψιν τα προαναφερθέντα, υποβάλλουμε επί του προσχεδίου της 2ης αναθεώρησης του ΣΔ ΛΑΠ Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Πελοποννήσου, κατά το μέρος του που αφορά τους ποταμούς ΕΡΥΜΑΝΘΟ, ΑΛΦΕΙΟ, ΛΟΥΣΙΟ, ΕΛΙΣΣΩΝΑ, ΤΡΑΓΟ, ΛΑΔΩΝΑ, ΝΕΔΑ, ΑΡΟΑΝΙΟ, ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑ και παραποτάμους τους τις ακόλουθες παρατηρήσεις - προτάσεις:
1. Διαπιστώνεται ότι η μερική προστασία κρίνεται ανεπαρκής για να αποτρέψει την περιβαλλοντική και αισθητική υποβάθμιση, όπως δείχνει και η πρόσφατη διαβούλευση για ένα από τα επτά υδροηλεκτρικά στη Νέδα. Η προστασία μέρους των ποτάμιων συστημάτων των αναφερθέντων ποταμών ως ύδατα αναψυχής, ως προστατευόμενα τοπία, αρχαιολογικοί χώροι κτλ. δεν επαρκεί για να διασφαλίσει τη διατήρηση της ακεραιότητάς τους και τη δυνατότητα να υφίστανται οι άρρηκτα συνδεδεμένες με την τοπική κοινωνία και οικονομία υπαίθριες δραστηριότητες που συμβαίνουν εκεί. Απαιτείται η προσθήκη της πρόβλεψης ότι: «Όλα τα ποτάμια συστήματα των ποταμών ΕΡΥΜΑΝΘΟΣ, ΑΛΦΕΙΟΣ, ΛΟΥΣΙΟΣ, ΕΛΙΣΣΩΝΑΣ, ΤΡΑΓΟΣ, ΛΑΔΩΝΑΣ, ΝΕΔΑΣ, ΑΡΟΑΝΙΟΣ, ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑΣ χαρακτηρίζονται ως Ύδατα Αναψυχής και προορίζονται για την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών ήπιου τουρισμού και για δραστηριότητες αναψυχής που εναρμονίζονται με τα χαρακτηριστικά τους». Τούτο είναι ιδιαίτερα κρίσιμο διότι οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού και οι δραστηριότητες αναψυχής συμπλέουν με τους χωροταξικούς προσδιορισμούς των ποταμών και δρουν υποστηρικτικά στις ήπιες δραστηριότητες πρωτογενή τομέα, βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία με το υδατικό περιβάλλον τους και συμβάλλουν στη διατήρησή του, αναδεικνύουν σε ευρύτερους κύκλους ανθρώπων, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, τη φυσική ομορφιά τους και αποτελούν την κύρια διέξοδο για την επιβίωση των παραποτάμιων περιοχών, οι οποίες απειλούνται από οικονομικό μαρασμό και ερήμωση.
2. Πρέπει να θεσπιστεί η «γενική απαγόρευση εγκατάστασης φωτοβολταϊκών, υβριδικών σταθμών και υδροηλεκτρικών έργων είτε μικρών είτε μεγάλων για όλα τα ποτάμια συστήματα στους ποταμούς ΕΡΥΜΑΝΘΟ, ΑΛΦΕΙΟ, ΛΟΥΣΙΟ, ΕΛΙΣΣΩΝΑ, ΤΡΑΓΟ, ΛΑΔΩΝΑ, ΝΕΔΑ, ΑΡΟΑΝΙΟ, ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑ και σε παραποτάμους τους, διότι τυχόν παράλειψη θέσπισης της ρύθμισης αυτής ή τυχόν αντίθετη ρύθμιση θα βλάψει καίρια το Δημόσιο Συμφέρον, καθώς καθώς όπως τεκμηριώνεται παραπάνω δεν αποτελούν βιώσιμη, φιλοπεριβαλλοντική επένδυση. (α) Είναι προφανές ότι κάθε τέτοιο έργο στα ποτάμια αυτά επηρεάζει αρνητικά την κατάσταση των εν λόγω ποτάμιων συστημάτων όσον αφορά: τα αναφερόμενα σε αυτό Πολιτιστικά – Ιστορικά Μνημεία, την Πανίδα η οποία περιλαμβάνει και σημαντικά Προστατευόμενα Είδη και τη Χλωρίδα. (β) Είναι επίσης προφανές ότι κάθε τέτοιο έργο θα προκαλέσει μορφολογικές αλλοιώσεις στα ποτάμια συστήματα. (γ) Ακυρώνει το πλαίσιο υφιστάμενης προστασίας. (δ) Έρχεται σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις. (ε) Έρχεται σε αντίθεση με τις κατευθύνσεις τών Περιφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Πελοποννήσου και Δυτικής Ελλάδας για διατήρηση του πληθυσμού της υπαίθρου. (στ) Επηρεάζει αρνητικά κάθε προοπτική ανάπτυξης Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού και Δραστηριοτήτων Αναψυχής, παρά τον χωροταξικό προορισμό των περιοχών και τις επενδύσεις των κατοίκων σε ήπιο τουρισμό που συγκεράζει ήπιες μορφές πρωτογενή τομέα και αποκεντρωμένη ανάπτυξη.
3. Πρέπει να απαγορευτεί κάθε είδους αθλητική δραστηριοτητα στη λίμνη Καϊάφα αφού (α) ακυρώνει την προστασία της και (β) τέτοιου είδους δραστηριότητες μπορούν να υλοποιηθούν σε φράγματα που δεν βρίσκονται σε καθεστώς προστασίας, , όπως π.χ. η Λίμνη Πηνειού, όπου στο παρελθόν έχουν διεξαχθεί Πανελλήνιοι Αγώνες Κωπηλασίας, έχουν προετοιμαστεί εθνικές ομάδες Ελλάδας, Βουλγαρίας, Ουκρανίας, Πολωνίας και Ρουμανίας εν όψει των ολυμπιακών αγώνων του 1992 στη Βαρκελώνη και του 1996 στην Ατλάντα και αποτελεί αίτημα των κατοίκων η ήπια αξιοποίησή της.
(Δελτίο Τύπου)
